Şengal’e yönelik Osmanlı’nın fermanlarından sonra DAİŞ’in 73. fermanında Êzidîler soykırımdan geçirildi, tehcir edildi. Ermenistan 3 Ağustos’u ‘Êzidî Soykırımı Kurbanlarının Anma Günü’ olarak kabul etti
Şengal’i bölgesel hakimiyet için kullanmak isteyen Osmanlı, Êzidîlere yönelik fermanlar çıkarıp seferler düzenlemiş, din değiştirmeye zorlamıştı. Bu politikayı Ağustos 2014’te DAİŞ 73. Ferman ile sürdürüp soykırım ve tehcir yapmıştı. Ermenistan 3 Ağustos’u Êzidî Soykırımı Kurbanlarının Anma Günü olarak kabul etti.
Şengal’de Osmanlı’dan bu yana din değiştirmeye zorlanan Êzidîlere yönelik tehcir ve soykırım politikasını 73. Ferman’la tamamlamak isteyen DAİŞ bölge ülkelerinin desteğiyle 2-3 Ağustos 2024’te soykırım yapmıştı. Êzidîlere yönelik soykırımın tanınması için çağrılar sürerken Ermenistan da soykırımı tanıdı.
Ermenistan Parlamentosu 3 Ağustos 2014’ün Şengal’de Êzidî Soykırımı Kurbanlarının Anma Günü olarak ilan edilmesi tasarısını oyladı.
Agos’un haberine göre “Ermenistan Cumhuriyeti Bayram ve Anma Günleri” Kanununda değişiklik yapılmasına ilişkin kanun tasarısı iktidardaki “Sivil Sözleşme Partisi’ndem Ezidi milletvekili Rustam Bakoyan tarafından sunuldu. 3 Ağustos 2014’ün Şengal’de Êzidî Soykırımı Kurbanlarının Anma Günü olarak ilan edilmesi istendi.
Rustam Bakoyan Êzidî halkına karşı işlenen suçların soykırım olarak kabul edilmesi gerektiğine işaret etti. Bakoyan yaşatılanların topluma anlatmanın önemine vurgu yaptı. Bakoyan son zamanlarda Êzidî halkına karşı işlenen soykırımın tanınma sürecinin yeni bir ivme kazandığını da belirtti.
Konuşmalar sonrası yapılan oylamada 3 Ağustos 2014’ün Şengal’de Êzidî Soykırımı Kurbanlarının Anma Günü olarak ilan edilmesi tasarısı 88 lehte oyla kabul edildi.
Şengal’de neler yaşandı?
Ağır silahlarla donatıldıkları halde Irak Ordusu ve KDP Peşmergeleri kaçınca IŞİD, 2 Ağustos 2024 gecesi Şengal’in güney hattı olarak bilinen Siba, Şêx Xidir, Tel Êzer, Girzerik ve Koço köylerine saldırı başlattı. 3 Ağustos’ta Şengal merkezine girdi. KDP Peşmergeleri kaçınca halk savunmasız kalmıştı.
IŞİD de Êzidî kadın, çocuk ve yaşlıyı kırımdan geçirdi. Birçok kutsal mekan yerle bir edildi. Katliama karşı Êzidîler Şengal Dağı’na sığındı.
İlk önce gelen 12 HPG’li Şengal Dağı bölgesinde DAİŞ’le çatıştı. KDP’lilerin kaçarken bıraktıkları bir 23,5’luk, 12.5’luk doçkalara ulaşan HPG’liler etkili savunma yaptı ve sivillerin kentten dağa ulaşmalarını sağlarken yeni takviye güçlerin gelmesi için zaman kazandırdı. YPG/YPJ ve Rojava Asayişi de ulaşınca koridor açılıp soykırımdan kurtulanlar Rojava tarafına yönlendirildi. Ağır çatışmalar sonucu HPG/YJA Star ve YPG/YPJ güçleri yüzbinlerce Ezidi’yi kurtardı. DAİŞ adım adım geriletildi ve 13 Kasım 2015’te tamamen Şengal’den çıkarıldı.
Toplu mezarlar
Basına yansıyanlara göre DAİŞ saldırdığında Şengal’i 12 bin Peşmerge, 6 bin Irak askeri koruyordu. Ancak kaçarak halkı savunmasız bıraktılar DAİŞ de katliam yapıp insanları toplu mezarlara gömdü. DAİŞ’in çıkarıldığı Şengal’de Êzidîlerin gömüldüğü çok sayıda toplu mezar bulundu. DNA testi ile kimlik tespitleri yapılanlar ailelerine teslim edilirken törenlerle toprağa veriliyor. Bölge genelinde 202 toplu mezarın bulunduğu tahmin edilirken sadece 46’sı açılabildi.
Ankara’da çıkıyor
Êzidîleri Kurtarma Ofisi’nin Mart 2023’te paylaştığı verilerine göre DAİŞ Ağustos 2014’te Şengal ve çevresinde 6 bin 417 Êzidî Kürdü kaçırdı. Bunlarda 3 bin 548’si kadın, 2 bin 869’u erkekti. Aynı verilere göre, şu ana kadar 3 bin 562’si kurtarıldı ve 2 bin 693’ü hala kayıp. Kaçırılıp Irak, Suriye ve Türkiye’de köle pazarlarında satılan kadın ve çocuklar kurtarılmayı bekliyor. Son dönemde bazı Êzidî kadınların Ankara’da tutulduğu tespit edildi. Bazı kadınlar kurtarıldı.
