Kürtler üzerinden yapılan pazarlık sonucu AKP-MHP yönetimi vetoyu kaldırdıktan sonra NATO liderleri İsveç ve Finlandiya’ya resmi davet kararı aldı. NATO Müdahale Gücü büyütülecek. Putin’ NATO’nun askeri altyapısı konuşlandırılırsa yanıt vermek zorunda kalacağız’ açıklaması yaptı
Rusya, Çin’e karşı yeni konseptin belirlendiği NATO Madrid Zirvesi 28-30 Haziran’da İspanya’nın başkenti Madrid’de gerçekleşti. Rusya korkusuyla NATO’ya üyelik başvurusu yapan İsveç ve Finlandiya konusunda Türkiye ile Kürt karşıtlığı üzerinden pazarlıklar yapıldı.
İspanya’daki NATO Madrid Zirvesi’ne NATO üyesi 30 ülkenin devlet ve hükümet başkanları ile AB üyesi olup, NATO’ya üye olmak isteyen Gürcistan, Finlandiya ve İsveç ile NATO üyesi olmayan AB ülkeleri Malta, Kıbrıs, Bosna-Hersek ve İrlanda’nın yanısıra Asya Pasifik ülkeleri Avustralya, Güney Kore, Yeni Zelanda ve Japonya devlet başkanları katıldı. AB Konsey ve Komisyon Başkanı katıldı.
NATO Madrid Zirvesi’ne Türkiye’nin Kürt karşıtlığı üzerine yürüttüğü kirli pazarlık damga vurdu. Geçtiğimiz günlerde, “Ben oldukça Finlandiya ve İsveç NATO üyesi olamaz” diyen AKP’li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, yapılan toplantıyla İsveç ve Finlandiya’nın üyeliğine iki ülkeyle imzaladığı memorandum ile onay verdi. Memorandumda iki ülke Türkiye gibi Kürt karşıtı olmayı taahhüt etti.
Erdoğan, Finlandiya Cumhurbaşkanı Sauli Niinistö, İsveç Başbakanı Magdalena Andersson ve NATO sekreteriyle dörtlü zirve yaptıktan sonra Türkiye, İsveç ve Finlandiya dışişleri bakanları arasında üçlü memorandum imzalandı, İsveç ve Finlandiya önündeki veto kaldırıldı. Toplantılar 4 saat kadar sürdü.
Kahve molasında olanlar
Reuters’e konuşan Finlandiya Dışişleri Bakanı Pekka Haavisto, Madrid’deki iki saatlik ilk görüşmelerde bazı anlaşmazlık noktalarını üzerinde tartışmaları olduğunu ve tarafların mevcut tutumlarını değiştirmediğini aktardı. Finlandiya Dışişleri Bakanı Pekka Haavisto tıkanan görüşmelerde bir ara verdiklerini ve sonrasında tarafların bir anda anlaşmaya vardıklarını ifade etti.
Haavisto, “Sonra bir kahve molası verdik ve her zaman olduğu gibi kahve molası sırasında harika fikirler ortaya çıktı. Toplantının sonuna doğru sonuca varmak daha kolay oldu” dedi.
ABD Başkanı Joseph (Joe) Biden’ın Erdoğan ile telefon görüşmesinin anlaşmada etkili olduğu belirtiliyor. Biden, anlaşma sonrası Twitter’dan yaptığı paylaşımda, “Üçlü mutabakat imzaladıkları için Finlandiya, İsveç ve Türkiye’yi tebrik ediyorum” dedi. Ankara’nın Kuzey-Doğu Suriye’ye saldırı ve tüm Kürtleri hedef alan politikaları konusunda ABD ve NATO ile ne düzeyde anlaşabildiği henüz netleşmemişken, silah ambargosunun kaldırılması gündemde.
Erdogan zirve sırasında ikili temasları kapsamında, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Avrupa Birliği (AB) Konseyi Başkanı Charles Michel, İngiltere Başbakanı Boris Johnson ile görüştü.
