Sivas Katliamı’nın Türkiye için bir milat olduğunu dile getiren katliamın tanıklarından Neval Balkız, bugün Suriye’de benzer sürecin yaşandığını belirterek, ‘Orada her gün bir Madımak yaşanıyor’ dedi
Türkiye’de 2 Temmuz günü de hafızalardan asla silinmeyecek bir katliamı yaşandı. 2 Temmuz 1993 tarihinde gerçekleşen Sivas Katliamı’nın üzerinden 32 yıl geçti. Bu tarihte insanların yüreklerinde asla unutulmayacak izler bıraktı.
Sivas Katliamı Türkiye tarihinin radikal İslamcılar tarafından gerçekleştirilen en vahşi katliamlardan biri olarak tarihe geçti. Ancak bu katliamlar sonuncu olmadı. Ondan sonra adı Hizbullah ve DAİŞ olarak anılan bizzat desteklenen aşırı gruplar tarafından katliamlara yenileri eklendi. Aleviler, kadınlar, Êzidîler, Kürtler, çocuklar, muhalifler, barış isteyenler hedefe alındı. Bu yıl içinde Suriye’de rejimin değişmesi ile yine tüm dünya aşırılık yanlısı grupların Alevilere yönelik saldırılarını canlı yayınlarda televizyonlardan izledi. Sivas Katliamı tanıklarından Neval Balkız ile hem Sivas Katliamı’nı ve toplumsal barışın sıklıkla dile getirildiği bugünler de hem yüzleşme meselesini hem de Suriye’de yaşananlara ilişkin değerlendirmelerde bulundu.
Hakikat o duvarların arkasında
“Türkiye siyasal tarihinde, her dönemin kendi koşullarını içeren, belirleyen ve onları da aşan şekilde etkileri olan katliamların, faili belirsiz bırakılan cinayetlerin hiç biri, gerçek anlamıyla, hakikati ortaya çıkaracak bir soruşturma, yapısı, niteliği, işlenişi ve arkadaki bağlantılarıyla suçu ve tüm sorumlularını ortaya çıkaracak bir yargılama sürecine konu olmadı, olamadı” diye konuşan Neval Balkız, Sivas ve sonrasındaki süreçte gerçekleşen Başbağlar, Gazi Mahallesi, Roboski (Uludere), Suruç, Ankara, İstanbul, Diyarbakır ve yaşanan diğer saldırı ve katliamları hatırlattı. Neval Balkız, “Tüm örneklerde ‘duvardan bir tuğla çekilir ise, duvarın yıkılacağını’ açıklayan anlayış, hakikati o kalın duvarların ardına saklamayı ve bu duvarı sürekli kılacak mekanizmaları, her dönem yeniden üretmeyi, sistemin kurucu bir unsuru olarak, sürdürdü, sürdürüyor” dedi.
Cezasızlık politikası
Sivas ve diğer tüm katliamlarda adalet ile ilgili soruların yanıtlanmayı beklediğini ifade eden Neval Balkız, “Tüm yargılamalar sürecinde sanıkların korunduğu, suç niteliğinin doğru saptanmadığı, örgüt bağlantılarının ortaya çıkarılmadığı, delillerin karartıldığı, yeterli araştırmaların yapılmadığı, olayların ardındaki bağlantıların araştırılmadığı, suçun insanlık suçu niteliğinin yok sayıldığı, faillerin yargılama esnasında salındığı ve yakalanmadığı, zamanaşımı kararlarının verildiği, hükümlülerinin hastalık nedeniyle af edildiği vb. hukuksuzlukların yapıldığı bir süreç yaşandı” şeklinde konuştu.
