‘Pandemi Döneminde Kadın Raporu’nu açıklayan HDP Kadın Meclisi, kadınlar açısından pandemi sürecinde güvensiz bir ortam oluştuğunu belirtilerek, ‘Tüm kurumların hizmet kalitesinin artırılması için acilen bir politik programa ihtiyaç var’ dedi
Halkların Demokratik Partisi (HDP) Kadın Meclisi Sözcüsü Ayşe Acar Başaran, Meclis’te düzenlediği basın toplantısıyla pandemi sürecinin kadınlara dönük etkisini içeren “Pandemi Döneminde Kadın Raporu”nu açıkladı. Basın toplantısına, HDP’nin kadın milletvekilleri de katıldı.
‘Başvuru mekanizmalarından yararlanamadı’
Salgınla birlikte, cinsiyet temelli ayrımcılıkların kadınların yaşamı üzerindeki etkisinin arttığına dikkat çeken Başaran, “Karantina dönemi, birçok kadın için ev içi şiddet riskinin artması ve şiddete uğradığında kadınların alabileceği desteklerin kısıtlanmasına yol açtı. Sadece 1 Nisan-30 Eylül arasında en az 140 kadın erkekler tarafından katledildi. İktidar ise bu riski önlemek için neredeyse hiçbir acil durum planlaması yapmazken, başka birçok uygulama ve tartışmayla kadınlar için çok daha güvensiz bir ortam oluşturdu. Kadınlar, şiddete maruz kaldıklarında ana dillerinde hizmet sunulmadığı için başvuru mekanizmalarından yararlanamadı” diye konuştu.
‘Kadınların yüzde 49 ev işçisi’
İktidarın pandemi sürecinde İstanbul Sözleşmesi’ni hedef aldığını hatırlatan Başaran, “Kadınlar, salgın sürecinin hane içi tüm bakım işlerini zaten kadınların ‘görevi’ gibi gören erkek egemen bakış açısını güçlendirdiğine sıkça dikkat çektiler. Araştırmalar kadınların yüzde 49’unun ev işçisi olduğunu, sadece geçtiğimiz bir yılda (2019) 500 bin kadının ev içi hizmetler nedeniyle ücretli çalıştığı işlerden ayrılmak zorunda kaldığını gösteriyor” diye belirtti.
‘Pandemiden kadınlar daha fazla etkilendi’
Pandemi döneminin pek çok kadının yoksullaşmasına da neden olduğunu dile getiren Başaran, “Çünkü cinsiyetçi kapitalist işgücü piyasasında kadınlar zaten çoğunlukla ilk gözden çıkarılanlar oldu. Kovid-19 etkisiyle revize geniş tanımlı kadın işsizlik oranı yüzde 45,3 (5 milyon 219 bin). Aynı metodolojiyle işsizlik oranı genel olarak yüzde 39,4 olduğu düşünüldüğünde pandemiden kadınların daha fazla etkilendiği görülmektedir” ifadelerini kullandı.
‘Ahlaksız davranış gerekçesi’
Başaran, “Pandemi döneminde işten çıkarma yasağının istisnası olan Kod 29, kadınların ekonomik özgürlüğünü sabote etmek için kullanılmaktadır. Kod 29, yani ‘ahlaksız davranış gerekçesi’ ile işten çıkarılma, kadınları tazminat ve işsizlik ödeneği haklarından mahrum bırakmakla kalmayıp bu kodu alan kişinin yeniden güvenceli bir iş bulmasını zorlaştırmaktadır” dedi.
Mülteci kadınlar
Göçmen kadınların salgına yakalanma riskine karşı en kırılgan ve savunmasız toplumsal kesimi oluşturduğunu belirten Başaran, “Göçmen ve mültecilerin yoksulluk, işsizlik, güvencesizlik, sağlık hakkına erişememe gibi sorunları salgınla birlikte tümüyle çözümsüz bir hal aldı. Ev içi bakım hizmetleri ve mevsimlik tarım işçiliği alanlarında göçmenler çoğunlukta. Kovid-19 salgınının yayılmasıyla daha da ciddileşti” şeklinde konuştu.
