“Konjonktür” dediğimiz tarihsel kesitler kendiliğinden ortaya çıkmıyor. Her konjonktürün arkasına dizilmiş sayısız örgütlü politik, ekonomik, toplumsal kuvvet var. Bu nedenle hiçbir konjonktür durup dururken, özellikle de ezilen toplumlara, halklara, sınıflara zerre kadar bir kazanımı teslim etmez. Ezilenler açısından konjonktürlere ivme kazandıran, yön ve doğrultu veren asıl olgu direnişten, örgütlü yaşamdan başka bir şey değildir. Ezilenlerin her koşulda bu hakikatle tarihe ve güncele bakması kendi tarihlerini yapmak için en gerçekçi duruş olacaktır.
Batı devrimleri, emperyal savaşlar, sömürge karşıtı ulusal kurtuluş hareketleri gibi olaylarla şekillenen konjonktürel tarihler Kürtlere büyük maliyetler çıkardığı gibi büyük bir potansiyel de kazandırdı. Buna Kürt potansiyeli diyebiliriz. Kürt potansiyeli uygarlık süreçleri boyunca başkalarının davalarına feda edilmiş, ancak “feda” sahibine zerre kadar katkı sunmamıştı. Kürt hareketi, Kürt tarihini geniş bir perspektifle okuyup filtreleyerek yeni bir direniş başlattı ve bu direnişle Kürt potansiyelini açığa çıkardı.
Açığa çıkarılan potansiyelin zaman içinde düzeltilmeye ve ayaklarının üzerine oturtulmaya ihtiyacı vardı. Hareket bu sorumluluğu üstlendi ve önceki yüz yıllarda başkalarının tarihi için araçsallaştırılan potansiyeli Kürt halkının hakikatine ışık tutacak konuma getirdi.
Kürt hareketi direnişin başından bu yana yaşamın politika ile kurucu ilişkisini ihmal etmeden yol yürüdü. Makro yapılardan mikro yapılara, tüm yaşam alanlarını devrimci praksisle politikleştirdi. Rutin yaşamın her anı politik ve ahlaki ilkeler doğrultusunda eleştirildi, alternatifler geliştirdi ve yaşam dönüştürdü. Ne gelenek reddedildi ne de modernin baskın ve güncel aurasına kapıldı; üçüncü bir ufuktan bakılarak, yerel ve evrensel ile uyumlu yeni bir yol açıldı.
Bölgesel ve küresel ölçekte karşılığı olan Kürt potansiyeli, farklı boyutlarda birçok yapısallığın örgütlenmesini ve kurumsallaşmasını beraberinde getirdi. Zihinler üzerinden yapılan kazılar ve dekolonyal düzenlemelerle yeni bir politika, perspektif ve yapılar zinciri inşa edildi. Hareketin açığa çıkardığı potansiyel zamanın ruhu doğrultusunda yeni bir “paradigmaya” dönüştü.
Yeni paradigma mekan ve zaman sorununu aşmaya odaklanan yeni bir düşünme ve örgütlenme ufku yarattı. Bu ufkun referansıyla hareket eden Kürtler hem kendi içindeki potansiyeli, hem içinde yaşadığı zamanın potansiyelini görüp politikayı yeniden kurdu. Baş aşağı giden yaşama itirazı olan yapılar için ahlaki ve politik güzergahlar çizdi. Yeni paradigma bir reçeteden öte kapitalist modernitenin bireyci ideolojilerle kuşattığı kamusal alana toplumcu bir müdahalede bulunarak alternatif bir yaşam biçimi ve örgütlü bir toplum ütopyası sundu.
Hareketin kapitalist moderniteye karşı alternatif modernite kurma direnci, belirsizlik içinde yolunu şaşıran ve toplumsal sorunlara kayıtsız kalan kesimlerin karmaşık zihnine ışık tuttu. Paradigmanın sunduğu projeksiyon doğrultusunda kent, üretim ve emek süreçleri, kadın-erkek ilişkileri, siyaset ve iktidar biçimleri, devlet ve toplum diyalektiği yeniden şekillendi, şekilleniyor.