Yüzleşme kavramının çok kullanıldığını ancak hukuksal, sosyolojik, psikososyal, siyasal ve tarihsel bağlamlarının içi boşaltıldıkça, anlamını yitirdiğini ve giderek tehlikeli bir şablona dönüştürüldüğünü düşünen Neval Balkız, şöyle devam etti:
“Örneğin; yüzleşmenin tarafları kimlerdir? Mağdurlar ve failler midir? Doğrudan mağdurlar ya da dolaylı mağdurlar, yüzleşmenin aynı şekilde tarafı mıdır, toplum bu konumda nerededir? Failler ve adlarına hareket ettikleri dolaylı failler hangi konumdadır? Yüzleşmenin ahlaksal, etik yönü nasıl gerçekleşir? Olgular ve somut durumları aşan boyutu, tarihsel midir, tarihsel bağıl koşullardan bağımsız mıdır? Hangi durum ve koşullarda kimler, kimlerle yüzleşecektir? Yargılama, gerçek bir yüzleşme araçlarından biri midir? Hangi yargılama? Bunun gibi sorular tartışmalıdır. Bunların somut yanıtları oluşturulmadan da katliamlarda, geniş etkili şiddet ve yıkım olaylarında, toplumsal gerçek bir yüzleşmeden söz edilemez.”
Katliam bugün için ne anlatıyor?
“Madımak Katliamı, bu coğrafyada uzak ve yakın dönemler içinde gerçekleşmiş diğer katliamlarla hem çok ortak yanı bulunan hem de siyasal, sosyokültürel, konjonktürel, ideolojik yönü, dönemsel ve yapısal koşulları itibariyle ayrı değerlendirilmesi gereken, farklı ve kendine özgü özellikler taşıyan bir toplu öldürme eylemdir” diyen Neval Balkız şunları dile getirdi:
Siyasal cepheleşme
“Bugün içinde bulunduğumuz koşulları yaratan sürece kapı aralayan, siyasal düzen ve rejimin yapısal olanaklarının, toplumsal temellerinin konsolide olmasını, iç ve dış bileşenlerin destek için harekete geçmesini sağlayan bir işaret olma niteliği taşımaktadır. Bugün için ise, toplumsal yaşamın her alanında hakim olan ve siyasal bir cepheleşmeden öteye geçen, giderek siyasallaşmış bir din (İslam) anlayışının temel alındığı iyi ve kötü arasındaki ahlaki bir karşıt olma durumunun, doğru ile yanlış arasındaki bir mücadeleye dönüştürülen biz ve onlar ayrımının, ‘iki farklı dünya olarak keskinleşmiş bir saflaşmanın’ ulaşacağı en acımasız durumun, en kanlı görüntüsünü oluşturmaktadır.”
Sivas Katliamı’nın ardından Türkiye’de daha da keskinleşen bir şiddet sarmalının yaşandığını anlatan Neval Balkız, her alanda şiddetin siyasi bir söylem ve ideoloji haline geldiğine işaret etti. Neval Balkız artan şiddet ve nefretin en temel öznesinin de ne yazık ki Aleviler olduğunu belirtti.
Kutuplaşma ve nefret söylemi artıyor
Türkiye’nin sürekli kriz koşullarında olan, “yönetilemez” bir ülke konumunda tutulduğunu anlatan Neval Balkız, “Korku ile oluşturulmuş zorunlu bir rıza, her türlü hukuksuzluğu, şiddeti ve yıkımı, yağma, talan ve adaletsizliği, ‘siyasal İslam çerçeveli bir milliyetçilik ’söyleminde, iç ve dış düşman retoriğinde eritiyor, algı düzeyinde kabul edilir hale getiriyor. AKP iktidarının yaratmış olduğu biz /onlar karşıtlığı toplumsal yaşamın her alanında, hasımlar arasındaki bir siyasal cepheleşmeden öteye geçerek, doğru /yanlış arasındaki bir mücadeleye dönüşüyor. Aleviler yaratılmış bu “onlar” kategorisinin sürekli öznesi!” dedi. Nefret söylemi, ayrışma ve kutuplaşmanın arttığına vurgu yapan Neval Balkız, bu durumun toplumsal barışı giderek artan şekilde tehdit ettiğini ve her türlü şiddet eylemini arttırdığını dile getirdi. Neval Balkız, “Tarihsel, sosyokültürel, siyasal ve ekonomik, demografik, sosyopsikolojik, hukuksal boyutların ve bağlamların iç içe geçtiği, farklı katmanları bulunan, çok yönlü yapısal ve toplumsal bir sorunsal olarak Kürt sorununda, sorunun ifade ettiği olgu, durum ve imgelem oldukça güçlü bir şekilde toplumsal yaşamın bütününü, bu yaşamın gerçekleştiği tüm zaman, mekan ve hafıza boyutunu -boyutun hem aşkın hem de içkin bir öğesi olarak- doğrudan etkiliyor” diye ifade etti.
