İsviçre’nin Zug kentindeki mahkeme, Endonezya’daki Pari Adası’ndan dört yurttaşın, çimento devi Holcim’e karşı açtığı iklim davasında hukuki korunma hakkı bulunduğuna hükmetti. Bu dava İsviçre’de büyük bir şirkete karşı açılan ilk iklim davası oldu
Endonezya’nın alçak rakımlı Pari Adası’nda yaşayan dört kişi, İsviçre merkezli çimento şirketi Holcim’e karşı açtıkları iklim davasında önemli bir aşama kaydetti. Zug Kantonu Mahkemesi, başvurucuların şirketin karbon salımlarından korunma hakkı bulunduğunu belirterek davayı kabul etti.
Ocak 2023’te açılan davada Pari Adası sakinleri, Holcim’in karbon emisyonlarını yeterince azaltmadığını ve küresel ısınmaya katkı sunarak adanın geleceğini tehdit ettiğini belirtiyor. Artan sıcaklıklar nedeniyle deniz seviyesinin yükseldiği Pari Adası, son yıllarda sık sık sel baskınlarıyla karşı karşıya kalıyor. İnsan hakları kuruluşları, adanın 2050 yılına kadar büyük ölçüde sular altında kalabileceğine dikkat çekiyor.
Mahkeme kararında, “varlığı iklim değişikliğinden doğrudan etkilenen kişilerin hukuki korunmayı hak ettiği” vurgulandı. Davaya destek veren sivil toplum kuruluşları, bu kararın İsviçre’de ilk kez büyük bir şirkete karşı açılan iklim davasının kabul edilmesi anlamına geldiğini belirtti.
Davacılardan Ibu Asmania, kararın ardından yaptığı açıklamada, “Bu karar mücadelemizi sürdürmemiz için bize güç verdi. Ailelerimiz için iyi bir haber” dedi.
Şirketin itirazları reddedildi
Mahkeme, Holcim’in davaya ilişkin temel itirazlarını da geri çevirdi. Şirketin, “iklim krizinin mahkemelerde değil siyaset alanında çözülmesi gerektiği” yönündeki savunmasına karşılık, mahkeme kararlarının iklim politikalarının yerini almadığını, aksine onları tamamladığını kaydetti.
Holcim’in, “Pari Adası’nın zaten kaçınılmaz biçimde sular altında kalacağı” yönündeki iddiası da kabul edilmedi. Mahkeme, iklim krizine karşı her katkının önemli olduğuna dikkat çekti. Ayrıca, Holcim’in emisyonlarını azaltması durumunda başka şirketlerin daha fazla salım yapacağı yönündeki savunmanın da geçerli olmadığı ifade edildi.
Sivil toplum kuruluşları, kararın iklim adaleti açısından önemli bir adım olduğunu vurgularken, davanın ilerleyen aşamalarda usule ilişkin gerekçelerle yeniden değerlendirilme ihtimalinin bulunduğunu da belirtti.
Holcim temyize gidecek
Holcim, kararı temyize götüreceğini açıkladı. Şirket, ne kadar karbon salımı yapılacağına mahkemelerin değil, yasama organlarının karar vermesi gerektiğini savundu. Şirket ayrıca 2050 yılına kadar “net sıfır” hedefi doğrultusunda çalıştığını ve 2015’ten bu yana doğrudan emisyonlarını yarıdan fazla azalttığını ileri sürdü.
Ancak insan hakları ve çevre örgütlerinin araştırmalarına göre, Holcim 1950–2021 yılları arasında 7 milyar tondan fazla karbondioksit salımı gerçekleştirdi. Bu miktarın, küresel sanayi kaynaklı emisyonların yaklaşık yüzde 0,42’sine denk geldiği belirtiliyor.
Pari Adası’ndan dört başvurucu, Holcim’den kişi başı 3 bin 600 İsviçre frangı tazminat talep ediyor. Bu talebin, şirketin küresel emisyonlardaki payına karşılık geldiği ifade ediliyor. Davacılar ayrıca Holcim’in sera gazı salımlarını 2030’a kadar yüzde 43, 2040’a kadar ise yüzde 69 oranında azaltmasını ve sel koruma projeleri için finansman sağlamasını istiyor.
Dava sürecinin, çokuluslu şirketlerin iklim krizindeki sorumluluğuna dair uluslararası tartışmaları derinleştirmesi bekleniyor.
Kaynak: ANF
