Türkiye’deki pekçok sol, sosyalist örgütü bir araya getiren Halkların Demokratik Kurultayı tarafından 2012 yılında kurulan Halkların Demokratik Partisi (HDP), 2015, 2018 ve 2023 genel seçimlerinde 5 milyon civarında oy alırken, Türkiye kimi sosyalistleri de Meclis’e taşıdı.
2015 milletvekili seçimlerine illerin yarısından fazlasında örgütlenme gibi kimi yasal zorunlulukları yerine getirebilen 16 parti katılabilirken, bu seçimlere HDP dışında katılabilen üç sol parti vardı. Bu partilerden Hak ve Özgürlükler Partisi 106 bin, Halkın Kurtuluş Partisi 83 bin ve Komünist Parti 53 bin oy aldı. HDP’nin oyu ise 5 milyonu biraz aştı.
2018 milletvekili seçimlerine ise sadece 8 parti katılabilirken; solda seçime katılabilme hakkı kazanan sadece Halkların Demokratik Partisi idi. HDP, kurduğu ittifak ile bu seçimde, 5 milyon 800 bin oy aldı.
2023 milletvekili seçimlerine partilerin katılımında adeta rekor kırıldı ve 24 parti seçime girebildi. Bunlardan sekizi sol, sosyalist partilerdi. Bu seçimlerde, HDP kapatılma riskine karşı Yeşil Sol Parti listelerinden seçime girdi. Yeşil Sol Parti ile Türkiye İşçi Partisi’nin oluşturduğu Emek ve Özgürlük İttifakı’nın toplam oyu, 5 milyon 700 bin civarında kaldı.
Seçim ittifakları kazandırdı
Son üç genel seçimde Halkların Demokratik Partisi öncülüğünde kurulan ittifaklarda yer alan partiler, sahip oldukları oy potansiyelini kat kat aşan bir yaklaşımla kendi mensuplarını meclise milletvekili olarak taşımayı başarmış oldular.
Birleşik Devrimci Parti
Sosyalist Demokrasi Partisi ile Türkiye Gerçeği dergisi çevresi birleşerek 1 Eylül 2015’te Birleşik Devrimci Parti’yi (Devrimci Parti) kurdu. Partinin ilk kongresinde genel başkanlığa Ufuk Göllü seçildi. 2017 yılında yapılan olağanüstü kongrede genel başkanlığa seçilen Musa Piroğlu, 2018 seçimlerinde HDP listelerinden İstanbul milletvekili seçildi. 2023 seçimlerinde ise Devrimci Parti’den Burcugül Çubuk, Yeşil Sol Parti listelerinden girdiği seçimden İzmir milletvekili olarak çıktı. Devrimci Parti’den 2018 yılında ayrılan Türkiye Gerçeği çevresi ise siyasi yaşamını Komün dergisi saflarında sürdürüyor.
Emek Partisi
Emek Partisi (EMEP) Halkın Kurtuluşu ve Türkiye Devrimci Komünist Partisi geleneğinden gelen kadrolarca Abdullah Levent Tüzel’in genel başkanlığında 27 Mart 1996’da kuruldu. EMEP seçimlere genellikle solda kurulan ittifaklarla katıldı. 12 Haziran 2011 genel seçimlerinde İstanbul’dan bağımsız aday olabilmek için Genel Başkanlık’tan istifa eden Levent Tüzel’in yerine Selma Gürkan getirildi. 7 Haziran 2015 seçimlerinde ikinci kez İstanbul milletvekili seçilen Levent Tüzel, seçim hükümetinde yer almayı reddetti. 1 Kasım 2015 seçimlerinde HDP’den aday gösterilmedi.
Partinin 22 Kasım 2020 tarihinde gerçekleştirilen 9. Olağan Kongresi’nde genel başkanlığa Ercüment Akdeniz seçildi. Seçime kendi adına katılma hakkı kazanmış olan EMEP, 14 Mayıs 2023 seçimlerine Emek ve Özgürlük İttifakı içinde girdi. Bu sayede İskender Bayhan (İstanbul) ve Sevda Karaca Demir (Antep) milletvekili seçildiler. Seçim sonrası genel başkanlıktan ve partiden istifa eden Ercüment Akdeniz’in yerine Selma Gürkan yeniden genel başkanlığa seçildi.
Ezilenlerin Sosyalist Partisi
Kuruluşunu 7 Kasım 2009’da duyuran ve resmi başvurusunu 5 Şubat 2010’da yapan Ezilenlerin Sosyalist Partisi’nin (ESP) ilk Genel Başkanlığı’na Figen Yüksekdağ Şenoğlu seçildi. Partinin 30 Eylül 2012 günü düzenlenen 2. Olağan Kongresi’nde Figen Yüksekdağ üçüncü kez genel başkan seçildi. Figen Yüksekdağ, Haziran 2014’te yapılan Halkların Demokratik Partisi II. Olağan Kongresi’nde partinin eşbaşkanı olarak seçildi.
