Kürt halkı bir özgürlük simgesi olarak Newroz’u kutlamaya hazırlanıyor. Newroz alanları, bedenini ateşe veren ve açlığa yatıran kadınların öncülüğünde bu yıl daha da çoğalacak
Ortadoğu’dan Balkanlar’a kadar pek çok coğrafyada yaşayan halklarca baharın gelişi olarak kutlanan Newroz, Kürtler için bir direniş günü olarak da kabul ediliyor. Demirci Kawa’nın Asur Kralı Dehaq’ı öldürmesinin ardından yakılan ateş, Çağdaş Kawa olarak Kürt halkının hafızasında yer edinen Mazlum Doğan’ın 1982’de yaktığı 3 kibrit çöpü ile başka bir anlama kavuştu. Rahşan Demirel, Sema Yüce, Zekiye Alkan, Bedriye Taş (Ronahi) ve Nilgün Yıldırım (Berivan) bedenlerini Newroz’un meşalesine dönüştürdü. Şimdilerde ise bu gerçeklik yerini bedenini açlığa yatıran kadınlara devredildi.
İlk kadın Zekiye Alkan
1990’larda Kürt mücadelesinin halkla buluştuğu yıllarda bir kadın Diyarbakır surlarında bedenini ateşe vererek Newrozlaşan ilk kadın oldu. Kürt kadınının uyanış ve direnişinde rol oynayan kişi Zekiye Alkan’dı. Newroz, Alkan’ın surlarda bedenini ateşe vermesiyle farklı bir noktaya evrildi. Bu kıvılcım ile verilmek istenen mesaja bugün her alanda yaşamına sahip çıkan ve direnen Kürt kadınları cevap olur. Kürt mücadelesiyle bir araya gelen 2 kadın Bedriye Taş (Ronahi) ve Nilgün Yıldırım (Berivan) Avrupa’da buluşur. 2 kadın Newroz’un Almanya’da yasaklanmasını protesto etmek amacıyla 1994 Newroz’unda Mannheim’de bedenlerini ateşe verir. Bu eylemi özgürlük eylemi olarak niteleyen PKK Lideri Abdullah Öcalan, “Özgürlük kolay kazanılacak bir şey olsaydı Ronahi ve Berivan bedenlerini ateşe vermezdi” diye anar.
Ateşten Köprü: Sema Yüce
Sema Yüce 1971 yılında Ağrı’nın Tutak ilçesine bağlı Aşağı Kargalık köyünde dünyaya gelir. Üniversite için gittiği Ankara’da Kürt mücadelesiyle tanışır ve 1992 yılında Serhat bölgesinde görev alır. Kısa bir süre sonra ihbar üzerine gözaltına alınıp tutuklanan Yüce, mücadelesini cezaevinde sürdürür. 1998 Newroz’unda Çanakkale Cezaevi’nde bedenini ateşe veren Yüce, bıraktığı mektupta şöyle der: “Beynimi, yüreğimi ve bedenimi 8 Mart’tan 21 Mart’a ulaşan ateşten bir köprü yapmak istiyorum. Çağdaş Kawa Mazlum Doğan’ın ve tüm şehitlerimizin iyi bir öğrencisi olabilmek için Zekiye gibi yanmak, Rahşan gibi Newrozlaşmak istiyorum…”
İnkarcılığa cevap oldu
Mardin’in Nusaybin ilçesinden ailesiyle İzmir’e göç eden Rahşan Demirel, “Kanlı Newroz” olarak tarihe geçen ve onlarca kişinin öldürüldüğü 1992’deki yasaklı Newroz’a büyük öfke duyar. 21 Mart akşamı yaşananlara tepkisini ortaya koymak için 22 Mart sabahı İzmir Kadifekale’deki tarihi yapılarda kendini yakar. Demirel, “Ben kendimi Newroz yapıyorum Kadifekale’de. Cizre, Mardin, Nusaybin’in cevabını vermek zorundayım. Newroz lastikle olmasa da canımızla kutlanacak” diyerek Newroz ateşinin kıvılcımlarından biri olur.
Newroz ateşi
Newroz ateşine bedenleriyle cevap olan bu kadınlar, 2019 Newroz’unu ise açlık grevline yatırdıkları bedenleriyle karşılıyor. Bu kadınlardan biri de PKK Lideri Abdullah Öcalan üzerindeki tecridin son bulması talebiyle 129 gündür açlık grevinde olan Demokratik Toplum Kongresi (DTK) Eşbaşkanı ve Halkların Demokratik Partisi (HDP) Hakkari Milletvekili Leyla Güven. Güven’in tutuklu bulunduğu Diyarbakır E Tipi Cezaevi’nde 8 Kasım 2018’de başlattığı ve tahliyesinin ardından evinde devam ettirdiği süresiz dönüşümsüz açlık grevi tüm cezaevlerine yayılmış durumda. Güven’in ardından hem Avrupa hem de cezaevlerinde yapılan eylemlerde kadınların öncülüğü dikkat çekiyor.
Kürt kadınların ruhu: Berivan
Newroz’la simgeleşen kadınlardan biri, belki de ilkidir Binevş Agal (Berivan). Binevş Agal, bu sebeple de Newrozlaşan kadınların sembolü oldu. Cizre’de tarihe geçen 90’lar Newroz’una katılan kadınlar, hala Binevş Agal’ın direnişini ve güçlü duruşunu bir destan misali kuşaktan kuşağa aktarıyor. Kürt kadınları için zulme başkaldırının sembolü olan Binevş Agal, 1966 yılında Batman’ın Beşiri ilçesinde Êzidî bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gözlerini açtı. İsmini “Cembeliyê Mirê Hekkarî û Binevşa Narin” isimli Kürt destanından aldı. Binevş Agal’ın Kürt özgürlük mücadelesine katılımı Êzidîler arasında da büyük bir etki yarattı ve kadın olarak mücadele etme istemi birçok dogmayı sarstı. Cizre’de 16 Ocak 1989 tarihinde ihbar sonucu kaldığı ev tespit edilince eve operasyon yapıldı. Teslim olmayı reddeden Binevş Agal, son ana kadar direnerek yaşamını yitirdi. Yaşamı yitirmesinden sonra her aile yeni doğan kız çocuğuna Berivan ismini verdi. Başkaldırının sembolü olan Cizre Newrozu’nu örgütleyen Binevş Agal ve büyük emeklerle örgütlediği kadınlar, Newrozlar’da ve sokaklarda direnişin öncüsü olmaya devam ediyor.
Necla Demir/İstanbul-MA