Soykırımı tanıyanlar
Birleşmiş Milletler üyesi 193 ülke bulunuyor. 2015-2016’da Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Yüksek Komiserliği raporunda DAİŞ’in Ezidilere karşı planlı bir şekilde “soykırım” gerçekleştirdiği belirtildi.
2016 yılında Avrupa Parlamentosu Êzidî soykırımını tanıma kararı aldı.
2017 yılında Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi (AKPM), Avrupa ülkelerini Irak ve Suriye’de Êzidîler, Hristiyanlar ve Sünnilere karşı işlenen soykırımı resmen tanımaya çağırdı.
Şengal’deki katliamı ABD, Avustralya, İrlanda, Portekiz, Hollanda, İngiltere, Belçika, Lüksemburg, İskoçya, Fransa, Almanya, Ermenistan soykırım olarak kabul etti. Federe Kurdistan Parlamentosu da 3 Ağustos’u ‘Ezidi Soykırımı Günü’ olarak ilan etti. En son 2023 yılında Alman Parlamentosu, DAİŞ’in Êzidî cemaatine karşı işlediği suçları soykırım olarak kabul etti. DAİŞ’in yargılanmasına ilişkin karar alındı
Kamplardaki DAİŞ’liler
Kuzey ve Doğu Suriye’de DAİŞ’in kontrol ettiği son toprak Baxoz (Bahoz) idi. DAİŞ, 2019’da Dera Zor’a bağlı Baxoz’dan çıkarıldı. Yakalananlar ve aileleri Hol gibi kamplara konuldu. Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi, sık sık devletlere ve BM’ye tutuklu DAİŞ’in yargılanması ve geri alınması için çağrıda bulundu. Bazı ülkeler (Avustralya, Danimarka, İsveç, Özbekistan, Kazakistan, Finlandiya, Avusturya, Belçika, Irak, Fransa, Kanada, Hollanda, Nijerya, Rusya, İtalya, Norveç, Ukrayna, Makedonya, Arnavutluk, Almanya, Filistin, İngiltere, Federe Kurdistan, Arnavutluk, Lübnan, Ürdün, Trinidad Adaları az sayıda vatandaşını alıp götürdü), az sayıda kişiyi alıp götürürken hala binlerce kişi kamplarda. Zaman zaman ayaklanmalar, saldırılar, iç infazlar yaşanıyor.
Şengal 2024’te ne durumda?
ABD, Rusya ve Irak’ın izin vermesi, KDP’nin istihbarat desteği sağlamasıyla AKP-MHP yönetimi 2017’den beri Şengal’i aralıklarla SİHA ve savaş uçaklarıyla bombalıyor. Örneğin TSK’ye ait 26 savaş uçağı 25 Nisan 2017’de gece saat 02.30’da Şengal’e bağlı bazı noktaları bombaladı. 25 Ağustos 2020’de SIHA’larla Şengal’e bağlı Xanesor bombalandı.
30 Haziran 2021’de Şengal Dağı üzerindeki Nazê Kampı yakınları bombalandı. Uçaklarla 16 Ağustos 2021’de Şengal Çarşısı bombalandı.
21 Ocak 2022’de Şengal’in Geliyê Şîlo Bölgesi bombalandı. Türkiye’ye ait SİHA’lar 15 Haziran 2022’de Şengal’de Sinunê Halk Meclisi’ni ve bir kırtasiye dükkanı ve çevredeki dükkanları hedef aldı. 29 Ağustos 2022’de Şengal’in Xanesor ilçesine bağlı Behreva köyü, 17 Eylül 2023’te Şengal’in Serdeşt Dağı bombalandı.
En son 8 Mart 2024’te Şengal’in Tilizêr nahiyesi, 29 Şubat 2024’te, 8 Mart 2024 akşamı bazı nölgeler bombalandı. Saldırılarda ölümler oldu.
En son 2 Nisan 2024 Salı günü de TSK Şengal Dağı eteklerinde bulunan Serdeşt Kampı yakınında sivil bir aracı bombaladı. Saldırıda 2 kadın yaralandı. Protestoda Şengal Özerk Yönetim adına konuşan Kasım Murat “saldırıda fermandan kurtulan siviller hedef alındı” demişti.
Protestoda konuşan Êzidî Özgür Kadın Hareketi’nden (TAJÊ) Üyesi Neam İlyas, Irak ve kDP’nin onayını da protesto ettiklerini söylemişti. Neam İlyas, konuşmasını “Sengal’i yeniden inşa edeceğiz diyorlar, böyle mi inşa edecekler? Gündüz ortası kamplarda yaşayan sivil halk hedef alınıyor. Filistinlilere saldırı yapıldığını herkes karşı çıkıyor. Peki neden bize saldırıldığında kimse sesini çıkartmıyor? Irak devleti nerede? Kendisi de bu saldırılara destek veriyor. Barzanilerde bu saldırıların ortağıdır. Ne yaparlarsa yapsınlar bu dağları terk etmeyeceğiz. Hol hola Tawisê Melek e” demişti.
HABER MERKEZİ
