Amsterdam’da Ehmedê Xanî Vakfı kuruldu. Vakfın koordinatörlüğünü yapan şair ve çevirmen Kawa Nemir, ’Xanî’nin ismini Shakespeare ve Cervantes gibi sürekli inşa etmek, yüceltmek ve kurumlaştırmaktır amacımız’ dedi.
Neğşirvan Güner/İstanbul
Hollanda’nın başkenti Amsterdam’da Ehmedê Xanî Vakfı’nın kurulduğu geçtiğimz ay duyurulmuştu. Vakfın koordinatörlüğünü yapan şair ve çevirmen Kawa Nemir ile Xanî Vakfını ve neler yapacaklarını konuştuk.
Ehmedê Xanî Vakfı’nın Amsterdam’da kurulduğu geçtiğimiz ay duyuruldu. Vakıf neden Xanî’nin doğduğu topraklarda kurulmadı?
Bunun iki esas nedeni var: Birincisi, böyle bir vakıf çalışması, ülkenin herkesçe bilinen ve yaşanan berbat ve giderek kötüleşen koşulları altında, en azından şimdilik, kanımca mümkün görünmüyor. Bu türden bir kurumlaşmaya teşebbüs edip zamanla geliştirip güçlendirmek için istikrarlı bir ülkeye ihtiyaç duyuluyordu ki Hollanda bu ülkelerden bir tanesi. İkinci esas neden ise, Ehmedê Xanî’nin yüce ismi altında çalışmalar yürütecek bir vakfın, manevi destek iyi hoş da bunun tek başına birşey ifade etmediğinin iyi bilinmesi gerekir, elbette ciddi maddi desteğe sahip olması gerekir ki hedeflerini zamanla birer birer gerçekleştirebilsin.
Dolayısıyla, dünyanın onlarca ülkesinde ve özellikle Avrupa’da Almanya, Fransa, İsveç, Hollanda ve İngiltere gibi ülkelerde azımsanmayacak bir nüfusa sahip Kürtlerin vereceği maddi ve manevi desteğin yanı sıra bu ülkelerde, birçok kurum tarafından muhtelif şekillerde, bu çalışma alanına verilen desteklerden yararlanmamız acil bir ihtiyaç. Biz kendimizi ciddi ve prestijli bir kurumlaşmaya adarsak, kuvvetle muhtemeldir ki bu karşılıksız kalmayıp görülecektir ve gerisi çorap söküğü gibi gelecektir. Ek olarak, tüm tecrübemle sabittir, bugüne kadar dünyanın yaşadığım birçok şehrinde ve her koşul altında, edebimden ve edebiyatımdan zerre taviz vermeden, ya inşa edilmiş birçok kuruma destek ve emek verdim ya da her zaman her yerde yeni bir şeyler yapmak arayışında oldum. Ben derim ki, her nerede olursak olalım, kendimizi büyük işlere adayıp hırgürden uzak bir şekilde çalışalım, üretelim ve ulusumuzun hizmetine koşalım.
Vakıf neler yapacak, nasıl çalışmalara öncülük edecek?
Vakfımızın hemencecik dünyayı yerinden oynatmak gibi bir niyeti yok şüphesiz, bu gerçekçi de olmaz. Uzun bir yola revan olduk desek daha yerinde olur sanırım. Ehmedê Xanî Vakfı, öncelikle temelleri sağlam bir kurumun teşekkül edilebilmesi için esaslarla alakalı bazı gerekli şeylerin tamamlanmasıyla meşgul bu aralar. Örneğin, entelektüel kapasitesi yüksek Kürtlerden ve Kürt dostlarından oluşacak bir danışma kurulunu oluşturmaya çalışıyoruz ki bu çok önemli. Böyle bir kuruldan alacağımız güçle Xanî araştırmaları yapmayı, yapanlara destek vermeyi planlıyoruz. Buna bağlı olarak, imkanlar el verirse, zamanla Amsterdam’da merkezi bir kütüphane ve arşiv kurmak istiyoruz.
