Biyolojik çeşitlilik ve kültürel miras açısından Çewlîg’in en önemli doğal alanlarından biri olan Peri Vadisi ve Liçik köyü, fay hattının çakıştığı nokta olmasına rağmen JES sondajı yapıldı
Duygu KIT
Çewlîg’in (Bingöl) Kanîreş (Karlıova) ilçesine bağlı Liçik köyü merkezinde Kurban Madencilik ve İnşaat Şirketi tarafından yapılmak istenen Jeotermal Enerji Santrali (JES) projesi için 30 Mart 2023 tarihinde Bingöl Valiliği’nce “ÇED Gerekli Değildir” raporu verilmişti. Köylüler o tarihten bu yana yaşam alanları için direnişte ve projeden vazgeçilmesini istiyorlar. Proje başvurusunun seracılık için yapılarak “ÇED Gerekli Değildir” kararını alındığını fakat şimdi jeotermal enerji için sondaj çalışması yapıldığını ifade eden köylüler bu durumun hukuksuzluk olduğunu dile getiriyorlar. Jeotermal enerji santrallerinin Peri Vadisi’ne kurulmasıyla sadece çevrenin değil, bölgenin kültürel ve sosyal dokusuna da zarar verileceğini dile getiren Peri Vadisi Çevre Koruma Platformu Dönem Sözcüsü Ekrem Alan ve TMMOB Bingöl İl Koordinasyon Kurulu Sekreteri Canfidal Boldaş gazetemize konuştu.
‘ÇED alımında usulsüzlük var’
Peri Vadisi Çevre Koruma Platformu Dönem Sözcüsü Ekrem Alan ÇED alımı için başvuruda usulsüzlük yapıldığını kaydetti. Alan JES projesi ile birlikte tarım alanlarının, meraların, içme ve sulama suyu kaynaklarının, doğal yaşam alanlarının zarar göreceğini belirterek şunları söyledi,
“Peri Vadisi’nde, bizim de 30 Haziran’da öğrendiğimiz jeotermal enerji üretim sahası için saha çalışmaları Bingöl Karlıova Kaynarpınar köy merkezinde başlatıldı. Proje için 3 Ocak 2023 yılında ÇED başvurusu yapılmış, 30 Mart 2023’te de ÇED Gerekli Değildir raporu verilmiş. Normalde bu enerji üretimi ağır maden sınıfına girdiği için -olumlu ya da olumsuz sonuçlansa da- ÇED raporu vermek zorundadırlar. Ama ruhsat başvurusunda bulunan kişi jeotermal otelcilik ve seracılık üzerine kurulan maden limited şirketi ile başvuru yaptığı için ruhsat bu şekilde verilmiş oldu. Dolayısıyla bu ruhsat tarımsal seracılık üzerine alınmış olduğundan dolayı ÇED Gerekli Değildir verilmiş oldu.”
‘Köy merkezinde sondaj yapılır mı?’
Alan Liçik köyünün Doğu Anadolu Fay Hattı ile Kuzey Anadolu Fay Hattı’nın çakıştığı noktada olduğunu aktararak şirketlerin bu yüzden JES için gözünü buraya çevirdiğini belirtti. Alan, “Maden girişimleri 2023 yılından bu yana devam ettirilmekte. Yaklaşık iki yıldır bölgede araştırmalar yapılıp fizibilite raporları çalışılıyor. Halk bu çalışmaları fark edip sorduğunda ‘Fay hatlarının yoğunluğunu ölçüyoruz.’ diye cevap vermişler. Dolayısıyla burada fay hattı yoğunluğu çok fazladır. Fay hattı yoğunluğundan dolayı da bölgede su sıcak su yoğunluğu fazladır. Şirketler bu nedenle burada daha yüksek kar elde edeceklerini düşündüklerinden ötürü sondaj çalışmasına başlamışlar. Geçtiğimiz günlerde ise köy girişinde jeotermal enerji sondajı için saha hazırlandı ama araçlar henüz sahaya gelmedi.” şeklinde bilgi verdi.
‘Projeden bir an önce vazgeçilmelidir’
Alan şu anda yürütmeyi durdurma talebi ile mahkeme sürecini başlattıklarını, sivil toplum örgütleriyle görüşmeler yaptıklarını ve direnişe başladıklarını ifade etti. “Peri Vadisi’ne, dağlarımıza sahip çıkamazsak, oluşabilecek bir olumsuzluk yarın birçok olumsuzluğun kapısını açacaktır.” diyen Alan şunları dile getirdi,
“Biz Kürtler olarak kırk elli yılda bir göçe, iskana tabi tutulmaya mecbur değiliz. Eğer burada su çıkarsa köy rezerv alan ilan edilecek, iskana tabi tutulacak ve zorunlu kamulaştırmaya gidilecek. Çünkü proje sahası tamamen köyün içindedir. Peri Vadisi’nin ekolojik, tarihsel, kültürel bir hafızası vardır. Eğer bu kazı yapılır ve su çıkarılırsa hem ekolojisi hem tarihi hem de kültürel mirası zarar görecektir. Biz ülkeye katma değer yaratmasına karşı değiliz ama bu ahlaki olduğu sürece değiliz. Dağlarımız çıplak ve her tarafında rüzgar vardır. Rüzgar gülü ile daha ucuz bir şekilde elektrik elde edebilirler. İlla bizim meramıza, suyumuza, aşımıza, balımıza, ekinimize, balığımıza zehir içirmek zorunda değiller. Toprağımızı erozyona uğratmak zorunda değiller. Projeden vazgeçilmesini istiyoruz, bizi göçe zorlamasınlar. Topraklarımızda bu projeyi istemiyoruz.”
‘Sürecin takipçisi olacağız’
TMMOB Bingöl İl Koordinasyon Kurulu Sekreteri Canfidal Boldaş, “Yaşam alanının bu kadar merkezi bir yerinde bu tarz bir faaliyete izin veren kamu kurum ve kuruluşları yaşanacak olumsuzluklardan birinci dereceden sorumludur.” diyerek yapılmak istenen projeye tepki gösterdi. Boldaş şu değerlendirmede bulundu,
“TMMOB Bingöl İl Koordinasyon Kurulu olarak konuyu bölgede inceledik. Orada gördüğümüz tablo şuydu: Tam yaşam alanlarının merkezinde sondaj planlaması yapılıyor. Biz yaşam alanlarını feda etmemek üzerine, ihtiyaç dahilinde her türlü faaliyetin gerçekleştirilmesini isteriz ve öneririz. Fakat Liçik’te çok farklı bir durum var. Köylü de Peri Vadisi Koruma Platformu da jeotermal sudan enerji eldesine elverişli bir sıcaklıkta ve özellikte su bulunması durumunda jeotermal sudan elektrik enerji elde edileceğinden bahsediyorlar. Bizler de bununla ilgili tüm projelerini, tüm resmi ruhsatlarını, izinlerini inceledik, kontrol ettik. Hiçbir resmi boyutta jeotermal sudan enerji eldesi söz konusu değil şu an için. Seracılıkta kullanılmak üzere ya da aynı ruhsat alanı içerisinde bulunan turizm tesisinde kullanılmak üzere arama yapılacağı belirtiliyor. Tabii bu elektrik enerjisi elde edemeyecekler anlamına gelmiyor. Şirket ikinci bir süreci başlatabilir. Biz de gelişebilecek her durum için sürecin takipçisi olmaya devam edeceğiz.”