Volodimir Zelensky silah ve para istedi
Ukrayna Dışişleri Bakanı Dimitri Kuleba Madrid Zirvesi’ne şahsen katılırken, Cumhurbaşkanı Volodimir Zelensky, video konferans yoluyla zirveye katılan 40 ülke liderine seslendi. Zelensky, NATO’nun açık kapı politikasını “Kiev metrosunun eski turnikelerine” benzeterek, Ukrayna’nın NATO’ya üye olarak kabul edilmemesini eleştirdi. NATO’nun “Doğu kanadında genişleme” anlayışını yeniden ele almasını isteyen Zelensky şunları söyledi: “NATO’nun açık kapı politikası bizim Kiev’in eski turnikeleri gibi, açık görünüyorlar ama içeri girdiğinizde ücret ödememişseniz birden kapanıyor. Ukrayna az mı bedel ödedi? Hem Avrupa’nın, hem de tüm uygarlığın korunmasına katkımız hala yetersiz mi? Peki başka neye ihtiyacınız var?”
Zelensky, Rusya’ya karşı yürüttükleri savaşta kendilerini savunmak için daha fazla silah ve mali yardıma ihtiyacı olduğunu belirterek, NATO’dan 5 milyar Euro yardım talep etti. Rusya’nın saldırılarının Ukrayna ile sınırlı kalmayacağını savunan Zelensky, “Moskova’nın Litvanya’ya hükmetmeye çalıştığını belirterek” kendilerinden sonra sıranın Litvanya’ya geleceğini ima etti.
Biden’dan Polonya’ya kalıcı üs açıklaması
Biden, NATO zirvesinde yaptığı açıklamada, ABD’nin İspanya, Polonya, Romanya, Baltık Devletleri, İngiltere, Almanya ve İtalya’daki “askeri konumunu güçlendireceğini” açıkladı. Biden ABD’nin bu yıl “Rusya’nın saldırgan girişimlerine yanıt olarak Avrupa’da yirmi bin ek asker” konuşlandırdığını hatırlattı. Biden, ABD’nin İspanya’nın Rota kentindeki deniz üssündeki muhriplerinin sayısının dörtten altıya çıkarılacağını, aynı zamanda Polonya’da ABD ordusunın “5. daimi karargahını” kuracaklarını da duyurdu. ABD Savunma Bakanlığı, Polonya’daki üssün NATO’nun Doğu kanadındaki ilk kalıcı ABD varlığı olacağını belirtiyor. Biden, Romanya’da konuşlanacak toplam beş bin askerden oluşan “ek bir tugayı daha tutacaklarını”, Baltık müttefikleriyle tatbikatları yoğunlaştıracaklarını” da kaydetti.
Jens Stoltenberg: Davet kararı alındı
Norveçli siyasetçi ve NATO’nun 13. Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, 29 Haziran’da zirvede konuştu.
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, NATO’nun İsveç ve Finlandiya’ya resmi davet kararı aldığını belirterek “Türkiye’yle imzalanan anlaşma, bu kararın önünü açtı” dedi. Bunun “tarihi” bir durum olduğunu kaydeden Stoltenberg, bunun daha önce tarafsız kalan İsveç, Finlandiye , Türkiye ve NATO için iyi bir anlaşma olduğunu söyledi.
‘Rusya doğrudan tehdit’
Rusya Başkanı Vladimir Putin’in NATO kapısını kapatamadığını kaydeden Stoltenberg, Stratejik Konsept belgesinde, Rusya’nın NATO’nun güvenliğine doğrudan tehdit oluşturduğunu vurguladı: “Rusya, 2010’daki stratejik konseptte dış ortak iken şimdi direkt tehdit olarak tanımlanıyor.”
Stoltenberg, bugüne kadar belgede yer almayan Çin içinse doğrudan tehdit değil ancak “NATO değerleri ve çıkarlarına karşı davranışları desteklediği” ifadesinin yer alacağını belirtti. Çin ilk kez NATO Strateji belgesine geçmiş olacak.
