ABD Kongresi’nin alt meclisi Temsilciler Meclisi, Türkiye’ye ilişkin iki tarihi karara imza peş peşe imza attı. Temsilciler Meclisi önce 1915 tarihinde yaşanan Ermenilere yönelik etnik temizliği “soykırım” olarak tanıyan tasarıyı kabul etti. Cumhuriyetçi ve Demokratların ortaklığında geçen Ermeni soykırımının kabulünü içeren tasarıya 405 üye lehe oy kullanırken, 11 üye karşı çıktı. Temsilciler Meclisi, bu tasarının ardından bu kez de Türkiye’nin Kuzey ve Doğu Suriye’ye yönelik operasyonu nedeniyle yaptırım uygulanmasını isteyen tasarıyı oyladı. Bu tasarı da 403’e karşı 16 gibi ezici bir çoğunlukla geçti.
İki parti birleşti
Temsilciler Meclisi’nde önceki gün yapılan soykırım ve yaptırım tasarıları görüşmelerinde Demokratlar ve Cumhuriyetçi temsilciler söz alarak konuştu. Demokrat Partili Temsilciler Meclisi İstihbarat Komisyonu Başkanı Adam Schiff’in sunduğu tasarıda, “Temsilciler Meclisi’nin Ermeni soykırımını resmen tanımayı ve anmayı ABD politikası olarak gördüğü” ifade ediliyor. Karar tasarısında, “Ermeni Soykırımı’nın resmi törenlerle anılması. ABD hükümetini Ermeni Soykırımı’nı ya da herhangi bir soykırımı inkâr etmeye yönelik çabaların reddedilmesi. Ermeni Soykırımına dair gerçeklerin eğitim yoluyla anlaşılmasının teşvik edilmesi.” “Ermeni soykırımının bugünün insanlığa karşı işlenen suçlarla benzerliğine” de tasarıda dikkat çekiliyor. Tasarının bağlayıcılığı bulunmuyor ve sembolik nitelik taşıyor.
‘Reddeden tekrarlar’
Kongre üyeleri yaptıkları konuşmalarda, “geçmişteki soykırımları reddedersek ileride yeni soykırımların da önünü açmış oluruz” mesajını verdi ve Türkiye’ye de “tıpkı Almanya’nın yaptığı gibi geçmişiyle hesaplaşması” çağrısında bulundu. Birçok Kongre üyesi, Türkiye’nin Kuzey Suriye operasyonunu eleştirirken, Kürtlere etnik temizlik yapıldığını kaydetti. Temsilciler Meclisi Başkanı Demokrat Nancy Pelosi, Ermeni Soykırımı’nın tanınmasının geçmişin hatalarının tekrarlanmaması açısından önemli olduğunu dile getirdi ve “(Suriye’de) Kürtlere yapılanlar günümüzdeki tehlikenin bir hatırlatıcısı” dedi.
Kürtler ana konu
Temsilciler Meclisi Demokrat Çoğunluk Lideri Steny Hoyer de, “Eğer tanınmazsa tekrar yaşanabilir” dedi. Hoyer Suriye’deki Kürtler örneğini verirken, “Suriye’de bizim yanımızda cesurca savaşan Kürt müttefiklerimiz Türkiye’nin operasyonu yüzünden evlerini terk etmek zorunda kaldı” dedi. Hoyer, “Bunların bir daha asla olmayacağını yüksek sesle ve açıkça ilan etmeliyiz. Bugün attığımız adım Erdoğan ve hükümetine ‘ABD’nin gözü üzerinizde’ mesajını vermeli. Ermeni kardeşlerimize, Kürt kardeşlerimize, ‘sizi bir daha asla terk etmeyeceğiz’ demeliyiz” diye konuştu. Demokrat Gus Bilirakis de, “Stratejik müttefiklerimiz de yapsa soykırım soykırımdır” derken, Türkiye’nin Suriye’de ABD’nin “Kürt müttefiklerine karşı acımasız insan hakları ihlalleri işlediğini” söyledi. Demokrat Milletvekili Jackie Speier de, Suriye’de “Kürtlere etnik temizlik” yapıldığını kaydetti. Demokrat Parti başkan aday adayı Joe Biden da “Ermeni Soykırımı’nı resmi olarak tanıyan” tasarıyı kabul etmesinden “memnuniyet duyduğunu” ifade etti.
