Maliye Bakanı Berat Albayrak, yeni ekonomik politikaları açıklarken bütün suçu Gezi Direnişi ve 15 Temmuz gibi olaylara yıkarken, asıl felaket alanının inşaat olduğu bir kez daha rakamlarla ortaya çıktı. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) raporlarına göre, AKP döneminde inşaat sektöründe yapılan harcama 4.9 trilyon lirayı buldu. Sadece 2017’de inşaata yapılan harcama ise 535 milyar lira. Bu devasa tutarlar, yurtdışından borç alınan dövizlerin önemli bir bölümünün betona gömüldüğüne işaret ediyor.
Fabrika değil inşaat
2003 yılından itibaren Türkiye’de hızla lüks gökdelenler yükselmeye, bir biri ardına alışveriş merkezleri (AVM) ülke geneline yayılmaya başladı. Bu inşaatları konut, yol, köprü, tünel gibi devasa yatırımların inşaatları izledi. Ancak milyarlarca doları bulan devasa inşaat yatırımları için gereken kaynak çoğunlukla yurtdışından dövizle borçlanılarak temin edilirken, ekonominin tüm dengeleri de alt üst oldu. İnşaat yatırımlarının 1 trilyon 418 milyar lirası 2003-2008, 3 trilyon 484 milyar lirası ise 2009-2017 yılları arasında gerçekleştirildi.
İflaslar çığ gibi
Döviz kurları nedeniyle dev firmalar kredilerini ödeyemez duruma geldi. Yüzlerce firma konkordato başvurusu yaptı. İş çevreleri iflasların domino gibi yayılmasından korkuyor. Yılbaşından bu yana Türk Lirası’nın (TL) yüzde 40 değer kaybetmesi ve kredi faizlerinin yüzde 30’lara ulaşmasıyla krize giren yüzlerce şirket iflastan bir önceki aşama olan konkordato için mahkemelerin yolunu tuttu. Ayakkabı sektöründe 1938 yılında kurulmuş Hotiç’in ardından kuruluşu 1948 yılı olan bir diğer büyük firma Yeşil Kundura da konkordato talep etti.
Borç büyüyor
Türkiye’nin kısa vadeli dış borç stoku 2018 temmuz sonu itibarıyla, 2017 sonuna göre yüzde 2.1 artışla 120.6 milyar dolara yükseldi. TCMB’nin açıkladığı verilere göre, bankalar kaynaklı kısa vadeli dış borç stoku yüzde 0.8 azalarak 66.7 milyar dolar olurken, diğer sektörlerin kısa vadeli dış borç stoku yüzde 5.9 artarak 53.8 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti. Borçlu bazında incelendiğinde, büyük çoğunluğu kamu bankalarından oluşan kamu sektörünün kısa vadeli borcu 2017 yıl sonuna göre yüzde 11 artarak 24.6 milyar dolar olurken, özel sektörün kısa vadeli dış borcu 95.9 milyar dolar oldu. Diğer yandan temmuz sonu itibariyle 1 yıl veya daha az kalmış dış borç verisi ile kısa vadeli dış borç stoku, 181.3 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti.
