Adalet Bakanlığı’nın hasta ve yaşlı tutsakların sorununu çözme odaklı yayınladığı genelgeyi değerlendiren hukukçular, genelgenin onarıcı bir düzenleme olmadığını söyledi
28 Şubat tutuklularından 85 yaşındaki emekli korgeneral Vural Avar’ın 20 Aralık’ta yaşamını yitirmesi üzerine Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, hasta tutululara ilişkin yeni bir düzenleme yapılacağını açıkladı. Daha sonra, Bozdağ’ın imzasıyla 3 Ocak’ta “Sürekli Hastalık, Sakatlık ve Kocama Sebebiyle Kişilerin Cezalarının Hafifletilmesi veya Kaldırılması Hakkında İşlemler” başlıklı genelge yayımlandı.
Bakanlığın yayınladığı genelgeye göre; “sürekli hastalık, sakatlık ve kocama sebebiyle cezaların hafifletilmesi, kaldırılması işlemleri hükümlünün talebi olmadan resen başlatılabilecek.” Tutuklu hakkındaki süreç ise Adli Tıp Kurumu (ATK) tarafından tespit edilecek. Tutuklu hakkında nihai kara ise Cumhurbaşkanı tarafından verilecek.. Ancak genelgenin yayınlanmasına rağmen 651’i ağır olmak üzere, bin 517’si hasta tutukludan hiç biri tahliye edilmedi.
Onarıcı bir düzenleme değil
İHD Amed Şubesi Cezaevi Komisyonu Sözcüsü Ercan Yılmaz, genelgenin “onarıcı bir düzenleme” olmadığını söyledi. Ceza Tevfik Evleri Genel Müdürlüğü veya ilgili bulunan savcılıklar, tutuklunun yaşının ilerlemesinden kaynaklı cezaevinde kalamamasına ilişkin bir düzenleme olduğunu, bu durumu genelgenin olumlu tarafı olarak gördüklerini belirten Yılmaz, “İdarenin tutukluların sağlık durumunu, yaşam hakkını korumakla sorumlu bulunan kurumların, avukatların resen harekete geçmesi olarak değerlendirilebilir. Bununla birlikte onlar için onarıcı ve yapıcı bir düzenleme değil ve İnfaz Kanunu’nun 16. maddesi gibi görünüyor. İnfaz Kanunu’nun yaratacağı tahribatları engelleyecek bir genelge değil” dedi.
ATK tek karar merci olmamalı
Genelgenin tek başına yeterli olmadığına dikkati çeken Yılmaz, “2022 yılında cezaevlerinde 35 tane hasta tutuklu yaşamını yitirdi. Bunların bir kısmı da haklarında verilen infazın ertelenmesinden sonra yaşamını yitirdi. Türkiye’deki cezaevlerinde 35 kişinin yaşamını yitirmesi, tutukluların durumunun ne kadar kötüye gittiğini gösteren bir tablo. ATK’nin tutuklularla ilgili tek karar verici merci olmaması gerekiyor. Hastanelere giden birçok tutukluya ‘cezaevinde kalamaz’ raporu verilmesine rağmen, rapor ATK duvarına çarpıp geri geliyor” diye belirtti.
Genelge hasta tutuklu sorununu çözemiyor
İnsan Hakları Derneği (İHD) Wan Şubesi Başkanı Mehmet Karataş ise ATK’nin yanlı ve bilimsellikten uzak raporları nedeniyle 2022’de 76 tutuklunun yaşamını yitirdiğini bu tutukluların 35’inin ise hasta tutuklular olduğunu belirtti. Bakanlığın genelgesinin kimi olumlu düzenlemelere rağmen hasta tutukluların sorunlarını çözebilecek nitelikte olmadığını kaydeden Karataş, “Genelgenin getirdiği en önemli husus ATK’nin hasta tutuklunun cezaevinde ‘kalabilir’ ya da ‘kalamaz’ yorumunun kaldırılmış olmasıdır” dedi.
İnfaz kanunu değişmeli
Genelgenin hasta tutukluların tahliyesine dönük yeterli olmadığının altını çizen Karataş, “Özellikle düzenlemeyle getirilen bir husus var; ‘mahpusun ve ailesinin güvenlik güçlerinde araştırılıp bir rapora bağlanması.’ Bunun TMK kapsamındaki mahpuslar için subjektif olacağını görüyoruz. Bu nedenle 4 Kasım 2022’de İnfaz Kanunu’nda yapılması gereken değişikliklere ilişkin bir rapor yayınladık. Raporumuzda ATK’nin bilimsel çerçeveye oturtulması, emniyetin rolü ve TMK açısından İnfaz Kanunu’nda değişikliklerin yapılması gerektiğini belirttik. Bu değişiklikler yapılmadığı takdirde genelgede bulunan maddeler İnfaz Kanunu’nda yer alan düzenlemelerden dolayı hasta mahpusların tahliye noktasındaki engellemeler sürecek” dedi.
MA
