Sûr ilçesinde sokağa çıkma yasakları sırasında evleri tahrip edilen yurttaşların evleri 10 yıldır teslim edilmedi
Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) Dünya Kültür Mirası Listesi’nde yer alan Amed’in tarihi Sûr ilçesinde 2015 yılının Aralık ayında ilan edilen sokağa çıkma yasaklarının üzerinden 10 yıl geçti. Cevat Paşa, Dabanoğlu, Fatihpaşa, Hasırlı, Savaş ve Cemal Yılmaz mahallelerini kapsayan yasaklar fiili olarak yıllarca devam ederken, yasak sonrası başlatılan yıkım nedeniyle geride ne sokak ne de mahalle kaldı.
Aralarında tarihi kilise, cami, konak ve hamamın da olduğu en az 4 bin yapı yıkıldı. Yerlerine ise, tek tip ve tek renk, etrafları telle çevrilen tek avlulu, avluları birbirine bakan ve etrafı tamamen kapalı olan cezaevi mimarisine benzeyen ev ve iş yerleri yapıldı. Söz konusu iş yerleri sermayedarlara, evler ise AKP-MHP ve HÜDA-PAR’a yakınlığıyla bilinen vakıf ve derneklere peşkeş çekildi. Göç etmek zorunda kalan Sûrlu yurttaşlar ise mağdur edildi.
5 bini aşkın aileye, mülklerine karşılık bazı seçenekler sunuldu. Ailelere, ya mülklerine karşılık para verilmesi ya borçlandırılarak kentin dışındaki TOKİ konutlarından yer ya da yeni inşa edilen konutlar teklif edildi. Bazı aileler yeni yapılarda yer alırken, hem kalacak yer sıkıntısı çeken hem de yeni konutlar için yeteri gücü olmayan aileler TOKİ konutlarından yer almak zorunda kaldı.
Yıkılan 6 mahallede sadece tescilli yapıların restoresine başlandı. Bazı aileler, neredeyse her gün Sûr’un yolunu tutarak, evlerinin restorasyonun ne aşamada olduğunu merak ediyor. Aydın ailesi de bu ailelerden biri. Yaşadıklarını anlatan Sedat Aydın, “Devlet tarafından ağır silahların kullanıldığını, bomba atarların boş kovanlarının bahçemizde olduğunu gördük. Kapı pencerelerimiz kırılmıştı. Bu şekilde başladı ve her geçen gün devletin yaklaşımı daha ağırlaştı, evlerimize baskınlar yapılmaya başlandı, çoluk çocuk kış ayında saatlerce sokakta bırakıldık. Bizde buradan çıkmak zorunda kaldık” dedi.
Çatışmaların sona ermesinin ardından 20 özel harekat polisi eşliğinde evlerini görebildiklerini söyleyen Sedat Aydın, şunları söyledi:
“Biz içeri gidip baktığımızda insanlık dışı bir durumda olduğunu gördük. Evimiz alt üst olmuş, çoğu yer yıkılmış, eşyalarımız çıkarılmış, her yer yakılmış, yaşanılacak bir alan kalmamıştı. Sokağa çıkma yasağının uzatılma sebebi ise bu yapılan insanlık dışı vahşice saldırının, hiçbir izinin görünmemesiydi. Bu nedenle içeri girişte telefonlarımızı bile alıp fotoğraf çekmemize izin vermediler.”
‘Evimiz fuhuş, uyuşturucu ve alkol mekanı olmuş’
Bu zamana kadar evlerinin kendilerine teslim edilmediğini belirten Sedat Aydın, “Ne evimizi bize teslim ediyorlar ne de elimize geçerli bir şey sunuyorlar, sokaklarda kiracı olarak sürünüyoruz. Bize ‘Sizde haklısınız ama bu iş Ankara ile çözülür’ diyorlar. 10 yılımız bitti ama evimiz harabe gibi. Fuhuş, uyuşturucu ve alkol mekanı olmuş. Büyük bir dut ağacımız vardı kırılmak üzereydi gittiğimizde bize, ‘siz karışamazsınız’ dediler, ağaç öylede kırıldı gitti. Yani ev sahipsiz bırakılmış. Biz bu şekilde mağdur olduk. Devlet biran önce ya evimizi yapsın ya da bu şekilde bize teslim etsin istiyoruz” çağrısında bulundu.
Devlet kira desteği dahi sunmuyor
O süreçte evi tahrip edilenlerden Hacı Kartal ise, 10 yıldır evine giremediğini belirterek, 10 yılda yeni bir şehrin baştan sona inşa edilebileceğinin ancak evlerinin halen bitirilemediğini ifade etti. Hacı Kartal, kirada olduklarını ve aylık kira giderlerinin 30 bin TL olduğunu söyledi. Devletin kira desteği dahi sunmadığını da ekleyen Hacı Kartal, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na yaptıkları başvuruların “Biz üst mercilere ilettik” cevabı ile karşılaştığını belirtti. Hacı Kartal, “Yıkılan evimizde iki aile yaşamını idame ediyordu. Şuan binalara yerleşmek zorunda kaldık. Ben bu evde doğmuşum; tapulu evimizdir. Ben para peşinde, yardım peşinde değilim, isteğimiz evimizin yapılıp bize teslim edilmesi. Evimizin davasını veriyoruz. Bu mağduriyetin ortadan kaldırılmasını istiyoruz. Normal şartlarda evimin bu haline de gelip yerleşebilirim ama tuvalet falan yok zaruri ihtiyaç olarak bunlar olmadığı için gelemiyorum” diye konuştu.
Emekli polis kaçak kazı yaparken yakalandı
Peyas ilçesindeki evlerinden her gün Sûr’a gelip evini izlediğini söyleyen Hacı Kartal, “Her gün gelip evimi kontrol ediyorum. Bu kez hazineciler başımıza bela olmuş. Evimin birçok yerini kazmışlar. Daha önce kazı esnasında onları yakaladım. Biri emekli polis bir diğeri de Bekçi’ydi. Büyük ihtimalle bunlar çatışma sürecinde buraya halkın eşyalarını çalıp gömmüş olabilirler. Onun için gelmişlerdir. Ben emniyeti aradım gelip baktılar, sonra gittiler. Ben evimi istiyorum, ben yardımlarını, mallarını, mülklerini istemiyorum. Eğer bizi vatandaş olarak görüyorlarsa evimizi versinler. Yani 10 yılda bir şehri komple yıkıp tekrar yapabilirsin ama nasıl oluyor da bir ev yapamıyorlar” şeklinde konuştu.
Haber: Fethi Balaman \ MA
