AKP’nin çocukları ‘ucuz iş gücü’ olarak görerek hayata geçirdiği MESEM’ler, onlarca çocuğun ölümüne neden oldu. Bununla da kalmayan AKP, çocuk işçiliğini 7’inci sınıfa kadar çekerek ‘zanaat okulları’ açmak için kolları sıvadı
Küresel çaptaki ekonomik kriz nedeniyle çocuklar da iş gücü olarak görülüyor. Verilere göre dünya genelinde 160 milyon çocuk, yani yaklaşık her 10 çocuktan biri çalışmak zorunda bırakılıyor.
Türkiye’de durum farklı değil. TÜİK verilere göre; her yıl artan çocuk istihdamı, 2023 yılında 759 bine ulaştı. TÜİK’in verilerinde, birçok iş kolunda “çırak” adı altında çalıştırılan çocuklarda, mülteci ve sokakta çalışan çocuklar ise yer almıyor. Bu çocuklarda eklendiğinde sayının 2 milyonun üstüne çıktığı tahmin ediliyor.
‘Zanaat okullarıyla” işçiliğine yeni kılıf
AKP’nin hayata geçirdiği Mesleki Eğitim Merkezi (MESEM) ile ise lise ve ortaokul çağındaki çocuklar okullardan koparılarak güvencesiz ortamlarda çalıştırılıyor.
Milli Eğitim Bakanlığı, MESEM’in ardında ortaokul öğrenciler için yaz aylarında da “zanaat okulları” açmaya hazırlanıyor. 7’inci sınıftan itibaren başlatılacak uygulama 10 kentte 196 okulda başlatılacak. Eğitimciler, projesi “çocuk işçiliği daha erken yaşa çekmek” olarak yorumluyor.
Rant kapısı: Meslek Liseleri
4+4+4 düzenlemesi başta olmak üzere çıraklık ve stajyerlik uygulamaları gibi çok sayıda düzenleme, çocukların eğitimden uzaklaşmasına ve “işçi” olarak çalışmasına neden oldu. AKP iktidarı döneminde sermayenin özellikle meslek liseleri üzerinden başlattığı “işçileştirme” politikasının temeli 2006 yılında MEB-Koç Holding işbirliğiyle başlatılan “meslek lisesi memleket meselesidir” projesiyle atıldı.
Projeyle öğrenciler sanayi için ara eleman olarak yetiştirilmeye başlanırken, meslek liselerinin bir kısmı Organize Sanayi Bölgeleri’ne taşındı ve her lise adeta birer fabrikaya dönüştürüldü. 1 milyon 848 bin 236 öğrencinin okuduğu ve milyonlarca liralık cirolara ulaşan meslek liseleri, üretimi yapan öğrencilere az miktarda “kardan” pay veriyor. İlk yıldan stajyerlerin maaşı 5 bin 100. 64 TL olarak hesaplanırken, son sınıf öğrencileri ise 8 bin 501. 06 TL staj ücreti alıyor.
Milyonlarca ciro
Eğitim Bakanı Mahmut Özer, 24 Aralık 2022’de yaptığı bir açıklamada, 2022’de meslek liselerinde üretilen 8 bin 300 ürünün tescilinin alındığını ve bu ürünlerin 162’sinin ticarileştiğini açıkladı. Bakan aynı açıklamada meslek liselerinin yurt dışına ihracat yapmaya başladığını ve 2 milyarlık bir üretim kapasitesine ulaştığını aktardı. Ağrı İl Milli Eğitim Müdürlüğü’ne bağlı meslek liselerinde 2023-2024 eğitim-öğretim yılı içerisinde yaklaşık 38 milyonluk bir üretim cirosu elde edilirken, Samsun Çarşamba Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi, 2023 yılında metal, mobilya ve iç mekan tasarımı, inşaat, bilişim, elektrik-elektronik, motorlu araçlar teknolojileri ile makine alanlarında yaptığı üretimle 30 milyon 752 bin 531 TL ciro yaptı. Yine Nevşehir Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi’nin 2023 yılındaki cirosu 4 milyon 727 bin TL’yi bulurken, bunun 1 milyon 150 bin TL’si öğretmenlere, 500 bin TL’si öğrencilere dağıtıldı.
MESEM nedir?
İşbaşı Eğitim Programlarına Mesleki ve Teknik Anadolu Liselerini (MTAL) kapsayan bir proje olarak kurulan MESEM’ler de çocuk işçiliğini besledi. Programa göre, öğrenciler haftada 1 gün okula 4 gün de işe gidiyor. Bu kapsamda çalıştırılan 9’uncu, 10’uncu ve 11’inci sınıf öğrencilerine net asgari ücretin yüzde 30’u kadar, 12’nci sınıf öğrencilerine de yarısı kadar maaş ödeniyor. Bu projede öğrencileri çalıştıran işletmelerin cebinden bir şey çıkmazken, öğrencilere devlet tarafından İşsizlik Fonu üzerinden ücret ödeniyor. Son verilere göre, MESEM’e kayıtlı öğrenci sayısı 809 bin 403 olurken, bugüne kadar 2 milyonun üzerinde öğrenci bu programdan “ustalık belgesi” aldı.
22 yılda en az 941 ölüm
“Çocuk işçiliğinin” büyümesi ise çocuk yaşta yüzlerce kişiyi hayattan kopardı. İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği (İSİG) Meclisi verilerine göre, 2002’den 2024’ün ilk 4 ayına kadar iş cinayetlerinde yaşamını yitiren çocukların yıllara göre dağılımı şöyle: “2002’de 1 çocuk, 2003’te 18 çocuk, 2004’te 29, 2005’te 27 çocuk, 2006’da 29 çocuk, 2007’de 28 çocuk, 2008’de 29 çocuk, 2009’da 12 çocuk, 2010’da 24 çocuk, 2011’de 24 çocuk, 2012’de 15 çocuk, 2013’te 59 çocuk, 2014’te 54 çocuk, 2015’te 63 çocuk, 2016’da 56 çocuk, 2017’de 60 çocuk, 2018’de 67 çocuk, 2019’da 67 çocuk, 2020’de 67 çocuk, 2021’de 62 çocuk, 2022’de 62 çocuk, 2023’te 54 çocuk, 2024’ün ilk 4 ayında 34 çocuk.”
Bu verilere göre 22 yılda en az 941 çocuk iş cinayetlerinde yaşamını yitirdi.
Haber: Tolga Güney / MA