7 Haziran 2015 ve 1 Kasım 2015’teki genel seçimlerde ise Van milletvekili seçilen Yüksekdağ, 6 yıldır cezaevinde bulunuyor. ESP, 2018 seçimlerine de HDP listelerinden katıldı. Böylece HDP’de MYK üyesi olan Murat Çepni, İzmir milletvekili olarak seçildi. 2023 seçimlerinde ise, partinin eşbaşkanı Çiçek Otlu, İstanbul’dan Yeşil Sol Parti’nin milletvekili seçildi.
Halkevleri
Halkevleri, Mustafa Kemal’in talebi doğrultusunda 1932 yılında bir eğitim, aydınlanma, sanat ve kültür örgütü olarak kuruldu. Halkevleri, 12 Eylül’de açılan davadan 1987 yılında aklanarak çıktı ve 1988 yılında yeniden kuruldu. Bu dönemde, ağırlıkla Dev-Yol kadrolarının etkisinde kalan Halkevleri, genelde CHP içindeki kimi milletvekillerince Meclis’te temsil edildi. 2018 seçimlerine HDP’nin öncülüğündeki ittifak içinde katılan Halkevleri, eski genel başkanlarından Oya Ersoy’un İstanbul milletvekili seçilmesinde başarılı oldu.
Halkevleri, 2023 seçimlerinde, herhangi bir ittifaka katılmadı ve aldığı tutumu şöyle açıkladı: “Halkevciler AKP iktidarını tarihin çöplüğüne göndermek, AKP iktidarını ülkenin başına musallat eden egemen sınıf politikalarının meşrulaştırılmasına ve bu iktidarın suç ortaklarının aklanmasına izin vermemek, halkın direniş eğilimlerinin pasifize edilmesini engellemek, halkın saldırılar karşısında savunmasız olmadığını göstermek, mücadelenin sürekliliğini kesintiye uğratmamak için kavga edecektir.”
Sosyalist Dayanışma Platformu
Sosyalist Dayanışma Platformu (SODAP), Sosyalist Vatan Partisi geleneğinden gelen kadrolar tarafından 2004 yılı şubat ayında kuruldu. HDP’nin 3. Olağanüstü Kongresi, milletvekilliği ve parti üyeliği düşürülen Figen Yüksekdağ’ın yerine yeni eş genel başkanı belirlemek üzere 5 Mayıs 2017 günü toplandı. Kongre sonucunda SODAP yöneticilerinden Serpil Kemalbay HDP’nin yeni eş genel başkanı oldu.
Selahattin Demirtaş ve kimi yöneticilerin tutuklanması ardından yapılan genel kurulda yerini Pervin Buldan’a bırakan Serpil Kemalbay, 24 Haziran 2018 genel seçimlerinde İzmir’den HDP milletvekili seçildi. 14 Mayıs 2023 seçimlerine Yeşil Sol Parti listelerinden katılan SODAP, Kezban Konukçu’yu İstanbul milletvekili olarak Meclis’e göndermeyi başardı.
Sosyalist Meclisler Federasyonu
2002 yılında Demokratik Halklar Platformu (DHP) olarak yola çıkan örgüt, 2008 yılında ismini Demokratik Halklar Federasyonu (DHF) olarak değiştirdi. 2017’de Sosyalist Meclisler Federasyonu (SMF) ismini alan örgüt, Dersim’in Hozat ve Mazgirt ilçelerinde iki kez, Ovacık’ta bir kez belediye seçimlerini kazandı. 2019 yerel seçimlerinde ise Dersim belediye başkanlığını kazandı. Sosyalist Meclisler Federasyonu, HDP ile ittifak zemininde girdiği 2015 seçimlerinde Erdal Ataş’ı, 2018 seçimlerinde ise Dilşad Canbaz’ı İstanbul milletvekili olarak Meclis’e gönderdi. 2023’te cumhurbaşkanlığı seçimlerini boykot eden SMF, milletvekili seçimlerine Yeşil Sol Parti listelerinden katıldı; ancak hiçbir adayı vekil seçilemedi.
Türkiye İşçi Partisi
1960’lı ve 1970’li yıllarda iki kez kurulan ve 2017 yazında isim hakkı düşen Türkiye İşçi Partisi (TİP), 7 Kasım 2017 günü yeniden kuruldu. Yapılan ittifakla, 24 Haziran 2018 seçimlerinde TİP Kurucular Kurulu üyelerinden Erkan Baş (İstanbul) ve Barış Atay (Hatay), HDP listelerinden milletvekili seçildi. Seçimden önce yapılan anlaşmaya uygun olarak Erkan Baş ve Barış Atay, bir süre sonra HDP’den ayrılıp TİP’e katıldılar.
