6 Şubat depreminin ardından ağır yıkıma uğrayan Hatay’da altyapı, ulaşım ve sağlık hizmetleri hala toparlanamazken, hemşire Leyla Kalın kentteki yaşam koşullarını ‘Asfalt yok, su yok, elektrik yok; kendi sağlığımı bile koruyamıyorum’ sözleriyle özetliyor
6 Şubat 2023 tarihinde saat 04.17’de meydana gelen Maraş merkezli 7,7 büyüklüğündeki depremin ardından saat 13.24’te 7,6 büyüklüğünde ikinci deprem gerçekleşti. Depremde çok sayıda insan yaşamını yitirdi, binlerce insan ise günlerce enkazların altında kurtarılmayı bekledi. Halklar tüm imkânlarını seferber ederken, devlet müdahaleyi günlerce geciktirdi. Hatay’da 3’ü kamu 5’i özel olmak üzere toplam 8 hastane yıkıldı. 3 kamu hastanesi hasar gördü ve kullanılamaz hale geldi. 57 Aile Sağlık Merkezi (ASM) yıkıldı. Kamu’ya ait 2 ASM hasar gördü. Yaklaşık 3 yıldır depremin yaralarını sarmaya çalışırken kentte yıkımla birlikte sağlık hakkına erişimde sıkıntılar yaşanıyor. Kentteki son durumu Hemşire Leyla Kalın ile konuştuk.
‘Şehrin yarısı hala konteynerlerde yaşıyor’
Hata’a depremden sonra gelen Leyla Kalın, kentte yaşanan zorlukları anlatırken “Depremin üzerinden neredeyse 3 yıl geçti ama şehre baktığımızda hiçbir şeyin temizlendiğini söyleyemeyiz” sözleriyle özetliyor son durumu. Devlet yetkililerinin televizyonlarda burayı daha temiz hale getirdiklerini iddia ettiklerine dikkat çeken Leyla Kalın, “Ama şehre baktığımızda, şehrin yarısı hala konteynerlerde yaşıyor. Bu konteynerlerin hepsi 3 yılını doldurdu. Yağmur yağdığında içeri su giriyor ve sıcaktan korumuyor. Bu yüzden yağmur hala büyük bir sorun” dedi.
‘Şehirde artık asfalt yok’
Kentte özellikle ulaşımın büyük bir sorun olduğunu kaydeden Leyla Kalın, durumu bir örnekle özetledi:
“Deprem olmasaydı, evim ile hastane arasındaki yol yaklaşık yarım saat sürüyordu. Depremden sonra, arabanız varsa hastaneye bir saatte ancak varabilirsiniz. Arabanız yoksa veya toplu taşıma ya da yürüyerek giderseniz, hastaneye iki saatten kısa sürede ulaşamazsınız. Bu şehirde artık asfalt yok. Haberlerde görmüş olabilirsiniz. İnsanlar yağmurlu günlerde çalışıyor, toz ve toprak içinde yürüyorlar. Yağmur yağdığında çamur ve suda yürüyorlar. İnsanların yaşayabileceği temiz yollar yok.”
‘Kendi sağlığımı koruyabildiğimi söyleyemem’
Sağlık sektöründe insanlara kendilerini nasıl koruyacaklarını, nasıl hastalanmayacaklarını anlattığını dile getiren Leyla Kalın, şunları söyledi: “Kendi hayatıma baktığımda kendimi koruyabildiğimi söyleyemem. Bazen iki gün sular akmıyor, bazen bir gün boyunca elektrik yok. Yıkanamıyoruz, evimizi temizleyemiyoruz. Altyapı yok, üst yapı yok, yol yok. Beton fabrikalarının betonu taşıyıp atıklarını bertaraf edebilmesi için Asi Nehri’ne iki şeritli yol yapıldı ama şehir merkezine düzgün bir yol yapıldığını söyleyemem. Mesela bir sağlık çalışanı olarak insanlara kendilerini nasıl koruyacaklarını öğretiyorum ama kendim yapamıyorum. Evimi bile havalandıramıyorum. Sokakta yürüyemiyorum.”
‘İnsanlar güvenlik endişesiyle çocuklarını işyerine getiriyor’
“Tüm bu toz ve kirle insan refahından nasıl bahsedebiliriz?” diye soran Leyla Kalın, “Bahsettiğim şeylerin hiçbiri konfor meselesi değil; aynı zamanda güvenlik meselesi. Mesela, lisans eğitimim sırasında araba geç geldiği için araba almak şart oldu. Elektrik sorunu kolay bir mesele değil” diye konuştu. Bundan yaklaşık bir yıl önce Samandağ’da iki çocuğun yaşamını yitirdiğini hatırlatan Leyla Kalın şunları söyledi:
“Bu ay bir çocuk elektrikten kaynaklanan yangında hayatını kaybetti. İnsanlar güvenlik endişesi nedeniyle çocuklarını işe getiriyor. Çünkü çoğu bölgede kreş sayısı hala yeterli değil ve tam zamanlı değiller, ama biz tam zamanlı çalışıyoruz. Mesela geçen hafta sonu göreve aldığım hemşire bir arkadaşım iki çocuğunu da yanında getirdi. Kayınvalidesi hastaydı, kocası işçiydi ve hafta sonları çalışıyordu. Çocukların bir konteyner dışında kalabileceği bir yer yoktu. Endişelendi ve kocası işten çıkıp çocukları alana kadar çocukları yanında getirdi.”
Aile yılının mağdurları yine kadınlar
Çalıştıkları yerlerin de çocuklar için uygun olmadığını belirten Leyla Kalın, “Bu çocuklar küçük, bazen hastalanıyorlar. Sonuçta arkadaş çocuklara iyi bakamıyor. Hastalara gidiyor, işini yapıyor ama çocuklarıyla ilgilenemiyor. Çocuk sadece karşısında duruyor. Aynı durum sosyal hizmetlerde çalışan meslektaşlarımız için de geçerli. Çocukların ve kadınların başarısını isteyen bir sektörde çalışıyorlar. Hükümet ‘bu yılı Aile Yılı ilan ediyoruz’ dedi. Ama bu doğru değil. Bu sadece kadınları hayatın her alanından uzaklaştırmak için yapılan bir savsata” dedi.
‘Kadınlar burada hayatı yeniden kuruyor’
Yaşananların gerçekten haksızlık olduğunu anlatan Leyla Kalın, sadece sorunlar hakkında bile bir iki saat konuşabileceğini belirtti. Leyla Kalın, konuşmasına şu sözlerle devam etti:
“Ama biliyoruz ki ne olursa olsun, yük yine kadınların omuzlarında. Çocukları okula kadın götürüyor, hastaneye kadın götürüyor. Kreş yoksa, kadınlar çocukları için yine kreş oluyor. Onların yükü yine kadınların omuzlarında. Kadınların burada hayatı yeniden kuracağını biliyoruz. Deprem günü kimse yoktu ama kadınlar yine ellerini uzattı. Kadınlar burada hayatı yeniden kuruyor. Bu yüzden umutluyuz. Sorunlar çok büyük. Bazen burada nefes alamıyoruz, nasıl yapacağız diyoruz. Ama yine de burada yalnız olmadığımızı biliyoruz. Dirençli kadınlar var. Bu yüzden burada tekrar el ele verip hayatı hep birlikte ve yeniden inşa edeceğiz.”
Haber: Binevş Stêrk / NûJINHA
