Elektrik fiyatlarındaki aşırı artışa imza atan AKP iktidarının ortaya çıkan tepkiler üzerine enerji şirketlerinden destek istemesi dikkat çekti. Halka karşı atmaca kesilenler, şirketler karşısında süt dökmüş kedi gibiydi
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, elektrik dağıtımlarını yapan 17 şirketle bir araya geldi. Toplantının ardından açıklama yapan Dönmez, “Enerji sektöründen daha fazla katkı bekliyoruz” dedi. Dönmez’den halk nezdinde oluşturdukları beklentinin aksine konutlarda ve sanayide enerji fiyatlarında herhangi bir indirim olacağına yönelik bir açıklama gelmezken, enerji piyasasında devletin şirketlere uyguladığı sübvansiyonları anlattı.
‘Şirketleri uyardık’
Bakan Dönmez, hâlen elektrik faturalarında birinci kademe için yüzde 50, doğalgazda ise yüzde 75 destek sağlandığını iddia ederken, geçen yıl bu kapsamda şirketlere yönelik verilen toplam 165 milyar liralık destekten söz etti. Dönmez, dağıtım şirketleriyle yaptıkları toplantıda kriz planlarını ele aldıklarını, uyarılarını yaptıklarını ve yapılması gerekenleri paylaştıklarını, sektörün güçlü ve zayıf yönlerini, fırsat ile tehditlerini ele aldıklarını anlattı. Dönmez’in enerji sektöründen sürece daha fazla katkı sağlamalarını beklediklerini belirtmesi ise dikkat çeken bir başka noktaydı.
Şirketler çok mutlu
Dönmez’in şirketlerle yaptığı toplantıda halkın taleplerini içeren herhangi bir şey görüşülmediği anlaşılırken, görüşmede şirketlerin yağma süreçlerinde karşılanabilecek sorunlara odaklandıkları anlaşılabiliyor. 2021 Ekim ayında açıklanan ‘2022 Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı’nda, doğalgaz ve elektriğe yapılan zamların BOTAŞ ve EÜAŞ’ın artan maliyetlerini karşılamadığı gerekçesiyle iki kuruma sermaye transferi yapıldı. Ayrıca 2016 yılından başlayarak enerji üreten şirketlere kapasite bedeli adı altında ortalama 250 milyon ödeme yapılmaya devam edilirken, tüm bunların üstüne 2022’nin ilk günü elektriğe yapılan zamla halk büyük bir soygunla yüz yüze bırakılırken, şirketler bundan oldukça mutluydu.
Soygunun düzenleyicisi: EPDK
EPDK üç ayda bir, özel dağıtım şirketlerine satılan elektrik kw/saat fiyatlarını düzenledikleri tebliğlerle düşürerek satarken, iktidar tarafından sağlanan bu destekle dağıtım şirketlerinin halka ulaştırdığı elektriğin fiyatında hiçbir fiyat indirim yapılmadı. Bu durum sadece şirketleri koruyan politikaların AKP eliyle uygulandığını ve devlet-şirket el ele halkı soyma planlarının işletildiğini gösteriyordu. Bu uygulama ile dağıtım şirketlerinin özelleştirme sürecinde bankalardan aldıkları borçlarının halkın sırtına yıkılması sağlanırken son yapılan zamlarla bu süreç genişletildi. Halkın sırtına yıkılan yüksek fatura bedelleri dışında enerji şirketlerine yatırım süreçlerinde vergi istisnaları ve benzer destekler kamunun cebinden sınırsızca karşılanırken EPDK soygunun düzenleyicisi gibi hareket etmekte.
Yağma çok büyük
EÜAŞ enerjiyi dağıtım şirketlerine kilowatı 32 kuruşa satarken, diğer yandan enerji üretim şirketlerinin elektriğin kilowat/saat ücreti EPDK tarafından ortalama 1.5 lira olarak belirleniyordu. Dönmez’in toplantı yaptığı 21 elektrik dağıtım bölgesine sahip 17 şirket ortak veya tek başına elektrik satışını yapıyor. Bu 17 şirket, aynı zamanda elektrik ürettikleri enerji santrallerine sahip olma özelliği taşıyor. EÜAŞ bu 17 şirkete 32 kuruştan elektriği satarken, aynı şirketlerin ürettiği elektriği ortalama 1.5 lira bedelle piyasalaşmasını sağlıyor. Tüm bu tezgahın son noktasında bu şirketler elektriğin kw/saatini 2.40 liraya halka ve diğer tüketicilere satarak büyük bir yağma gerçekleştirmektedir.
Her şey şirketler için
Kapitalizmin dünyayı yerle bir eden yağma süreci Türkiye’de AKP iktidarı eli ile azgınca sürdürülmektedir. AKP; inşaat, enerji, maden, savaş sanayisi gibi üretimleri merkezine oturturken, sermayenin ihtiyaç duyduğu yeni yasalar, yönetmelikler çıkarmayı ve ihaleler yapmayı sürdürmektedir. 2021 yılı Aralık ayı başında, ‘Elektrik Piyasası Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’ Meclis Genel Kurulu’nda kabul edilmesiyle sermaye kesimlerinin yağma özgürlükleri genişletti. Komisyon görüşmelerine TÜSİAD, MÜSİAD, TOBB, Madenciler Derneği, RES Üreticileri Derneği ve diğer enerji şirketlerinin örgütlendiği 13 örgütün davet edilerek kanunun son hali verilmişti. Kanunla birlikte ‘Enerji Piyasası Kanunu’ yeniden düzenlenerek enerji ve maden şirketlerine özel imtiyazlar, teşvikler, kamudan kaynak aktarılması gibi uygulamalar için önlerinde hiçbir engel bırakılmadı. Kanun ile 21 dağıtım şirketi, YEKDEM’den faydalanan 818 enerji üretim şirketi ve diğer 1722 enerji üretim şirketleri ile çok sayıda maden şirketi bu desteklerden yararlanması sağlandı.
EKOLOJİ SERVİSİ
