TÜİK’in 2023 verilerine göre, Türkiye’deki beşeri sermaye endeksi düştü. 5 yaş altı hayatta kalma oranı azaldı, eğitimde gerileme yaşandı. Bu durum, hükümetin ‘Aile Yılı’ ilanına rağmen Türkiye’nin sağlık ve eğitimdeki zorluklarını gözler önüne seriyor
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2021-2023 yılları arasındaki beşeri sermaye endeksi verilerini yayımladı. 2023 yılı itibariyle Türkiye’deki beşeri sermaye endeksi, 2022 yılına göre yüzde 0,9 azalarak 0,690 seviyesine geriledi. Bu düşüş, 5 yaş altı hayatta kalma oranında yüzde 0,3’lük bir azalmayı da beraberinde getirdi.
Eğitimde ve sağlıkta düşüş
Eğitimde de ciddi bir gerileme yaşandı; 2023 yılı verilerine göre eğitim endeksi yüzde 0,8 düşerek 0,725 oldu. Sağlıkta ise ufak bir artış görüldü, ancak bu artış sadece yüzde 0,2 seviyesinde kaldı. Bu düşüşler, Türkiye’nin sağlık ve eğitim sistemlerinde yaşanan sıkıntıların derinleştiğine işaret ediyor.
AB ortalamasının altında kalmaya devam ediyoruz
Avrupa Birliği (AB) ülkeleriyle karşılaştırıldığında Türkiye, beşeri sermaye endeksi açısından oldukça geri sıralarda yer alıyor. 2020 yılında AB üyesi 27 ülkenin ortalaması 0,730 iken, Türkiye’nin endeksi 0,690 seviyesinde kaldı. Finlandiya, İsveç ve İrlanda gibi ülkelerde endeks değerleri sırasıyla 0,796, 0,795 ve 0,793 iken, Türkiye’nin durumu, ülkenin sağlık ve eğitimde ne kadar geride olduğunu bir kez daha gözler önüne seriyor.
İllere göre farklılıklar ve gerileme
İl seviyesinde ise beşeri sermaye endeksi, büyük farklılıklar gösteriyor. 2023’te en yüksek endekse sahip il Çanakkale (0,781) olurken, en düşük endekse sahip il ise Şirnex (Şırnak) (0,599) olarak belirlendi. 2021-2023 yılları arasında en çok artış gösteren iller ise Çanakkale, Uşak, Sêrt (Siirt), Antalya ve Erzincan oldu.
Aile Yılı ve gerileyen endeks
Hükümet, 2025’i “Aile Yılı” olarak ilan etmişken, bu dönemde sağlık ve eğitimdeki gerileme, aile içindeki yaşamsal koşulların nasıl daha da zorlaştığını ortaya koyuyor. Aileyi ve “kutsallığını” ön plana çıkaran açıklamalara rağmen, 5 yaş altı çocukların hayatta kalma endeksi ve eğitimdeki gerileme, Türkiye’nin beşeri sermaye konusundaki zayıf durumunu yansıtıyor.
Beşeri Sermaye Endeksi Nedir?
Beşeri Sermaye Endeksi, bir çocuğun doğduktan sonra sağlık ve eğitim koşullarına bağlı olarak 18 yaşına geldiğinde elde etmesi beklenen beşeri sermayeyi ölçen bir endekstir. Endeks, üç ana bileşenden oluşuyor: hayatta kalma (5 yaş altı), sağlık ve eğitim. Bu veriler, Türkiye’nin sosyal hizmetler ve kamu politikaları alanındaki eksikliklerini ortaya koyuyor.
EKONOMİ SERVİSİ
