ABD’nin Türkiye’yi Rusya ve İran cephesine yanaştığı için yaptırımla cezalandırmaya çalıştığına dikkat çeken gazeteci Erdemol, Türkiye’nin buna karşı koyacağı bir gücünün olmadığın vurguladı. İktisatçı Sönmez ise yatımcıların bu karardan önce zaten pozisyon aldıklarını söyledi
ABD Başkanı Donald Trump, Türkiye’ye Rusya’dan S-400 alımı nedeniyle yaptırım uygulanması çağrısını da içeren 2020 Savunma Harcamaları Yetkilendirme Yasa Tasarısı’nı (NDAA) imzaladı. Türkiye’nin, Rusya’dan S-400 alımı nedeniyle Kongre’ye getirilen ve onaylanması ardından Trump tarafından imzalanan tasarıyla, Türkiye’ye F-35 savaş uçaklarının ya da F-35 destek teçhizatının transferi yasaklanıyor. Türkiye’nin satın aldığı S-400 füze savunma sistemi sebebiyle çıkarıldığı F-35 programı konusunda Ankara’ya getirilen kısıtlamalara yer verilen yasada, Türkiye’ye F-35 projesiyle bağlantılı fikri mülkiyet, teknik veri ya da maddi desteğin transfer edilemeyeceği veya Türkiye’ye kendi F-35 kapasitesini kurması için gereken onarım ve desteğin verilmeyeceği kaydediliyor.
‘Şaşırtıcı olmadı’
Tasarıda F-35’in yasaklanması dışında Türkiye’ye karşı CAATSA yaptırımlarının devreye girmesi ve Türk Akımı gibi projelere ambargo uygulanması da yer alıyor. Gazeteci Mustafa Kemal Erdemol ve Ekonomist Mustafa Sönmez, tasarıyı Mezopotamya Ajansı’ndan (MA) Ferhat Çelik’e değerlendirdi.
ABD’nin S-400’ler meselesinde Türkiye’ye “ders verme” niyetinin olduğunu belirten Erdemol, bu nedenle çıkan kararın şaşırtıcı olmadığını söyledi. ABD S-400 meselesi bölgede paylaşım savaşında bir dönüm noktası haline getirdi. Türkiye’nin artık ABD ve NATO’dan ayrılarak başka bir tercih yapacağı düşünüldü. Bundan kaynaklı yaşanılanlar beklenmedik bir şey değil” dedi.
‘Yaptırımların 3 nedeni var’
ABD’nin yaptırım uygulamasının üç sebebinin olduğunu dile getiren Erdemol, bunlardan birinci sebebin Rusya’dan alınan S-400 olduğunu vurguladı. Türkiye’nin Suriye’de değil bölgede Türkiye pek istekli olmasa da Rusya ile yan yana gelişine dikkat çeken Erdemol, bu yan yana gelişin ABD tarafından hoş karşılanmadığını kaydederek, “Üçüncü olarak İran’a karşı Türkiye’nin bir mezhebi yaklaşımı var. Ama bu son olaylardan özellikle Suriye meselesinden ötürü Rusya, İran cephesine girmek zorunda kaldı. Bu ABD’nin pek hoşuna giden bir durum değil. Çünkü ABD iç politikası Suriye üzerinde ama genel olarak Ortadoğu özelinde çıkmaza girmiş durumda. Bu açıdan ABD’nin stratejik kaygısı var. Şimdi burada onun karşısında Rusya, İran ve en iyi müttefiki Türkiye var. Bundan kaynaklı yaptırım uygulama yoluna gitti” dedi.
‘Hedef aynı zamanda Rusya’
Türkiye’nin F-35’lerin bir proje ortağı olduğunu hatırlatan Erdemol, şunları ifade etti: “Yine Rus enerji ihracatına katkı sağlayan boru hattı inşaatında çalışan demir şirketlerine de yaptırım uygulayacak. Burada bir yandan hedef Türkiye iken diğer yandan Rusya’dır. Bu boru hattı Rus enerji ihracatı için çok önemli bir hattır. Burada gemi firmalarına da yaptırım getiriyor. ABD tasarıyla birlikte Güney Kıbrıs’a yönelik silah ambargosunu da kaldırıyor.”
Kürt korkusu kaybettirdi
Türkiye’nin kendi ülkesindeki Kürtlerin kültürünü, canını yaktığı, onun haklarını tanımadığı gibi başka bir ülkenin Kürdüyle de uğraştığını vurgulayan Erdemol, “İşte bu Kürt korkusu Türkiye’yi Rusya ve İran’a yakınlaştırıyor. Ortadoğu’da stratejik noktaların kaybı ABD’yi endişelendirmese bile ileriye yönelik bir önlem almaya itiyor” diye konuştu.
Türkiye’nin ABD yaptırımlarına karşı ellerinde kozun olmadığını belirten Erdemol, “Türkiye’nin bu yaptırıma karşı bir gücü olmayacağını Recep Tayip Erdoğan’ın ‘gerekirse İncirliği kapatırız’ demesinden anlıyoruz. Yani bu yaptırımlara verilecek cevap bu mudur? Zaten incirlik artık ABD tarafından önemli olmaktan çıktı. Bu yaptırımlar Türkiye’yi ciddi bir şekilde etkileyecek. Ama Türkiye’nin buna karşı koyacağı bir gücü dahi yok” diye konuştu.
Sönmez: Yatırımcılar önceden karar vermişti
Bu tür yaptırımların ekonomiye etkisinin hemen ortaya çıkmadığını ifade eden iktisatçı Mustafa Sönmez ise, alınan kararın artık bir yaptırıma dönüp dönmemesinin bir teferruat olduğunu söyledi. Ekonomik aktörlerin bir yere yatırım yapacağı zaman ilk başta yatırım yapacağı yerdeki genel duruma baktığını hatırlatan Sönmez, buna göre önlemlerini ve tavırlarını belirlediklerini dile getirdi.
Türkiye’de yaşanan sorunlardan dolayı yatırımcıların Türkiye’ye yatırım yapmak istemediklerinin altını çizen Sönmez, şunları söyledi: “ABD Senatosunda alınan yaptırım kararının uygulanıp uygulanmaması dış yatırımcıları çok fazla ilgilendiren bir şey değil. Onlar zaten ABD ile Türkiye gerilim yaşadıkları için Türkiye’ye mesafeli duruyorlar. Yaşanan sorunlardan kaynaklı olarak yatırım yapan kişiler kararlarını almış durumda. Bu kararın senatodan geçmesi ya da onaylanması bu yatırımcıların kararını fazla etkilemeyecektir. Buradan ekstra bir şey çıkmaz.”
