Kürtçe üzerindeki baskılara dikkat çekmek için Şex Said Meydanı’ndan seslendiler. Anadilde eğitim talep eden yüzlerce kişi, diller üzerindeki soykırıma dur demenin zamanı geldiğini vurguladı
Amed Emek ve Demokrasi Platformu, 21 Şubat Dünya Anadil Günü’ne ilişkin Şeyh Said Meydanı’nda basın açıklaması düzenledi. Çok sayıda kişinin katıldığı eylemde, anadilde eğitim talebinin olduğu pankartlar taşınırken, diller üzerindeki soykırıma dur demenin zamanı geldiği vurgulandı. Açıklamayı Kurmancî lehçesinde Eğitim Sen Diyarbakır 2 No’lu Şube Sekreteri Fezih Zirek, Zazakî lehçesinde ise Eğitim Sen 2 No’lu Şube Yöneticisi Semra Birtane yaptı.
18 dil yok oluyor
Dilin kültürün başat öğesi olması nedeniyle halklar için çok önemli bir unsur olduğu kaydeden Zirek, halkların dile, dilin halklara şekil vermesi nedeniyle dilin hakların kimliğini oluşturduğunu ifade etti. 21 Şubat’ı Dünya Anadil Günü ilan eden UNESCO’nun verilerine göre, dünya üzerinde 7 bin yerel dilden günümüzde ancak 5 bin tanesinin konuşulduğu bilgisini paylaşan Zirek, yine aynı verilere göre, Türkiye’de 18 dilin yok olmakta ya da yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu aktardı.
En büyük ihlal
UNESCO’ya göre bir dilin çocuklar arasından konuşulmamasının sonlanmasıyla o dilin ölü dil sayıldığını dile getiren Zirek, evde ve çevrede, toplumda konuşulan dilin her ne kadar eğitim dili olmasa da anadil kabul edildiğini vurgulayarak, ulus olma yolundaki bir toplumun bütün iş ve ilişkilerinde kullandıkları dil o toplumun anadilidir. Anadilinden farklı olarak öğrenilen ve iletişimde kullanılan diller anadil gibi değildir. Birleşmiş Milletler çocuk hakları sözleşmesinde anadilde eğitim bireyin temel hakkı olarak kabul edilmekte ve anadilde eğitim hakkının engellenmesi de en büyük insan hakları ihlallerinden biri olarak görülmektedir” diye konuştu.
Dil üzerindeki baskılar
Demokratik ve ekonomik ilerlemenin, bir toplumun ekonomik ve sosyal kalkınması için kültürel ve dilsel imkanların önünün açılmasıyla gerçekleşeceğini vurgulan Zirek, “Ülkemizde özellikle anadili Kürtçe, Arapça, Lazca, Ermenice, Hemşince, Çeçence, Süryanice ve benzeri olan çocuklar, dillerini unutmakta ve öğrenememekteler, böyle bir iklimde 21 Şubat Dünya Anadil Gününü kutlamaktayız. Yasaklanan bu diller herkesten çok çocukları etkilemektedir” ifadelerini kullandı.
Türkiye dil mezarlığına döndü
Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) Dil Atlası’na göre, dünyada yaklaşık 2 bin 500 dil kaybolma tehlikesi altında ve her 15 günde, bir dil kayboluyor. Atlasa göre Türkiye’de Kapadokya Yunancası yok olurken, dünyada ise oldukça kritik bir noktada. Diyarbakır Lice’de konuşulan Mlahso dili Suriye’ye göçen köylülerden İbrahim Hanna’nın ölümüyle 1995’te yok oldu. Ubıhça ise 1992’de Tevfik Esenç’in ölümüyle kayboldu. Batı Ermenicesi, Abhazca, Adigece, Kabar-Çerkes, Zazaca (Kırmancki), Abazaca, Hemşince, Lazca, Pontus Yunancası, Romanca, Suret, Gagavuzca, Ladino, Turoyo ve Hertevin yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşuyla birlikte devreye konulan “tek dil” söylemleri Türkçe dışında konuşulan 36 dili aile içine hapsediyor ve zamanla yok olmasının önünü açıyor. Uzmanlar ve dilleri tehlikede olan azınlıklar ana dillerinin kurtulabilmesi için eğitimin şart olduğunu vurguluyor.
o Adıge Dili ve Edebiyatı Derneği Ankara Temsilciliği Yönetim Kurulu üyesi Şakir Koç: Dillerin yok olmaması için eğitim dışında, insanların da duyarlı olması şart. Burası bizim anavatanımız bu değil. Anavatanımızda resmi dil olarak okullarda okutuluyor, orayla ilişkiler tesis edilirse büyük ihtimal bu kaybın önüne geçilir diye düşünüyoruz.
o İstanbul Kafkas Kültür Derneği temsilcisi Murat Papshu: Neredeyse Çerkesce konuşan hiçbir çocuk yok. Kürtçe için hala umut var ama diğer dillerin orta yaşın altında konuşulanı çok azalmış, hatta hiç yok. O yüzden bu diller için ana dilde eğitim olamaz ama ana dilin öğretilmesi söz konusu olmalı.
o Prof. Dr. Özgür Aydın: Dil çeşitliliği çok önemli kaynaktır ve bunu kaybediyoruz. Diller mezarlığına döndü. Öyle bir şey ki çok hızlı şekilde dil alanındaki çalışmalarınız bölücülük olarak yaftalanıyor ama bilimsel gerçekler bunlar. Örneğin şu çok tehlikeli ve yanlış Almanya’daki Türklerden bahsederken; Almanya’da anadilde eğitim yapılmıyor hatta Türkçe öğretilmiyor diyoruz, Bulgaristan’daki Türkler için Yunanistan’daki Türkler için bu kadar haklı bir hassasiyet gösterip kendi yaşadığı coğrafyadaki yaşanan durumu görmezden gelmek doğru değildir. Almanya’daki Türkçe neyse Türkiye’deki Zazaca, Kürtçe, Lazca, Abazca, Hemşince, Süryanice aynı değerdedir o coğrafyalar için ne düşünüyorsak yaşadığımız coğrafya için de aynı hassasiyeti göstermek gerekiyor.
ANKARA