Kayyum kadın merkezlerini kapattı
HDP’li belediyelere atanan kayyum politikalarına da değinen Başaran, sözlerini şöyle sürdürdü: İktidar, geçtiğimiz 7 ayda önceliklerini açık bir şekilde ortaya koyarak kadınlar için hiçbir politikası olmadığını gösterdi. Dahası mevcut hizmetleri sınırlayarak, kadın özgürlükçü bir perspektifle yönetilen belediyelerimize kayyım atayarak, kadınlara açıkça kendi başınızın çaresine bakın dedi. Bu süreç içerisinde Hêvî Kadın Atölyesi ve Selis Kadın Dayanışma Merkezi’nin bağlı olduğu Batman Belediyesi Kadın ve Aile Hizmetleri Müdürlüğü’ne bir erkek müdür atandı. Kayyum atanan Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi ve ilçe belediyelerine bağlı kadın sığınma evlerinde, salgın tedbirleri kapsamında personel evlere gönderildi ve kurumun doluluk oranı gerekçe gösterilerek başvurular durduruldu.
İnfaz yasasında eşitlik ilkesi ihlal edildi
Başaran, pandemi sürecinde Meclis’ten geçirilen İnfaz Kanunu ile eşitlik ilkesinin ihlal edildiğini belirterek, yasanın kadınlar açısından yarattığı sonuçları şöyle değerlendirdi: Tehdit, cebir, yaralama, hürriyetinden yoksun bırakma, psikolojik şiddet, dijital şiddet gibi filleri bir kadına karşı işlemiş olanlar da çıkarılan örtülü aftan yararlandı. Çocuğuna yönelik cinsel suç fiillerinin bir kısmı da aynı indirim kapsamında tutuldu. Ayrıca açık hapishaneye geçme hakkı kazanmış binlerce şiddet faili de salgın nedeniyle izne çıkarıldı, yani geçici süreyle de olsa salıverildi. Kadınların büyük ölçüde yakınlarındaki erkeklerden, yani koca, baba, erkek kardeş gibi aynı ortamı paylaştıkları kişiler tarafından şiddete uğradıklarını göz önünde bulundurursak, aslında bu tabloda failler büyük ölçüde şiddet uyguladığı eve, mağdurların yanına gönderildi.
Kamu kurumlarının hizmet kapasitesi yetersiz
Kadınların şiddete uğradıklarında destek alabileceği kamu kurumlarının hizmet kapasitelerinin yetersizliği, salgın döneminde öne çıkan başlıklardan biri olduğunu vurgulayan Başaran, “Sığınaklardan, ŞÖNİM’lere, karakollardan adliyelere tüm kurumların yalnızca sayısal olarak yetersizliği değil hizmet kalitesinin artırılması için de acilen bir politik programa ihtiyaç var” dedi.
Raporda, erkek şiddetine karşı öncelikle atılması gereken adımlar, şöyle sıralandı:
* İktidar tarafından tartışmaya açılan ancak kadına yönelik şiddete karşı uluslararası bir sözleşme olan İstanbul Sözleşmesi amasız, fakatsız uygulanmalıdır.
* Kadın özgürlükçü bir perspektifle yönetilen belediyelerimize yönelik kayyım politikalarına son verilmelidir.
* Kadına yönelik şiddetle mücadelede kapasite geliştirmek üzere ciddi kamu bütçesinden kapsamlı bir kaynak ayrılmalı. Bu kaynak kadına yönelik şiddetle mücadele birimlerinin kapasitesini artırmak üzere harcanmalı.
* Kadınların başvurabileceği, karakol, ŞÖNİM, adliyeler, adli yardım büroları, kaymakamlıklar, Sosyal Hizmet Merkezleri gibi birimlerinin eşgüdümlü çalışmasını sağlamak için her ilde kadına yönelik şiddet kriz koordinasyon masaları kurulmalı.
* Kolluğundan savcısına, sosyal hizmet uzmanından psikoloğuna, hakimine ilgili tüm çalışanlara gerek normal dönemlerde gerek kriz anlarında kadınlara nasıl destek sunması gerektiği konusunda yeniden cinsiyet eşitlikçi bir perspektifle eğitimler verilmeli.
* Sadece kadına yönelik şiddet konusunda 7/24, ücretsiz ve çok dilli hizmet verecek uzmanlaşmış bir acil destek hattı açılmalı.
* Sığınak ve acil barınma ihtiyaçları için kapasiteler artırılmalı; bu mekanlarda salgına ilişkin sağlık önlemleri alınırken kadınları mağdur etmeyecek yeni düzenlemeler yapılmalı. Örneğin koğuş sistemi yerine oda sistemine geçilmeli, ortak kullanım alanlarının sayısı artırılmalı, kadınlara hastane mahkeme gibi toplu alanlara erişimde araç tahsis edilmeli.
ANKARA