NATO Müdahale Gücü büyüyor
Reuters’in aktardığına göre, NATO Genel Sekreteri Stoltenberg, zirvede açılış töreninde yaptığı konuşmada “NATO, ittifakın doğu kısmındaki muharebe gruplarını geliştirecek. NATO Müdahale Gücünü dönüştürecek, yüksek hazırlık kuvvetlerinin sayısını 300 binin üzerine çıkaracak. Ayrıca, daha önceden konumlandırılmış teçhizat ve askeri malzeme stokları, hava savunması gibi daha ileri konuşlandırılmış savunma planları dahil yeteneğini artıracak” dedi.
NATO Genel Sekreteri, konuşması sonrası basın toplantısında gazetecilerin sorularını yanıtladı. The Guardian’a göre, Stoltenberg, şunları söyledi: “Bugün, NATO liderleri onları NATO üyesi olmaya davet etmek için tarihi bir karar aldı. Dün gece Türkiye, Finlandiya ve İsveç arasında imzalanan anlaşma bu kararın önünü açtı. Türkiye, Finlandiya ve İsveç’e, ileriye dönük ortak bir yol bulmak için müzakerelere katılma davetimi kabul ettikleri için teşekkür etmek istiyorum. Bu, birçok farklı düzeyde birden fazla kişiyle haftalarca süren zorlu bir çalışma oldu. Üst düzey yetkililerin benim himayemde Brüksel’de yaklaşık iki tur görüşmesi var ve dün gece nihai anlaşmalara varabildik. Bu, Türkiye için iyi bir anlaşmadır. Finlandiya ve İsveç için iyi bir anlaşma. Ve bu NATO için iyi bir anlaşma.”
F-16 modernizasyonu
Türkiye’nin vetoyu kaldırması sonrası Madrid’deki NATO zirvesinde konuşan ABD Savunma Bakan Yardımcısı Celeste Wallander, şu açıklamayı yaptı: “ABD Türkiye’nin savaş uçağı filosunu modernize etmesini destekliyor. Çünkü bu NATO’nun güvenliğine ve böylece Amerikan güvenliğine katkı sağlayacaktır. Bu planlar gerekli onay mekanizmalarından geçmeye devam ediyor.” Wallender, Türkiye’nin savunma kapasitesinin geliştirilmesinin NATO’nun savunmasına da katkı sunacağını söyledi.
ABD, S-400’leri Rusya’dan aldığı için Türkiye’yi F-35 savaş uçağı projesinden çıkarmıştı. Türkiye de F-35 vermiyorsa F-16’ların modernize edilmesini istiyordu. Türkiye Kasım 2022’de ABD’den 40 adet yeni F-16 ve mevcut F-16’lar için de 80 adet modernizayon kiti almak için başvuruda bulunmuştu. Mart 2022’de ABD Dışişleri Bakanlığı, Kongre üyelerine bir mektup yazarak F-16’lar için onay verilmesinin ABD’nin çıkarına olacağını vurgulamıştı.
Biden-Erdoğan görüşmesi
Erdoğan 29 Haziran akşamı ABD Başkanı Biden ile NATO Liderler Zirvesi kapsamında bir araya geldi.
IFEMA Kongre Merkezi’ndeki görüşmede Biden görüşme başında, Erdoğan’a Finlandiya ve İsveç’in NATO üyelik süreci konusunda bir anlaşma üzerinde hemfikir olduğu için teşekkür etti.
Beyaz Saray açıklama yaptı
Beyaz Saray görüşme sonrası yazılı bir açıklama yayınladı. Açıklamaya göre, Biden ve Erdoğan, Ukrayna’nın Rusya’nın saldırganlığına karşı kendini savunmasına devam eden desteklerini ele aldı. İkili, Ukrayna tahılının ihracına Rusya’nın getirdiği engellerin kaldırılmasının önemi üzerinde de durdu. Açıklamaya göre, Biden ve Erdoğan Ege ve Suriye’de istikrarı korumanın önemi hakkında da konuştu.
