Botan’da kadın özgürlük mücadelesinin önemli isimlerinden olan Bêrîvan Kutlu, yaşamı boyunca baskılara karşı direnişiyle tanındı. Açlık grevi, kayyım, gözaltı ve tutuklanmaya rağmen mücadeleden vazgeçmeyen bir ömür yaşadı
Halkına adanmış bir ömrün izlerini taşıyan Bêrîvan Kutlu, Cizîr’in (Cizre) sokaklarında yalnızca bir belediye eşbaşkanı olarak değil; adaletin, özgürlüğün, eşitliğin ve dayanışmanın sesi olarak hatırlanıyor. Yaşamı boyunca karşılaştığı birçok engele rağmen geri adım atmayan ve kararlı duruşu, bugün onu tanıyanların hafızasında derin bir iz olarak yaşıyor. O’nun hikayesi, halkının yanında durmayı ilke edinmiş, “Jini jiyan, azadî” felsefesini yaşamının bütün alanlarında büyütmüş bir kadın direnişçinin hikayesi…
Berivan’ın direniş hikayeleriyle büyüdü
1981 yılında Şirnex’e 30 kilometre uzaklıktaki Navyan köyünde dünyaya gelen Bêrîvan Kutlu,’nun ailesi 90’lı yıllarda koruculuk dayatması yüzünden köyünü boşaltmak zorunda kaldı. Bêrîvan Kutlu ailesiyle birlikte Silopiya (Silopi) ilçesine yerleşti. 9 yaşındayken ailesiyle birlikte göç yollarına düşen Bêrîvan Kutlu, muhafazakar bir ailede ve çevrede büyümesine rağmen Kürt Özgürlük Hareketi ile erken yaşlarda tanıştı.
Cizîr’de 16 Ocak 1989’da bir pusu sonucu yaşamını yitiren Binevş Agal’ın (Bêrîvan) direniş hikayeleriyle büyüyün ve bunlardan etkilenen Bêrîvan Kutlu, bir süre sonra ailesini Silopiya’da bırakıp Cizîr’e yerleşti. Nüfus cüzdanında ismi “Özlem” olarak yazdırılan Bêrîvan Kutlu, bu ismi hiçbir zaman kabul etmedi. Binevş Agal’ın (Bêrîvan) ismini aldı. Her ne kadar çoğu zaman devlet tarafından, “kod isim” olarak lanse edilse de Bêrîvan Kutlu bu isimle yaşadı ve hafızalarda yer edindi.
Tüm çalışmalarda ön saflardaydı
Bêrîvan Kutlu, 2002’den itibaren HADEP çalışmalarında aktif yer almaya başladı. Tehditlere, baskılara ve gözaltılara ve muhafazakar çevresine rağmen inandığı değerlerden bir an olsun şaşmadı. Botan’da kadın özgürlük mücadelesinin önemli isimlerinden biri haline gelen Bêrîvan Kutlu, 2014 yerel seçimlerinde Şirnex’in Dêrgul (Kumçatı) Beldesi’nde belediye eşbaşkanı olarak seçildi, 2017’de yılında ise yerine kayyım atandı. 31 Mart 2019 yerel seçimlerinde de Cizîr Belediyesi Eşbaşkanı seçilen Bêrîvan Kutlu’nun yerine tekrardan kısa süre sonra kayyım atandı. Bêrîvan Kutlu, kayyım atanmasının ardından tek bir gün bile evinde oturmadı, bütün çalışmalarda en ön saflarda yerini aldı. Kendisine dayatılan toplumsal rolleri hiçbir zaman kabul etmeyen Bêrîvan Kutlu, erkek egemen zihniyete karşı başındaki, tülbenttini de çıkardı.
2016’da Kongreya Jinên Azad (KJA) üyesiyken Bêrîvan Kutlu, Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan ile görüşme başlatılması talebiyle HDP Amed İl Örgütü’nde açlık grevine başlayan 50 siyasetçiden biriydi. Bêrîvan Kutlu, hiç indirmediği zafer işareti, onu tanıyanlar için direnişin simgesi haline geldi.
‘Bir kadın, bir siyasetçi ve aynı zamanda güçlü bir dengbêjdi’
Kınalı saçları ve elleri O’nun özgürlüğe duyduğu inancın güçlü bir sembolü olarak görülüyordu. Katıldığı her eylemde, en çok sevdiği Hozan Şemdîn’in seslendirdiği “Eva Dinya Pir Mezine” klamındaki “Ji nav baxê gulan gul im, her gulê bêhnek heye…” dizelerini söyleyerek özgürlüğe özlemini haykırırdı.
Bêrîvan Kutlu bir kadın, bir siyasetçi ve aynı zamanda güçlü bir dengbêjdi. Cizîr’de 2015-2016 yılında ilan edilen sokağa çıkma yasaklarında katledilen yol arkadaşları Asya Yüksel, Mehmet Tunç ve Silopiya’da katledilen Fatma, Sêvê, Pakize ve niceleri için katıldığı eylem ve etkinliklerde “ax delal delal tu biçûka minî” klamını seslendirirdi.
Hakkında 50’den fazla soruşturma açıldı
Mücadele yıllarında neredeyse her eylemde polis şiddetine maruz kaldı; 16 kez gözaltına alındı, hakkında 50’den fazla soruşturma açıldı ve bunlardan 10’dan fazlası da davaya dönüştü. 16 Kasım 2020’de ev baskınlarıyla gözaltına alınan Bêrîvan Kutlu’ya ülkeyi terk etmesi dayatıldı. Ancak o ise verdiği röportajda, “Direnişimizi engellemek, kırmak istiyorlar. Ama Botanlı bir kadın olarak diyorum ki; tutuklamalarla, baskınlarla mücadelemize engel olamazlar. Biz hiçbir zaman boyun eğmedik, eğmeyeceğiz” sözleriyle yanıt verdi.
Kentte açığa çıkarttığımız fuhuş çetesine ilişkin yaptığımız son röportajda ise kadınlara şu çağrıda bulunmuştu:
“Bizler hep birlikte kadın kimliğine, kültürüne ve toplumsal değerlere sahip çıkalım. Meşrulaştırılan bu politikalara geçit vermeyelim.”
Köyüne gömüldü
Bêrîvan Kutlu, 31 Mart 2024 yerel seçimlerinde DEM Parti’nin Şirnex Belediyesi eşbaşkan adayı oldu. Aynı zamanda TJA bünyesindeki çalışmalarını da kesintisiz sürdürdü. Yaklaşık 6 ay önce ilik kanseri teşhisi konulan Bêrîvan Kutlu, 17 Kasım’da tedavi gördüğü Adana Balcalı Devlet Hastanesi Onkoloji Bölümü’nde yaşamını yitirdi.
Bêrîvan Kutlu’nun cenazesi, vasiyeti üzerine çok sevdiği ve 9 yaşındayken terk etmek zorunda kalan köyüne götürüldü. Tabutu çok sevdiği sarı, kırmızı ve yeşil renklerle donatılan Bêrîvan Kutlu, kadınların omuzlarında babasının mezarının yanı başında son yolculuğuna uğurlandı.
Haber: Zeynep Durgut \ MA
