AYM, 2019 yılında kayyım protestolarında polis saldırısında yaralanan DEM Parti Milletvekili Saliha Aydeniz’in başvurusuna ‘kötü muamele yasağı’nın ihlal edildiğini belirterek tazminat ödenmesine karar verdi
Anayasa Mahkemesi (AYM), Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti) Amed Milletvekili Saliha Aydeniz’in başvurusu ile ilgili “kötü muamele yasağı”nın ihlal edildiğine karar verdi. Buna göre Aydeniz’e 100 bin TL tazminat ödenecek.
‘Kasten yaralama başvurusu’
Amed Büyükşehir Belediyesi’ne kayyım atanmasına karşı 12 Ekim 2019 tarihinde gerçekleşen oturma eylemine dönük polis saldırısında Saliha Aydeniz ve beraberindeki 2 kişi yaralanmıştı. Bunun üzerine Aydeniz, toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkının engellendiğini belirterek, görevli polisler hakkında “Kasten yaralama” ve “Görevi kötüye kullanma” suçlarıyla Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı’na suç duyurusunda bulundu.
Valilik gerek görmedi
Başsavcılık, suç duyurusu kapsamında Emniyet Müdür Yardımcısı M.N. hakkında “Görevi kötüye kullanma” suçundan soruşturma izni için dosyayı valiliğe gönderdi. Valilik ise, “görevi kötüye kullanan” herhangi bir kamu görevlisinin tespit edilemediğini belirterek, dosyanın işlemden kaldırılmasına karar verdi.
AYM’ye başvurdu
Valiliğin kararına karşı Aydeniz, 27 Ocak 2020 tarihinde Gaziantep Bölge İdare Mahkemesi’ne itirazda bulundu ancak süre aşımı yönünden itirazın incelenmesine olanak bulunmadığına karar verildi. Kararın iletilmesi üzerine Aydeniz, bu kez 15 Aralık 2020’de AYM’ye bireysel başvuruda bulundu.
Adalet Bakanlığı’nın, “İnceleme yapılırken Anayasa ve ilgili mevzuat hükümleri, Anayasa Mahkemesi içtihadı ve somut olayın kendine özgü koşullarının da dikkate alınması gerektiği” görüşüne yer verilen AYM kararında, dosyanın işlemden kaldırılmasına ilişkin valilik kararına karşı hangi makama ne kadar süre içinde başvuru yapılabileceğine ilişkin bilginin bulunmaması nedeniyle mahkemenin süre aşımı nedeniyle itirazın incelenmesine olanak bulunmadığına dönük kararının eksiklik olarak görüldüğü belirtildi.
‘Dayanaktan yoksun değil’
AYM, dayanaktan yoksun olmadığı ve kabul edilemezliğine karar verilmesini gerektirecek başka bir neden bulunmadığından “kötü muamele yasağının ihlal edildiğine” ilişkin iddianın kabul edilebilir olduğuna karar verdi. Anayasa’nın 17’nci maddesine atıfta bulunulan kararda, kötü muamele şikayetlerinin araştırılmamasının kötü muamele yasağı bakımından sorun oluşturduğu belirtildi.
‘Soruşturma izni prosedürü gereksiz’
Somut olayda orantısız güç kullanımı sonucu yaralanan Aydeniz’in şikayetlerinin soruşturma izni prosedürüne tabii tutulmasının gereksiz olduğu ve bu nedenle ceza soruşturmasının yapılmadığı kaydedildi. Yaralama eylemiyle ilgili olarak soruşturma makamlarınca resen ve derhal hareket etme yükümlülüğüne aykırı davranılarak, maddi gerçeğin araştırılması bakımından gereken özenin gösterilmediğine dikkati çeken AYM, ilgili gerekçelerle Anayasa’nın 17’nci maddesinin üçüncü fıkrasında güvence altına alınan “kötü muamele yasağı”nın usul boyutunun ihlal edildiğine karar verdi.
Olaya dair soruşturmanın yürütülmemesi nedeniyle orantısız güç kullanımı iddiasına dair yeterli veri bulunmadığını kaydeden AYM, bu aşamada olguların gerçekliği konusunda kanaat oluşmadığından “kötü muamele yasağı”nın maddi boyutu itibarıyla bir inceleme yapılmasına olanak bulunmadığı değerlendirmesi yaptı.
Manevi tazminat
AYM, kararında ayrıca ihlalin tespiti, yeniden soruşturma ve yargılama için Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı’na gönderilmesine ve Aydeniz’e 100 bin TL manevi tazminat ödenmesine karar verdi.
Haber: Fırat Can Arslan / MA
