Şarkının adı Tol… Klipte ağaçlar ekiliyor, çiçekler ekiliyor. Aslında yaşamı köreltmeye çalışanlardan, savaşı dayatanlardan biz yeni bir yaşam yaratarak, toprakla bütünleşerek, ülkeyle bütünleşerek ağaçlar ekip, çiçekler açtırarak intikamı böyle alıyoruz
Mahsum Sağlam
Bazı duyguların sözcüklerde karşılığı olmadığı ve bazı sözcüklerin ise kendi duygusunu aştığı söylenir. Bu sözcükler sizi kendi rüzgarına kaptırdığında etkisinden kurtulmanız için yaşamanız veya yaşatmanız gerekir. “Tol” işte böyle bir sözcüktür ki tek başına kendini de aşan ağır bir anlam taşır. “Tol” Kürtçe de intikam anlamına gelir. Son yıllarda birçok Kürt ezgisinde bu sözcüğe rastlamak mümkün. Kürt sanatında, şiirinde müziği ve edebiyatında çokça kullanılan bu sözcüğün tarihin vasiyeti olarak hayat bulduğu bir çağın içinde geçiyor olma hissi elbette ki onu daha bir anlamlı kılıyor. Bu sözcük duygulara şiddeti yüklese de aslında eşitleme ve adalet, hatta hesaplaşma ve yüzleşmeye ve yaşamı yeniden inşa etmeye denk düşüyor.
Çok uzak değil, yakın zamanda Tişrîn Barajı’nda aylarca süren bir direniş sergilendi. Tüm dünyanın gündemine giren bu direniş adeta 300 Spartalı’nın savaştığı tarihi geçit Thermopylae (Termopil) direnişini andırıyordu. Bu nedenle Tişrîn’deki direniş henüz efsanesi yazılmamış ikinci Termopil direnişi olarak tarihe geçti. Geçtiğimiz hafta “TOL” adıyla önümüze çıkan bir şarkı klibiyle sözleriyle hayli dikkat çekiciydi.
Kuzey ve Doğu Suriye’de devrimci sanat çalışmaları kapsamında Hîlala Zêrîn bünyesinde Stüdyo Mizgin ve Sîne Jin Rojava’nın öncülüğünde, sözleri ve aranjesi Zeyneb Mensûr, melodisi ise Mufîde Hemdî’ye ait “TOL” eserinin hikayesini perde arkasını Sîne Jin Rojava kurucularından Dirok Artos’la konuştuk.
Tişrîn direşinden ilham alındı
Hîlala Zêrîn kültür hareketinin üyelerinih kolektif çalışmasına değinen Artos, TOL’un Sîne Jin Rojava ve Mizgîn Stüdyosu’nun üyelerini ortak bir çalışması olduğunu belirterek, bu eserin Tişrîn’deki YPJ kadın savaşçılarının direnişinden ilhamı aldığını ifade etti. Artos, “Tişrîn direnişi gerçekleştiğinde buradaki kültür sanat çalışmalarında bulunan kadın arkadaşlarla mutlaka bu direnişi anlatan bir çalışmanın olması gerektiğini hep içimizde tartışıyorduk. YPJ hakkında bir şarkı olmalı diyorduk. Arkadaşlarımız bu temelde yoğunlaştılar. Ve nihayetinde Zeynep Mansûr arkadaşımız bir şiir kaleme aldı. Daha sonra bu şiirin müziği yapıldı. Böylelikle TOL eseri ortaya çıktı. Bu eser özellikle kadın arkadaşların öncülük ettiği direnişten ilham alınarak yazıldı” diye konuştu.
‘Kadınlar sanata öncülük ettiler’
Kadınların hem savaşta ve sanatta başarılarına değinen Artos, “Klibin çekiminde de tamamen kadın arkadaşlar yer aldı. Filmin yönetmenleri de öyle, tamamen kadınlardan oluşuyor. Makyaj, kostüm ve her şey kadın emeğiyle gerçekleşti. Çünkü Sîne Jin Rojava’da tüm çalışanlar kadın arkadaşlar. Bu klip, şiiri, çekimi ve her şeyiyle kadın emeğiyle ortak bir çalışmayla ortaya çıktı. Şunu özelikle ifade etmek istiyorum. Rojava’da kadınlar silahlı direnişe de sanata da öncülük ettiler. Şimdi kendi başlarına özgün örgütlemeleriyle bu yola devam ediyorlar. Böyle bir ürün böyle bir eser çıkıyor. Şirinden müziğine her aşamasında sadece kadınların olduğu bir çalışmayı Rojava’da çıkarmak da oldukça zordu ama müthiş gurur da veren bir süreçti. Sonuç olarak tarihi bir adım atıldı” dedi.
İnşa ederek intikam alıyoruz
Klipteki öğelerin taşıdığı anlam hayli dikkat çekici. Son zamanlarda Kuzey ve Doğu Suriye’de çekilen birçok klibin hikaye anlatımı eserlerle bütünlük sağlıyor. TOL eserinde kazma küreklerin toprağa değdiğinde çıkardığı ses ve toprağın kendi sesi doğa-müzik diyalektik bağını güçlendiriyor. Klibin çekimini Studio Mizgin ve Sîne Jin Rojava üstlendi. Klibin içerik olarak taşıdığı anlama dair konuşan Artos, şu ifadeleri kullandı: “
Klip çalışmalarının her aşamasında arkadaşlarla birlikteydik. Prodüksiyon çalışmalarında, yürütmede ve işlerin takibinde hep yanlarında olduk. Arkadaşlar dediler ki, YPJ’den de bahsetmek istiyoruz ama YPJ’nin elinde silah var. YPJ’nin elinde silah olsa bile, sadece kadınlar ve toplumlar için yaşam yaratıyor. Tüm kadınlar yeni bir fidan diker gibi, yeni bir yaşam yaratıyor. Fidan dikmeyi, yeni bir yaşam yaratma metaforu gibi ele aldık. Elbette ki yaşadığımız sorunlar var ve bu sorunlar karşısında öfkemiz var intikam almak istiyoruz ama yaşamı yeniden kurmak inşa etmek istiyoruz, bu nedenle bu metaforu kullandık.
Şarkının adı Tol, evet klipte ağaçlar ekiliyor, çiçekler ekiliyor. Biz ağaç ekmeyi ifade ettik; aslında yaşamı köreltmeye çalışanlardan, savaşı dayatanlardan biz yeni bir yaşam yaratarak toprakla bütünleşerek, ülkeyle bütünleşerek ağaçlar ekip, çiçekler açtırarak intikamı böyle alıyoruz. İntikam tek bir yolla tek bir renkle alınmıyor sadece silah ve şiddetle alınacak, ödetilecek bir bedel olmuyor. Yaşam yaratımıyla yıkmaya çalıştıkları yaşamı yeniden inşa ederek de intikam alınıyor.Aslında bu eser en son halini aldıktan sonra yani şiir ve klip her şey tamamlandıktan sonra şarkının adı oluştu.” İfadelerini kullandı.”
‘Tol’ eserini Studio Mizgin kanalından adresinden ulaşabilirsiniz.
