Wan Gölü’nün, küresel ısınma ve gölü besleyen akarsulara yapılan baraj ve HES’ler nedeniyle suları
azalmaya devam ediyor. Çekilen suların ardından mikrobiyalitler ortaya çıkarken, İnci Kefali can çekişiyor
Son yıllarda suları her geçen gün çekilmeye devam eden, Wan Gölü’nün sahilleri mikrobiyalit tarlasına döndü. Tatvan ve Adilcevaz ilçelerindeki sahillerde daha sıklıkla rastlanan mikrobiyalitler çekilmenin boyutunu gözler önüne seriyor. Bu küçülme sadece küresel ısınmaya bağlanmaya çalışılsada, Wan Gölü’nü besleyen akarsu ve çayların üzerine inşa edilen HES’ ve barajların gölde su miktarını azalttığı gerçeği görünmez kılınıyor.
Sular çalınıyor
Geçtiğimiz yıllarda dip seviyeye kadar inen Sarımemet, Zernek ve Koçköprü barajlarında balık ölümleri yaşanırken, barajları besleyen dereler üzerine kurulan HES’ler bu ölümlerin ortaya çıkmasının başlıca nedeniydi. Wan coğrafyasında nerede akarsu varsa barajlara ve HES’lere bağlanırken, Wan Gölü’nü besleyen akarsular, çaylar ve derelerin suları çalınmakta. Diğer yandan küresel ısınma ve bölgesel iklim değişimine bağlı olarak gelişen hava sıcaklığına bağlı aşırı buharlaşma bölgeyi su fakiri bir bölge haline getiriyor. Akarsular ve Wan Gölü evsel ve maden atıkları ile her geçen gün adeta katlediliyor.
Her geçen yıl çekilme artıyor
Dünyanın en büyük sodalı gölü olan Wan Gölü’nün, Wan ve Bedlîs sınırlarında yaşanan kuraklık nedeniyle çekilen suyun yeri dolmayınca ortaya çıkan mikrobiyalitler dikkat çekici boyutlarda. Her geçen gün farklı bölgelerde görülen mikrobiyalitler, özellikte Tetwan’ın Wan Gölü kıyısında yer alan İncekaya köyünde, görüntüsüyle adeta mikrobiyalit tarlalarını andırıyor. Bölge halkı gördükleri karşısında şaşırdıklarını söylerken, geçen yıl ile bu sene arasında çok büyük bir çekilme farkı oluştuğunu belirtiyorlar.
İnci Kefali seyirlik oldu
Wan Gölü’nde endemik balık türü olan ve sadece Wan Gölü’nde yaşayan İnci kefali veya Wan Gölü balığı, yumurtlamak için sığındığı tatlı su yolculuğunda su debilerinin azlığı, kirlilik ve aşırı avlanma nedeniyle büyük bir tehlikeyle karşı karşıya. Avlanma yasaklarına rağmen her gün binlerce İnci kefali bilinçsiz bir şekilde avlanıyor. 15 Nisan-15 Temmuz tarihleri arasında yumurtalarını bırakmak için tatlı sulara göç ediyor. Erdîş’te bulunan İnci Kefali’nin Tabiat Parkı dışında üreme yolculuğu için akarsularda su kalmazken, bu yolculuk parkta seyirlik olarak izlenmesi ise onun can çekişmesi karşısında duyarsızlığın göstergesi olarak ortaya çıkıyor.
‘Tehlike altın tür’
Diğer yandan İnci Kefali için Van Ticaret Borsası’nın endemik tür olan İnci Kefali’ni ‘endüstriyel hammadde’ olarak kullanılması için araştırma projesi hazırlaması dikkat çekiyor. İnci Kefali, Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) tarafından ‘Tehlike Altında olan türler arasında bulunuyor. Bir dönem ‘kırmızı listeye’ alınan İnci Kefali Wan Gölü’nde suların azalması ve üreme göç yollarının giderek tükenmesi nedeniyle yeniden ‘kırmızı listeye’ alınması beklenirken, akarsular üzerine baraj ve HES sayısı ise arttırılmaya çalışılıyor.
EKOLOJİ SERVİSİ
