Zeynel Kete
Ortadoğu ve Mezopotamya coğrafyası savaş, kaos, katliam, kan, gözyaşı gibi imgelerin coğrafyası olduğu gibi; zihniyet devrimlerinin de coğrafyasıdır. Âdeta Hakikat ve özgürlük arayışının kök coğrafyasıdır. Egemen güçler her dönemde rıza toplumu süreklerine yönelik baskıları güncellemiş, toplum kontrol ve denetim altına alınmak iştenmiş, kriz sürekli canlı tutulmuş ama bu kadar zulme karşı komünaliteye dayalı yaşamdan ısrar edenlerin direnişi de günümüze kadar devam etmiştir.
Ortadoğu, insanlığın sesi söze dönüştürdüğü, ilk şekillendiği ana beşiğidir. Yani insanlık beşikten kurtulup hakikat arayışının eşiğine gelmesi; dile, ele, göze nazar ederek akıl gücünü harekete geçilebilmesi, örgütlenmesi ve özgürlük mücadelesi vermesinin temelleri Ortadoğu coğrafyasında mekân bulmuştur. Özellikle bu coğrafyanın en güçlü damarı olan Aryenik damarda özgürlükten kopuk bir zihniyet arayışına rastlanmaz. Özgürlügü barındırmayan arayışlar bu coğrafyanın dokusuna uymayan dışarıdan dayatılan sapmalardır.
Ortadoğu’da zulme asla teslim olmayanların en zor şartlarda bile umudunu yitirmeden Xizir aklı ile ifadeye kavuşan özgürlük arayışı ve kültürel direniş damarı, Demirci Kawa’nın şahsında Newroz ile beden bularak bu günlere gelmiştir. Bu yönüyle bakıldığında Newroz’da Demirci Kawa’nın direnişi, zulme biat etmeyenlerin insanlığın kök değerlerini canlandırma mücadelesidir. Bu mücadelede zaman ve mekâna ikrar verilmiştir.
Newroz’da zulmat deryasına karşı bütün evren semaha durarak Hak nuruyla nurlanır. Ehriman ve Dehak bu zulmat deryasının iki karanlık yüzüdür. Dehak bu nursuz olma (rû reş= yüzü kara) olma sıfatını Ehriman’dan almıştır. Yüzü kara ya da nursuz olma hali iktidarcı, tekçi, eril zihniyeti temsil eder ki, bu özellikler devletçi uygarlığın özellikleridir. Binlerce yıldır Alevi pirleri “Yolumuzu arsıza, hırsıza, nursuza düşürmeyin” demeleri devletçi uygarlığın binbir oyununa, hilesine, yalanına dikkat çekmeleridir.
Kawa nurunu Hürmüz’den almıştır; Hürmüz ışıktır, nurdur, Delîl’dir. Mazlumlara yol gösteren üç kandil kandili kudrettir; Dar’a duruştur, karanlığa ışık olmaktır, yol göstermektir, zamanı dile getirmektedir. Demirci Kawa zulme karşı Xizir aklı ile birleşip kurtuluş için Newroz ateşini uyandırmıştır. Bundan dolayı zulmat deryasına karşı Delîl uyandıranlar yaşamdan, eylemden, yol göstermelerinden dolayı Reyber’dirler (Rahper).
Hakikat ve özgürlük arayışında varoluş çemberinden geçmeden doğuş yenilenmez. Rêya Hakk Alevi süreğini devam ettirenler Newroz’a denk gelen Hewtemal günlerinde şîlan darından (kuşburnu ağacından) çember bağlayıp bütün canlar bu çemberden geçerler. Bu çemberden geçiş doğa gibi toplumunda yeniden doğuşu anlamına gelir. Doğuş, canlanış, kendini yenileme, kurtuluş, özgürlük ve gençlik Newroz’un önemli özellikleridir; bu özellikler ateş ile özdeştir. Newroz’un ateş ile özdeş olması zulme karşı mücadelenin ve kurtuluşun nişanesidir, habercidir (peyiktir).
Newroz kara kıştan kurtuluşu ifade eder. Doğanın işleyiş kanunlarındaki “kara kış” olması gerekendir, doğanın dengesidir. 21 Mart gününde doğa kara kıştan kurtuluşun eşiğine gelir. Eşitlik, ikrarlık ve rızalık bayramıdır. Bu hakikatten dolayıdır ki gece-gündüz eşittir.
Newroz, doğanın işleyiş kanunlarının dışında toplumlara yaşatılan karakışa karşı da bir kültürel direniştir. Bedenini iradesine Çerağ yapanların ikrarı Mansur’î ikrardır. Mansur’î ikrarda marifet manaya ermektir. Newroz’u sadece bahar bayramı olarak kutlamak, dört duvar arasına sığdırmak manasını daraltmak, ruhsuz bırakmaktır. Bir hakikati mana yitimine uğratanlar aslında Hakikatten uzak yaşayanlardır. Kawa’dan günümüze Newroz ruhunun nasıl yaşatıldığının bilincine varmak manaya ermektir. Newroz zulmat deryasının yaratmış olduğu bütün kara kışlara rağmen inancın, umudun, direnişin gerekçesidir; toplumun yeniden doğuşudur.
2022 Newrozu bütün dengeleri altüst etti. Emek, barış, demokrasi mücadelesi verenler için de bir eşik oldu. Kiminle, nasıl bir zihniyetle yol alınacağı ile ilgili meydan açılmıştır. Newroz meydanı yüze tutulacak ayna görevi görmüştür. Ateşin aşkına ikrar verenler değil, ikrarından duranlar ancak bu aynayı yüzüne tutabilirler!
2022 Newrozu’nda eşitlik, barış, adalet, özgürlük isteyenler ateşin aşkına dara durdular. Bir halden başka bir hale geçmenin eşiğine geldiklerinin inancı en üst düzeyde kendini gösterdi.
