Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi’nin kararında, Türkiye’de “demokrasi, hukuk devleti ve insan haklarının gerilediği”, dokunulmazlıkları kaldırılan ve cezaevinde olan HDP’li vekillerin durumunun “kaygı verici” olduğu belirtildi.
Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi’nin (AKPM) Halkların Demokratik Partisi’nin (HDP) üyelerinin bağlı olduğu Birleşik Sol Grup girişimiyle hazırlanan “Türkiye’de Siyasi Muhalefet Üyelerinin Ağırlaşan Durumu” başlıklı karar tasarısı genel kurulda 20’ye karşı 72 oyla kabul edildi. Karara karşı sadece AKPM Türkiye heyetinin Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP), Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) ve İYİ Parti’li üyeleri ile Azerbaycanlı üyeleri oy kullandı. Çekimser kalan sekiz üye dışındaki tüm üyeler ise tasarı lehinde oy verdi.
‘Tutuklu HDP’liler serbest bırakılmalı’
DW Türkçe’den Kayhan Karaca’nın haberine göre kabul edilen karar metninde, Türkiye’de “demokrasi, hukuk devleti ve insan haklarının gerilediği” not edilip, dokunulmazlıkları kaldırılan ve cezaevinde olan milletvekillerinin durumları “kaygı verici” olarak tanımlanıyor. HDP’nin eski Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş ve HDP Hakkari Milletvekili Leyla Güven ile AKPM eski üyelerinden Ertuğrul Kürkçü’nün durumlarına özel vurguda bulunuluyor. Çok sayıda parlamenterin dokunulmazlıklarının kaldırılması ve tutuklu olması “muhalefet partilerine üye bu vekillerin demokratik misyonlarını gerçekleştirmelerine engel olduğu” görüşü dile getiriliyor. Kararda, “başta ifade, örgütlenme ve toplantı özgürlükleri olmak üzere, muhalefet partilerine mensup vekillerin haklarına tam anlamıyla saygı duyulması”, “Venedik Komisyonu tavsiyeleri temelinde parlamenter dokunulmazlığını güvence altına alınması” ve “dokunulmazlıkları 2016 yılında kaldırılan parlamenterlerin serbest bırakılması” çağrısında bulunuluyor.
Seçim kanunu gözden geçirilmeli
Ayrıca kararda, Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) Cumhurbaşkanı’na hakareti cezalandıran 299’uncu maddesine “aşırı başvurulduğu” belirtilip, bu maddenin “iptal edilmesi” isteniyor ve TCK’nin “Türk Milletini, Türkiye Cumhuriyeti Devletini ve Devletin Kurum ve Organlarını Aşağılamayla” ilgili 301’inci maddesinin ise Venedik Komisyonu önerileri temelinde yeniden yazılması çağrısı yer alıyor. Kararda, seçim kanununun gözden geçirilmesi, yüzde 10 seçim barajının aşağı çekilmesi, AKPM’nin hapisteki parlamenterleri ziyaret etmesine izin verilmesi, adalet reformu stratejisinin tamamlanıp uygulanması, yeni bir insan hakları eylem planının hazırlanması ve 2017 anayasal reformunun Venedik Komisyonu önerileri zemininde gözden geçirilmesi de isteniyor.
Öcalan maddesi eklendi
Oylama sırasında karara, “Avrupa İşkenceyi Önleme Komitesi’nin (CPT) Abdullah Öcalan’la ilgili 2018’de yayımladığı raporda yer alan tavsiyelerin uygulanışının takibi” konusunda bir madde de eklendi. Bir diğer değişiklik önergesiyle de, “Türk makamlarının bu karardaki şartları yerine getirmemesi halinde AKPM’nin, AİHS’nin 46’ncı maddesi temelinde Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’ne başvuracağına” dair bir ibareye yer verildi. Söz konusu madde, AİHS’ye taraf bir devletin AİHM tarafından hükmedilmiş bir karara uygun davranmayı reddetmesi halinde, Bakanlar Komitesi’ne o devletin yükümlülüğünü yerine getirmediği meselesini AİHM’ye intikal etme hakkı tanıyor.
Bu karar, AKPM denetim sürecindeki Türkiye için siyasi açıdan önem taşıyor.
AKPM, “demokrasi, insan hakları ve hukuk devleti ilkesiyle ilgili Avrupa Konseyi üyeliği yükümlülüklerini yerine getirmez hale geldiği” gerekçesiyle Nisan 2017’de Türkiye’yi yeniden denetim sürecine almıştı.
HABER MERKEZİ