Toplumsal barış
Bulunan ağır koşullara karşın toplumsal barışı kalıcı olarak sağlayacak yaklaşıma dikkat çeken Neval Balkız ‘Bu gibi sorunların çözümü için öncelikle, “insanların kendilerini birbirilerinin yerine koyması gerekir’. Taraflardan her birinin, diğerine karşı taşımakta olduğu tarihsel ve güncel tüm önyargılarını aşmasının tek yolu budur. Zira önyargılarını aşmak, insanın doğasında bulunan bir şey değil. Öteki gördüğümüzü kabul etmek, onu reddetmekten ne daha doğal ne de daha az doğal. ‘Uzlaştırmak, birleştirmek, benimsemek, yakınlık kurmak, yatıştırmak bilinçli hareketlerdir. Sonradan elde edilen, öğretilen, geliştirilen hareketlerdir bunlar… Aklıbaşındalık, sebat, serinkanlı bir düşünce, usta bir eğitim, elverişli yasalar ve eksiksiz kurumlar gerektirir” dedi.
Suriye’de Alevilere saldırılar
Suriye’de Alevilere sönük gelişen saldırılara da değinen Neval Balkız konuşmasına şu sözlerle devam etti:
“Aleviler, bu coğrafyada barış ta da savaşta da ‘ölüye’ yazılan bir inanç toplumu ne yazık ki. Tarihte de böyle, bugün de böyle. Osmanlı döneminde sistematik katliamlar, Cumhuriyet döneminin yakın tarihinde Maraş, Corum, Malatya, Sivas, yine Sivas Madımak, Gazi katliamları, siyasal şiddetin aktarımı ve dönemin koşullarına göre yeniden üretilen siyasal, tarihsel, sosyokültürel ve ekonomik, demografik bağlamları olan bir araçsal etkinlik pratiği. İçinde bulunduğumuz yüzyıl; ‘yeni egemenlik savaşları çağı!’ Emperyal kapitalizm, dünyayı, çok katmanlı yeni orta çağa sürüklüyor. Sistem olarak, kendini yapısal ve işlevsel risklerine ve mali finans krizlerine ve bunların yarattığı siyasal ‘yönetilemezlik’ durumlarına karşı korumak, diğer yandan küresel alanı hegemonik olarak yeniden tahkim etmek, kaynak sağlayacak yeni paylaşım alanları yaratmak amacıyla ‘bitirilmeyecek kadar uzun bir delilik hali’ oluşturan, ‘herhangi bir yer ve zamanda tüm dünyanın içinde olacağı’ topyekün savaş anlayışını, yaygınlaştırıyor!”
‘İnsanlık susuyor’
Selefi cihatçı bir terör örgütüne teslim edilmiş Suriye’de Alevilere yönelik sistematik bir katliamın sürdürüldüğüne dikkat çeken Neval Balkız, “Kadınlar kaçırılıyor, tecavüze uğruyor, köle olarak satılıyor, inanç merkezleri yakılıyor, köyleri kuşatılıyor, zorla yerinden ediliyorlar. Orada her gün bir Madımak yaşanıyor diyebiliriz. Emperyalistler, Suriye’yi çökertme ve yeniden paylaşma sürecinde, ‘yaşamda tutulacaklar, yaşamdan atılacaklar’ ayırımında biyopolitik bir özne olarak Alevileri yaşamdan atılacaklar kategorisinde görüyor! Mezhepçi bir temelde yaratılan ‘biyolojik ırkçılık’ ile bu halk yok edilmek isteniyor! Ve tüm bu olanlar karşısında, Türkiye toplumu sessiz, bölge halkları sessiz, yalnızca Aleviler bulundukları illerde ülkelerde seslerini duyurmaya, katliamları durdurun demeye devam ediyor, ancak, bu ses, insanların algısında, vicdanında, ortak onur anlayışında gerekli yankıyı bulmuyor! İnsanlık susuyor!” şeklinde konuştu.