Erdoğan’a ve TSK’ye ağır yaptırımlar
ABD Temsilciler Meclisi, Türkiye’ye Suriye’nin kuzeyindeki operasyonundan dolayı yaptırımlar uygulanmasını içeren bir tasarıyı da onayladı. Tasarı, genel kurulda yapılan oylamada 16’ya karşı 403 oyla kabul edildi. Temsilciler Meclisi Dışişleri Komisyonu Başkanı Eliot Engel ve komisyonun en kıdemli Cumhuriyetçi üyesi Mike McCaul tarafından Ekim ayı ortasında sunulan tasarı, bazı Türk liderleri yaptırım listesine alıyor ve Türk ordusunun silah ve finansmana erişimine kısıtlamalar getiriyor.
İşte ayrıntılar
Tasarıda, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak ve Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcac dahil Suriye’ye askeri müdahalede rolü olan Türk yetkililere vize yasağı ve mal varlığı dondurma gibi tedbirler uygulanmasını öngörüyor. 4695 sayılı tasarı, Türkiye’ye operasyonda kullanılabilecek savunma teçhizatı, hizmetler ya da teknoloji sağlayan yabancı kişilere de benzer yaptırımlar öngörüyor.
Silah ambargosu
Tasarı, Halkbank ya da ABD Dışişleri Bakanlığı’nın Suriye’deki operasyonla ilişkili olarak TSK ya da Türk savunma sanayine finansal destek sağlanmasını kolaylaştırdığını tespit ettiği tüm mali kurumlara yaptırımlar getirilmesini içeriyor. Tasarıda ayrıca ABD Başkanı, Türk hükümetine Rusya’dan S-400 füze savunma sistemi satın almasından dolayı kısaca CAATSA olarak bilinen Amerika’nın Hasımlarına Yaptırımlar Yoluyla Karşı Koyması Yasası altındaki yaptırımları devreye sokmakla yükümlü tutuluyor.
Gerekçe operasyon
Tasarıya göre, Amerikan savunma teçhizatı, hizmetleri ya da teknolojisinin, Silah İhracatı Kontrolu Yasası kapsamına girmesi ve Türkiye’nin Suriye’deki askeri operasyonlarında kullanma ihtimalinin bulunması durumunda, Türk hükümetine satışı yasaklanıyor. ABD Başkanı’nın Türkiye’yi bu maddeden muaf tutamayacağı da kaydediliyor.
Erdğan’ın mal varlığı
Tasarı ayrıca, Türkiye’nin operasyonunun ulusal güvenliğe etkisi ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’la ailesinin net geliri konularında raporlar hazırlanması çağrısında bulunuyor. Aralarında Trump’a yakın isimlerin de olduğu çok sayıda Cumhuriyetçi ve Demokrat, asker çekme kararıyla ABD’nin IŞİD’e karşı mücadelede sahada ortaklık kurduğu Kürt güçlere “ihanet ettiğini” ve Türkiye’nin operasyonuna “yeşil ışık” yaktığını kaydediyor. Tasarının yasalaşması için Senato’da da kabul edilmek zorunda.
Ankara’dan tepki
Türk Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada ise, kabul edilen tasarılar için “İç politika saikleriyle alınmış olan bu kararın tarihi ve hukuki dayanağı bulunmamaktadır” denildi. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da Twitter’dan, “BarışPınarıHarekatı’yla büyük oyunu bozduk. Projeleri hüsrana uğrayanlar raflardaki köhne tasarılara sarıldılar. Bizden bu yolla intikam alacaklarını sananlar yanılıyorlar. Tarihi siyasete alet edenlerin bu utanç verici kararı; Hükümetimizin ve Halkımızın gözünde yok hükmündedir!” açıklamasını yaptı. ABD’nin Ankara Büyükelçisi David Satterfield da ABD Temsilciler Meclisi’nde oylanan yasa tasarılarıyla ilgili Dışişleri Bakanlığı’na çağrıldı.
Graham’dan yaptırıma destek
Senato Cumhuriyetçi Çoğunluk Lideri Mitch McConnell geçen hafta Senato kürsüsünden yaptığı açıklamada, Türkiye’ye olası yaptırımlar konusunda temkinli bir dil kullanmıştı. Cumhuriyetçi Senatör Lindsey Graham ise ABD Temsilciler Meclisi’nde alınan Türkiye’ye karşı yaptırım kararlarına destek verdi. Senatör, “Kongre Türk saldırganlığı karşısında, bize IŞİD’i yok etmekte yardım eden Kürtlerin ve SDG’nin yanında durmaya kararlı. Senato’nun bu işi devam ettirmesini ve Türkiye’nin, onlar bize ve müttefiklerimize sorun yaratırken ABD’nin kenarda oturmayacağını tartışmasız bir şekilde görmesini sağlayacağını bekliyorum” dedi.
WASHINGTON
