DEM Partili vekiller, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın 70 milyar TL’lik bütçesinin büyük bölümünün batı kentlerine ayrıldığını belirterek bölge illerinin yok sayıldığını söyledi. DEM Partili Sabahat Erdoğan Sarıtaş, ‘Bölge illerine ayrılan pay yüzde 5’in bile altında’ dedi
Kültür ve Turizm Bakanlığı ve bağlı kuruluşlarının bütçe teklifine dair görüşmeler, Meclis Plan ve Bütçe Komisyonu’nda devam ediyor.
Görüşmede söz alan Mêrdîn Milletvekili George Aslan, halkların kültürlerinin baskılandığını söyledi. Türk kimliği dışındaki diğer kimliklerin yok sayıldığını belirten Aslan, “Tek tipleştiren anlayış özellikle tarih ve kültür alanında sürdürülmektedir. Kültür ve Turizm Bakanlığının sorumluluğunda olan birçok tarihî yapının restorasyonu yapılmadığı gibi gerekli koruma tedbirleri de alınmamaktadır. Restorasyon adı altında yürütülen çalışmalarla pek çok tarihî ve kültürel yapı tahrip edildi. Aslına uygun korunması gereken tarihî yapılar, yapılan bilinçsiz müdahaleler sonucunda kimliklerini yitirdi, bazı tarihî yapılar rant uğruna yıkıma terk edilirken, bazıları da öteki olarak görülen halklara ait oldukları için tahrip ediliyor ya da yok olmasına sessiz kalınıyor. Bu uygulamalar, özellikle Kürt, Alevi, Ermeni, Rum ve Süryani halklarının kültürel mirasına yönelik sistematik bir ihmalin, hatta bazen bilinçli bir yok saymanın sonucudur” diye kaydetti.
Hıristiyanlara ait ibadet mekânlarında yıkım
Aslan, tarihî kilise ve manastırların durumuna da dikkat çekerek, “Bizden başka dile getiren parti de yok. Hıristiyanlara ait ibadet mekânlarının bugün içinde bulunduğu durum uzun yıllara yayılan sistematik bir yıkımın ve ihmalin sonucudur. Türkiye genelinde binlerce kilise ve manastırın önemli bir kısmı harabe durumdadır. Bazıları ahır ya da depo olarak kullanılmakta, bir kısmı da camiye dönüştürüldü. Van, Hakkâri ve Mardin Ermeni ve Asuri Süryanilerin yoğun yaşadıkları yerlerdi. Hakkâri bölgesinde geçmişte yüzlerce kilise bulunuyordu. Günümüzde bunlardan Koçanis Kilisesi, Mar Şalita Kilisesi, Mar Abdişo Manastırı gibi yalnızca 20-30 kadarı ayakta kalabilmiştir. Bu yapılar da ne yazık ki yarı yıkık durumdadır. Hakkâri merkeze bağlı Konak köyünde bulunan Mar Şalita, diğer adıyla Koçanis Kilisesi halkımız için çok önemli bir mekândır. 1670’li yıllardan 1915’e kadar Doğu Asur Kilisesi’nin patriklik makamı burada bulunuyordu. Bu süreçte kilise hem dini hem yönetimsel açıdan merkez konumundaydı, günümüzde harabe durumdadır. Van’da Ermenilere ait yüzlerce kilisenin çoğu tamamen yıkılmışken bazıları da kısmen ayaktadır” ifadeleri kullandı.
‘Ayırım gözetmeden sahip çıkılmalıdır’
Aslan, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Mor Gabriel ve Deyrulzafaran Manastırları hem bölge hem Türkiye için inanç ve tarihî açıdan büyük değer taşıyan yapılardır. Bu yapılar, yalnızca bir halkın değil, ülkenin ortak değerleridir. Bu nedenle, tarihî yapılara ve kentsel mekânlara kilise, cami, sinagog, cemevi diyerek ayırım gözetmeden sahip çıkılmalıdır. Üstelik, ülkenin ortak kültürel mirası olarak bakılmalı ve bu tarihî değerler koruma altına alınmalıdır. Son olarak, seçim bölgem Mardin’deki kaleden de bahsetmek istiyorum.”