Maddi destek bulundukça, her yıl Hollanda’da birkaç kültür haftası düzenlemeyi planlıyoruz. Kürtçeye her kategoride derli toplu ve büyük ölçekli çeviri projemiz var ki bu benim en çok önemsediğim alandır, haliyle. Bunların yanı sıra, maddi kudreti olan Kürtlerin ve Kürt dostlarının destekleriyle, yetenekli olup hak eden Kürt gençlerine, dünyanın iyi üniversitelerinde okumaları için, yakın gelecekte burs temin etmek gibi bir hedefimiz de var. Bu konularda daha ayrıntılı ve güncel bilgiler içinse vakfın bu aralar aktifleştirilecek internet sitesinin ve sosyal medya hesaplarının takip edilmesini öneririm. Yapılacak çalışmalar çok detaylı ve neyi ne kadar başarabileceğimizi irademiz, birikimimiz, maddi imkanlarımız ve en önemlisi de zaman gösterecek. Ama özetle şunu söyleyeyim: Örnek kabilinden, İspanya’nın dünyanın birçok noktasında şubeleri bulunan Cervantes Enstitüsü’nü ve başka ülkelerin benzeri kurumlarının oluşum süreçlerini ve kurumlaşma hikâyelerini ben çok önemsiyorum ve etrafımdaki herkese bunları anlatmaya ve anlamalarını sağlamaya çalışıyorum. Kürtlerin bu alandaki acil ihtiyacı, Xanî ismini Shakespeare ve Cervantes isimleri gibi sürekli inşa etmek, yüceltmek ve kurumlaştırmaktır.
Bu başarı tüm Kürdistanlılara ait olacak’
Siz de vakfın koordinatörlüğünü üstleniyorsunuz. Vakıf herkese açık mı?
Evet, vakıf çatısı altında koordinatörlük gibi çok zorlu bir görev üstlendim ve bu benim için taptaze bir deneyim. Ama ben çabuk öğrenen biriyim ve bunda bile (birden usta T. S. Eliot’u anımsadım) bir şiir görüyorum. Vakfımız, Hollanda’da yaşayan dört Kürt dostumuz tarafından geçen yıl resmi olarak kuruldu ve bu dostlarımızın çok değerli destekleriyle bu arada Amsterdam’da birkaç etkinlik yapıldı. En önemli olanı, bir hafta önce burada şairlerin ve müzisyenlerin katılımıyla düzenlediğimiz vakıf gecesiydi.
Bu etkinlik, Kürtçe şiire bir ömürlük emeği olan sevgili şairimiz Berken Bereh’i onurlandırmak içindi aslında ve kendisinin de katılımıyla güzel bir şiir ve müzik gecesi düzenledik, bu şehirde Kürtler adına iyi birşey yapıp belki de sadece şunu hatırlatmak istedik: “Ey Kürtler! Ulusal değerlerinizi, dilinizi, edebiyatınızı, toplamda bütün kültürünüzü ve tüm bunları temsil eden yaratıcı Kürt şahsiyetlerini onlar sağken onurlandırınız!” Vakfımız, Xanî’yi tüm ulusumuzu biraraya getiren metnin sahibi olarak gören ve bilen herkese ve onların değerli maddi ve manevi desteklerine açıktır. Ancak böyle bir yaklaşım ve cömertçe sunulacak destekler sayesinde başarabiliriz ve başaracağımız her iyi bir şey, dünyadaki tüm Kürdistanlılara ait olacaktır.
Bazid’den dünyaya
Kürt şair ve filozof Ehmedê Xanî, 1651’de Bazîd’te (Doğubayazıt) doğdu. Feqîyê Teyran, Hipokrat, Platon, Aristo, Farabi, Firdevsi, Ömer Hayyam ve Nizamî gibi filozof ve şairlerden etkilendi. Muradiye Medresesi’nde eğitim alan Xanî, yaşamının sonuna kadar orada dersler verdi. En önemli eserlerinden biri “Mem û Zîn” olan Xanî, 1707’de Doğubayazıt’ta hayatını kaybetti.
