AKBK’nin Türkiye’ye verdiği süre içerisinde ‘Umut Hakkı’na ilişkin herhangi bir düzenleme yapmaması nedeniyle Türkiye’ye yeni süre ve ‘geçici tedbirler’ yolda
Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan’ın 26 yıldır ağır tecrit altında tutulmasına ilişkin defalarca hem iç hem de dış kamuoyundan çağrılar yapılmış, ‘Umut Hakkı’nın uygulanması için uluslararası kurumlardan Türkiye’ye yönelik harekete geçmesi için diasporada kampanyalar başlatılmıştı.
Başlatılan kampanyalar ve hem filozofların hem de Nobel ödüllü insanların yaptığı çağrılar büyük ses getirmiş, Türkiye’yi yeni bir barış ve demokratikleşme süreci başlatmaya zorunlu kılmıştı. Süreç ilerlerken ve görüşmeler devam ederken Türkiye’nin ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası alan tutsaklara ilişkin umut hakkı konusunda henüz harekete geçmemesi ve tavsiyelere uymaması uluslararası kurumların vereceği kararları da etkiliyor.
2014 ihlal kararı
2003 yılında Abdullah Öcalan’ın avukatları tarafından yapılan başvuru sonucunda Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), 18 Mart 2014’te ihlal kararı vermişti. AİHM’in verdiği kararda Abdullah Öcalan’ın şartlı salıverilme hakkı olmaksızın ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırılması ‘Umut Hakkı’ bağlamında değerlendirilmiş ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 3’üncü maddesine aykırı bulunmuştu. Türkiye’nin aleyhine verilen ilk ‘Umut Hakkı’ ihlali karar olarak tarihe geçmişti. Yine, Hayati Kaytan, Emin Gurban ve Civan Boltan dosyalarında da AİHM ihlal kararı vermişti.
10 yılda uygulamada değişiklik olmadı
2024 yılına gelindiğinde ise geçen 10 yıla rağmen Türkiye, Öcalan (2) kararı da dahil bu ihlalleri ortadan kaldıracak hiçbir hukuksal düzenleme yapmadı. Türkiye’nin AİHM kararına ilişkin harekete geçmemiş olması nedeniyle Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi (AKBK) Türkiye’ye yönelik denetim süreci başlattı.
Türkiye’ye verilen süre doldu
Bakanlar Komitesi’nin 19 Eylül 2024’te ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası alan tutsaklar için ‘Umut Hakkı’ tanınması yönünde Türkiye’ye Eylül 2025’e kadar süre verdi. Komite, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) kararlarını hatırlatarak Türkiye’nin ceza infaz sistemini gözden geçirmesini talep etmişti. Komite, ağırlaştırılmış müebbet cezalarının belli bir sürenin ardından gözden geçirilebilmesini sağlayacak bir mekanizmanın oluşturulmasının zorunlu olduğunu yinelemişti. Komite ayrıca Türkiye’de bu konuda hiçbir ilerleme kaydedilmemesinden duyduğu derin endişeyi ifade etmiş, gerekli adımların gecikmeksizin atılması çağrısında bulunmuştu.
Türkiye’ye verilen süre bu ay itibariyle doldu. Bu tarihe kadar gerekli yasal düzenlemelerin yapılmaması halinde, Türkiye’ye yönelik denetimin daha da ağırlaştırılabileceği söz konusuydu.
Türkiye’ye yeni süre!
Bakanlar Komitesi, 15-17 Eylül tarihlerinde yapacağı toplantıda ‘umut hakkı’ kapsamında Türkiye’ye verilen tavsiyelerin yerine getirilip getirilmediğini inceleyecek. Buna göre yeni karar alması beklenen komiteye, birçok yerden çağrı yapılarak ihlali sürdüren Türkiye’ye yaptırım uygulanması talep edildi.
Fakat alınan duyumlara ve kulislere göre, Bakanlar Komitesi, Türkiye’ye Haziran 2026’ya kadar tavsiyeleri yerine getirmesi için ek süre verecek.
Türkiye’ye yönelik tedbir ve dil sertleşecek
Türkiye’nin verilen süre içerisinde hiçbir düzenleme yapmamış olması ve tavsiyelere uymaması nedeniyle komitenin, Türkiye’ye yönelik “geçici tedbirler” alacağı belirtiliyor. Bu tedbirlerin bir yaptırım olarak işletilip işletilmeyeceği ise komite toplantısıyla birlikte netleşecek.
Avrupa Konseyi’nin Türkiye’ye yönelik kullandığı dilin ise daha sertleşeceği ifade edildi.
Yarın gerçekleşecek olan toplantıda tüm bunların karara bağlanması bekleniyor.
Haber: Melek Avcı \ JINNEWS