Yatırımların yüzde 90’ı büyük şehir odaklı
DEM Parti Sêrt Milletvekili Sabahat Erdoğan Sarıtaş ise şöyle konuştu:
“Türkiye’nin kültür politikaları uzun yıllardır derin bir çelişki yaşıyor. Bir yanda kültürel mirasa sahip çıkıyoruz söylemi, diğer yanda ise merkeziyetçi, bölgesel eşitsizliği büyüten, kültür sanat yatırımlarını belli illere ve belli bölgelere hapseden bir pratik. 2026 yılı kültür bütçesi bu ülkenin kültürel yönelim haritasını tüm açıklığıyla ortaya koyuyor. Yatırımların yüzde 90’ı büyük şehir odaklı, geri kalan iller ise yalnızca istatistiklerde var. Buradan hareketle, tarih boyunca farklı kültürlerin, inançların ve medeniyetlerin beşiği olmuş bir coğrafyanın, Siirt’in görmezden gelinen kültürel mirasından bahsedeceğim. Siirt, Botan Vadisi’yle, Tillo’suyla, Veysel Karanî’siyle sadece bölge için değil, tüm Türkiye için eşsiz bir inanç ve kültür coğrafyasıdır. Termal kaynakları, mağaraları, doğa yürüyüş rotaları ve on iki bin yıl öncesine uzanan arkeolojik mirasıyla olağanüstü bir turizm potansiyeline sahiptir. Ancak, bugün acı bir gerçekle karşı karşıyayız. Bu değerler tanıtılmıyor, korunmuyor, yatırıma açılmıyor ve geliştirilmiyor. Yaz aylarında doğa, inanç ve kültür turizmine yönelik tek bir kapsamlı projenin olmaması, yerli ve yabancı turistin ilgisini başka illere yönlendiriyor.
Hâlâ bir devlet tiyatro salonumuz yok
Bir diğer ayıbınız ise kentte hâlâ bir devlet tiyatro salonunun olmamasıdır. Sayın Bakan, Siirt’te tiyatroyu konferans salonlarından, parklardan, bahçelerden çıkarmak için bir tiyatro salonu yapmak bu kadar zor mudur? Yüzde 75’i dağlarla kaplı Siirt ilinin taşıdığı doğa turizmi potansiyeli birçok kurum tarafından hazırlanan raporlarla ortaya konmuştur. Bu raporların hepsi Botan Vadisi’ndeki ekoturizm faaliyetlerinin başlatılması gerektiğini özellikle belirtiyordu fakat buna rağmen hâlen herhangi bir çalışma başlatılmadığından bu potansiyel, maalesef, atıl durumda. Siirt’teki dağların Fethiye’den, Antalya’dan, Alanya’dan, Kaş’tan Pamukkale’den ne farkı var? Buralarda yapılan yamaç paraşütünün Botan Vadisi’nde yapılmamasının nedeni nedir, çok merak ediyorum.
Bölge illerine ayrılan pay yüzde 5
2026 bütçesine baktığımızda Kültür ve Turizm Bakanlığına ayrılan toplam 69,9 milyar TL’nin yüzde 90’ının büyük şehir merkezli projelere veya Ege, Akdeniz hattındaki turizm yatırımlarına aktarıldığını görüyoruz. Bölge illerine ayrılan pay yüzde 5’in bile altında. Burada Siirt’e düşen pay ise sadece sıfırdır. Bu bütçe bize şunu söylüyor: Çok kültürlü bir toplumun dinamikleri tanınmak istenmiyor. Kaynakları demokratikleştirmek gibi bir gaye de olmadığından merkezi kültür politikası dışında hiçbir kimlik, hiçbir dil, hiçbir kültür görünür olmasın isteniyor. Fakat bu bütçenin özü de gerçeği de budur Sayın Bakan. Siz kültürü millîleştirdiğinizi iddia ediyorsunuz ama millî kültür ancak halkların, tüm dillerin, tüm kimliklerin eşit temsiliyetiyle mümkündür. Bu bütçe ise eşitlik değil, inkâr üretiyor.”
Kaynak: MA
