Tarihsel Adalet İçin Bellek Müzesi, binlerce parçadan oluşan ‘Geçmiş Bugündür’ sergisiyle 12 Eylül 1980’de yaşananlara dair bir bellek oluşturmayı amaçlıyor
Tarihsel Adalet İçin Bellek Müzesi’nde “Geçmiş Bugündür” adıyla açılan sergide 12 Eylül sürecinde insanlığa karşı işlenmiş suçlara ve hak ihlallerine yer veriliyor.
Tarihle bir yüzleşmeyi sağlamayı amaçlayan sergi ziyaretçilerine “Sözlü Tarih, Dava Dosyaları ve Bellek Nesneleri” koleksiyonlarıyla dijital bir bellek mekanı sunuyor. Dönemin öğrenci hareketleri, sendikal örgütlenme ve kadınların özgürlük mücadelesini konu edinen sergi Beyoğlu’nda bulunan Tütün Deposu’nda, ziyaretçilerini bekliyor. Sergi 8 Kasım’a kadar açık olacak.
Binlerce materyal
Bellek Müzesi’nin daimi koleksiyonları arasında, 235 dijital, 93 fiziki dava dosyası, binlerce sayfalık hukuki belge, 35 ayrı bağışçıdan edinilen 40 bin bellek nesnesi, 300 saati aşan 120 sözlü tarih kaydı, 518 fiziki belge, 65 gazete ve 150 kitap bulunuyor.
Sergiye dair bilgi veren Bellek Müzesi Direktörü Aylin Tekiner, dijital platformda bir mekan yaratmak için 2021 yılında yola çıktıklarını söyleyerek, “Müzemizin ilk 3 koleksiyonu dava dosyaları, bellek nesneleri ve sözlü tarih koleksiyonu oldu. Resmi anlatıya bir karşı bellek oluşturmak adına bir çabayla yola çıktık” dedi.
8 bin kişiye ulaşıldı
Bellek Müzesi’nin ayırıcı yönünün “işkence haritası” olduğunu vurgulayan Tekiner, “Bilanço olarak bildiğimiz 650 bin gözaltı sayısının sayıdan çıkıp isme ve mekana dönüşmesi için başlattığımız ve bugün 13 bin kişiyi işlediğimiz, 8 bin kişiyi kesinlikle teyit ettiğimiz birincil doğrulama kaynakları üzerinden oluşturduğumu bir haritalama oldu. Bu sayede 12 Eylül döneminde hak ihlallerinin türlerini saptamış olduk. Hukuk ekiplerimiz 45 ihlal türünü ve 400 üzerinde işkence mekanı saptadı” diye konuştu.
Sergide Kavala ve Kışanak da var
Serginin kolektif bir akılla ortaya çıktığını dile getiren Tekiner, tutuklu bulunan Gülten Kışanak ve Osman Kavala’ya 12 Eylül Darbesi ile ilgili sorular yönelttiklerini söyledi. Tekiner, “Onlara 12 Eylül’ü nasıl hatırladıklarını sorduk. Yakıcı bir soruydu elbette. Onlar da bize çok içten yanıtlar verdiler. Sergide onların yazılarını Adalet Arayışı Koleksiyonun yanında yer verdik” dedi.
Dönemin toplumsal muhalefetinin gücü, sınıf mücadelesi, gençlik hareketi ve örgütlenme gücünün hatırlanması gerektiğini vurgulayan Tekiner, Cumartesi Anneleri’nin eylemlerinin devam eden bir “sivil itaatsizlik” eylemi olduğunun altını çizerek, çok sayıda kayıp yakının da kendilerine destek verdiğini söyledi.
Bu sergi Türkiye’nin bir parçası
12 Eylül Darbesi’nin bitmediğini ve şu anda da devam ettiğini dile getiren Bellek Müzesi İletişim Danışmanı Özlem Delikanlı ise, “Burası darbe özelinde bir sergi ancak hak ihlallerinin devam etmesi bu konunun bir parçası ve Türkiye’nin de bir parçası aslında” dedi.
Çok sayıda isim destek verdi
Çeşitli hukuk örgütleri, sanatçılar ve aydınların destek verdiği sergiye, yazılarıyla Gülten Kışanak ve Osman Kavala’nın yanı sıra Aylin Tekiner, Doğa Yirik, Gülçin Aksoy, Gülsün Karamustafa, Güneş Terkol, Nil Yalter, Özlem Sulak, Sevim Sancaktar ve Tan Oral katkı verdi. Atölye ve içeriklere ise, Aybike Haydaroğlu, Berin Uyar, Burcu Ballıktaş Bingöllü, Bülent Aydın, Cemile Çakır, Cumartesi Anneleri/İnsanları, Deniz Erdem, Emel Ataktürk Sevimli, Eylem Delikanlı, Ezgi Bakçay, Ferhat Kentel, Feyyaz Yaman, Feza Kürkçüoğlu, Fikret Akovalı, Hafıza Merkezi / Hafıza ve Sanat Arşivi, Hüseyin Yavuz, Mustafa Yükselbaba, Nevzat Açan, Öncü Doğu Gürsoy, Özgül Akıncı, Filiz Fırtına, Nalan Yırtmaç, Özgür Sevgi Göral, Özlem Delikanlı, Tanıl Bora, Reyhan Yalçındağ Baydemir, Sevgi Can Yağcı Aksel, Ülfet Taylı ve Ümide Çelik Aysu katkıda bulundu.
Haber: Ömer İbrahimoğlu / MA