Özetle Kürt potansiyelini toplumcu bir paradigma ile taçlandıran Kürt hareketi, günümüzde Kürtlüğün sınırlarını aşarak modernist, yasacı, hegemon çelişkilerle hesaplaşan ve bu çelişkileri aşmayı iddia eden yeni bir yol önerdi. Felsefesiz yaşamı, sosyolojisiz tarihi, özgürlüğü olmayan insanı, komünü ve politikası olmayan toplumu dönüştürerek günümüzün toplumsal ve siyasal krizleri karşısında alternatif pencereler açtı. Örgütlü toplum ilkesini demokratik toplumun temel koşulu olarak öne sürdü ve bu ilkeyi yeni yolun kalbine yerleştirdi.
Bundan sonra asıl savaş, direnişle şekillenen Kürt potansiyeli üzerinde olacaktır. Birçok dinamik, Kürt tarihinde olduğu gibi bu potansiyeli kontrol etmek, yönetmek ve kendi amaçlarına kurban etmek isteyecektir. Bölgesel ülkeler başta olmak üzere küresel özneler Kürt potansiyelini kendi amaçları doğrultusunda araçsallaştırmaktan kolay kolay vazgeçmeyecektir. Bu hesaplar Kürtlerin ve dostlarının önünde duran temel risklerin başında gelmektedir.
Hareket hem ilk zamanlarda hem de yakın tarihte jeostratejik-jeopolitik döngüler üzerinden yaptığı çözümlemelerde Kürt potansiyelinin, bölgesel ve küresel hegemonyaların hesaplarına kurban edilmekle karşı karşıya olduğuna dair risklere işaret etmiş ve bu riskleri “soykırım kıskacı” olarak tanımlamıştı. Kürtler açısından yeni diyalog sürecinin en büyük motivasyonlarından biri güncel risklere karşı Kürt potansiyelini güvence altına almaktır.
Kürt hareketi örgütlü emek, politik akıl ve zihniyet devrimleri ile açığa çıkardığı potansiyeli önceki Kürt direnişlerinin aksine çağın popülist, pragmatist hesaplarına kurban etmek istemiyor; mevcut potansiyeli yağma ve talana geçit vermeden güvence altına almak istiyor; paradigmal motivasyonlarla yükselen zihinsel ve yapısal kurumsallığı şimdi güvenli limanlara taşımak istiyor.
Bunun yanında Kürtler, Kürt potansiyelini ve bu potansiyel ile kurumsallaşan paradigmayı sadece korumak değil kendi sorunlarının çözümünde faydalanmak istiyor. Paradigma uzun süreden beri başka bir aşamaya geçmenin krizini yaşıyordu. Bu durumu daha önceki yazılarımızda “büyüme krizi” olarak tanımlamıştık. Yeni süreç büyüme krizinin aşılmasını kolaylaştırma fırsatı sunuyor. Bunun yolu zamanın ruhu doğrultusunda konumlanıp kendi olmanın özgül ağırlığını koruyabilmek, birlik olabilmek, tutuculuğa-dogmatizme mesafeli durmak ve örgütlü toplum olarak yaşamayı temel ilke haline getirmekten geçiyor.
Yeni diyalog sürecinin referanslarından biri, hareketin zaman içinde yaptığı çözümlemeler ve önermelerdir. AKP pragmatizmi, MHP milliyetçiliği ve CHP’nin yeni imajı bu süreci ne kadar anlar, ne kadar ayak uydurur bunu yaşayıp göreceğiz. Ancak Kürtler açısından temel öncelik, onurlu bir barışın yanı sıra tarihsel dersler ışığında uzun süredir başlayan yolculuğu farklı araçlarla devam ettirerek yeni paradigmanın üzerinde yükseldiği siyasal potansiyeli çağın hakikatleri doğrultusunda korumak, dönüştürmek ve büyütmektir.