Erkan Baş ve Barış Atay’a bir süre önce HDP’den istifa eden Ahmet Şık ile yine bir süre önce CHP’den istifa eden Serra Kadıgil’in katılmasıyla Meclis’te halen dört milletvekili ile temsil edilen TİP, cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Kemal Kılıçdaroğlu’na oy vereceğini ilan ederken; milletvekili seçimlerine ise Emek ve Özgürlük İttifakı içinde; ancak kendi logosu altında girdi. Türkiye İşçi Partisi 14 Mayıs 2023 seçimlerinde aldığı 956 bin (yüzde 1.76) oy ile Meclis’e Erkan Baş, Ahmet Şık, Sera Kadıgil ve Can Atalay’ı vekil olarak gönderdi.
Toplumsal Özgürlük Partisi
Toplumsal Özgürlük Partisi, 1996 yılında politik-pratik bir platform olarak kuruldu. Partileşme amaçlı platformun 2011’de başlayan yürüyüşü, 2020’de partiye ulaştı. Dr. Hikmet Kıvılcımlı çizgisini temsil eden partilerinden biri olan Toplumsal Özgürlük Partisi, 2023 yılı cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Kemal Kılıçdaroğlu’nu destekledi. Milletvekili seçimlerine ise Yeşil Sol Parti listelerinden katıldı ve TÖP sözcülerinden Perihan Koca, Mersin’den milletvekili seçildi.
Ayrı duranlar başarılı değil
Seçim barajını aşma potansiyeli olan HDP’den ayrı duran partilerden Sol Parti, Türkiye Komünist Partisi, Türkiye Komünist Hareketi, Halkın Kurtuluş Partisi ve Hak ve Özgürlükler Partisi 2023 seçimlerinde başarılı olamadılar.
Sol Parti
1996 yılında kurulan Özgürlük ve Dayanışma Partisi (ÖDP), adını 2019 yılında Sol Parti olarak değiştirdi. Yasal zorunluluklarını yerine getiren Sol Parti, 2023 seçimlerine kendi adıyla girme hakkı kazandı. Sosyalist Güç Birliği İttifakı içinde; ancak kendi listeleriyle girdiği bu seçimlerde 77 bin 992 oy aldı.
Türkiye Komünist Partisi
2023 yılında yapılan seçimlere girmeye hak kazanan partiler arasında Türkiye Komünist Partisi de vardı. TKP, 2018 yılındaki seçimlerde bu hakka sahip olamadığı için seçimlere bağımsız adaylar ile katılabilmişti. TKP, 2023 seçimlerine Sosyalist Güç Birliği İttifakı içinde ama kendi listeleriyle girdi. Seçimlerde TKP, 63 bin 809 oy aldı. İçinde bulunduğu ittifak seçim barajını aşamadı.
Türkiye Komünist Hareketi
Türkiye Komünist Partisi içinde yaşanan tartışmalar ardından kimi kadrolar 2015 yılında Türkiye Komünist Hareketi’ni (TKH) kurdu. Aysel Tekerek başkanlığındaki parti, sadece yedi ilde örgütlü olduğu için 2018 seçimlerinde kendi adıyla katılma hakkı elde edememişti. Ancak 2023 yılında 41 ilden fazla yerde örgütlenerek kendi adına seçime girme hakkı kazanan TKH, Sosyalist Güç Birliği İttifakı içinde; ancak kendi listeleriyle seçime katıldı ve 17 bin 476 oy alabildi.
Halkın Kurtuluş Partisi
Nurullah Ankut’un liderliğinde 2005 yılında kurulan Halkın Kurtuluş Partisi (HKP), 2015 seçimlerinde seçime kendi adına girme hakkı kazandı ve bu seçimlerde 83 bin oy aldı. Dr. Hikmet Kıvılcımlı çizgisindeki HKP, 2018 seçimlerine kendi adına giremedi. Kendi adıyla girdiği 2023 seçimlerinde ise 31 bin 831 oy alabildi.
Hak ve Özgürlükler Partisi
Hak ve Özgürlükler Partisi (Hak-Par), HEP-DEP geleneği dışında kurulan Kürt partilerinden biridir. 2002 yılında kurulan Hak ve Özgürlükler Partisi, yasal zorunlulukları tamamlayarak girebildiği 2015 seçimlerinde 106 bin oy aldı. Örgütlendiği il sayısı 41’in altına düştüğü için 2018 seçimlerine giremedi. Bu seçimlerde, beş ilden bağımsız adayla seçimlere katıldı. Yeniden seçimlere kendi adıyla girme hakkı kazandığı 2023 seçimlerinde ise 43 bin oy alabildi.