Biden Türkiye’nin Finlandiya ve İsveç’le, bu iki Kuzey Avrupa ülkesinin müttefiklerce NATO’ya üyelik için davet edilmesinin önünü açan üçlü anlaşmaya varmasından duyduğu memnuniyeti dile getirdi.
Biden yapıcı ikili ilişkileri devam ettirme arzusunu yinelerken, ikili hükümetler arasında yakın istişarelerin sürdürülmesinin önem taşıdığı hususunda da mutabık kaldı.
Erdoğan randevu verdiği için memnun oldu
Erdoğan, IFEMA Kongre Merkezi’nde Biden ile görüşmesinin başında yaptığı konuşmada, uzun bir aradan sonra tekrar bir araya gelmekten memnuniyet duyduğunu söyledi.
NATO Zirvesi’nin gündemi itibarıyla çok güçlü bir zirve olduğunu vurgulayan Erdoğan, “Zirvede yarın devam edecek çalışmalarımızla inanıyorum ki ülkelerimize dolu dolu dönme fırsatını bulacağız. Sizlerin özellikle ABD olarak bu işte ön alışınız, NATO’nun güçlenmesine yönelik atılacak adımlar özellikle Rusya-Ukrayna sürecine ayrı bir katkı verecektir” dedi.
Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle son dönemde hububat ve akaryakıt konusunda olumsuz gelişmeler yaşandığını belirten Erdoğan şunları söyledi: “Bu konuda denge politikasıyla süreci çözmenin gayreti içindeyiz. Temennimiz odur ki bu denge politikasıyla netice alalım. Bir an önce de hububat konusunda şu anda bunun yokluğunu çeken ülkelere açılan koridor üzerinden imkan sağlayalım.”
Görüşme 18.55’te başladı ve 1 saat 5 dakika sürdü.
Görüşmede Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Savunma Bakanı Hulusi Akar, Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun, Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın ve MİT Başkanı Hakan Fidan da yer aldı.
Biden’ın heyetinde de ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Savunma Bakanı Lloyd Austin ve diğer yetkililer hazır bulundu.
Erdoğan, S-400 gibi krizler nedeniyle kendisine uzun süredir randevu vermeyen Biden’an randevu bekliyordu.
Gece 21.20 sularında da NATO toplantısına katılan liderler resepsiyona geçti.
Putin: NATO’nun askeri altyapısı konuşlandırılırsa yanıt vermek zorunda kalacağız
Sputnik haberine göre Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin 29 Haziran 2022’de Hazar Zirvesi’nin ardından Ukrayna’daki durumu, NATO’nun genişlemesini ve Batı liderlerinin sert açıklamalarını değerlendirdi. Putin, Hazar Zirvesi’nin arından düzenlediği basın toplantısında, “İsveç ve Finlandiya ile, Ukrayna ile olduğu gibi bir sorunumuz yok. Bu ülkelerin topraklarına NATO’nun askeri altyapısının konuşlandırılması durumunda aynı şekilde yanıt vermek zorunda kalacağız” ifadesini kullandı. Putin, Ukrayna’daki özel askeri operasyonun hedeflerinin değişip değişmediği sorusuna, “Hiçbir şey değişmedi. Taktikler farklı olabilir” dedi.
Putin, Batı’nın, silahlı çatışmaları sürdürme çağrılarının, onlar için “Ukrayna’nın iyiliğinin amaç değil, çıkarlarını korumak için bir araç” olduğu yönündeki tahminleri doğruladığını söyledi. Rus ordusunun sivil tesisleri hedef almadığını kaydeden Putin, Kremençug’daki olayla ilgili, “Orada hiçbir terör eylemi yok” dedi. Almanya’da Elmau G7 Zirvesi’nde (26-18 Haziran 2022) liderlerin kendisiyle alay etmesi ve “Putin’den daha havalı olmak için soyunmaları gerektiği” demeleri konusunu da değerlendiren Putin, “Nasıl soyunmak istediler bilmiyorum ama bence iğrenç bir görüntü olurdu” yorumunda bulundu.
MADRİD