‘Katliam karşısında Türkiye’nin suskunluğu artıyor’
“AKP hükümeti; Suriye’de gelişen sürecin başından itibaren; zaman zaman etnik ayrımcılığı öne alan bir din, inanç üzerinden üretilen söylem ve eylemlerden oluşan bir politika çizgisiyle; muhaliflerin hamiliğini üstlenen bir konumda oldu” diyen Neval Balkız, şöyle konuştu:
“Özgür Suriye Ordusu altında toplanan milislere eğitim, mühimmat, teçhizat gibi her türlü desteği sağladı. Talimatlarıyla, çatışmalarda yaralananların sınır illerimizdeki hastanelerden bedelsiz ve Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarından öncelikli konumlarda muayene edilmelerine ve sınırlardan kontrolsüzce geçişlerine olanak tanıdı. İstanbul’da bir araya gelmelerine ev sahipliği yaptı. Suriye’de ‘mezhepler arası iç savaşa’ dönüşen çatışmalar karşısında; ‘mezhep-içi’ bir yaklaşım ve tutum sergiledi. İç politik düzlemde, ‘Alevi’ karşıtlığı üzerine kurguladığı bir söylem geliştirdi. Tarihsel yargıları, güncel siyasal, sosyokültürel anlayış ve kalıplarla birleştirerek ve bunları toplumsal alanda görünür yaparak; seçmenlerini dayanıklı bir çerçevede tutmak amacıyla, keskin duygusal ve algısal sınırlar oluşturdu. İzlemekte olduğu politikaya eleştiri yönelten kimi parti başkanlarını, demokratik kitle örgütü yöneticilerini, aydınları mezheplerine atıfta bulunarak, mezhepsel bir aidiyet refleksi ile hareket etmek ve ‘zalim’in yanında yer almakla itham etti… Etnik ve mezhepsel aidiyetlerine atıfta bulunarak, Suriye rejimine duyduklarını iddia ettiği ‘duygudaşlık üzerinden’ özellikle Alevi /Nusayri damarının mezhepçi davrandığı ithamında bulundu ve adeta bir nefret söylemi geliştirdi. Alevilere yönelik bir katliamı gerçekleştiren HTŞ ve yöneticileri ile yakın işbirliği içinde olması da katliam karşısında Türkiye’de, halkın suskunluğu arttırıyor.”
‘İnsanlık suçlarının yoğunlaşacağı bir süreç yaşanıyor’
Neval Balkız son olarak “Eski rejimin Alevilere ait olduğunu iddia edip, bu gerekçelerle Alevileri ‘öç alınacak hedef’ gösterenler, ‘eski rejim kalıntıları’ diye yaftalayanlar, tarihsel ve güncel gerçekliği çarpıtıyor! Oluşturulan bu algılarla vahşete gerekçe oluştururken, yeni katliamlara da yol açılıyor! Suriye’de tüm dünyanın gözü önünde, katliamların, sürekli çatışmaların yaşandığı, parçalanmış bir ülkede etnik ve inanç gruplarının büyük tehdit altında olduğu, hatta birbirine düşürüleceği, sistematik insanlık suçlarının yoğunlaşacağı bir süreç yaşanıyor! Bu süreci ancak emperyalizme ve halklara dayatılan korku iklime birlikte karşı çıkacak laik bir ortak mücadele durdurabilir” dedi.
Haber: Serpil Savumlu / NûJINHA
