Tarım arazileri ve meralar enerji ve maden şirketlerine verilerek hayvancılık ve tarımsal üretimler darbeleniyor. Rîha’da özellikle Kürt yerleşimleri güneş tarlalarına dönüştürülürken, GES işgali Amed’e genişliyor
Yusuf Gürsucu / İstanbul
Çamlıca HES elektrik Üretim A.Ş. tarafından Amed’in Çinar ilçesi, Beneklitaş (Kelediz) köyü mevkii sınırları içerisinde 93,450 MWe kurulu gücünde ‘Saves Depolamalı Diyarbakır GES’ (DGES) kurulup işletiliceği bildirildi. Yaklaşık 1780 dekarlık hektarlık alanda 233.475 adet, monokristal fotovoltaik panellerin kurulacağı ve 93,450 MWe kurulu gücünde güneş enerjisi santrali ve yine aynı güçte yani 94 MWh kapasiteli lityum akülerle Enerji Depolama Tesisi kurulacak.
‘Zeytin Dalı’
Çamlıca HES Elektrik Üretim A.Ş. ile ilgili açık kaynaklarda bir bilginin olmaması dikkat çekici. 2021 yılında Kayseri’de EÜAŞ’a ait Çamlıca 1 HES özelleştirilmiş ve bu özelleştirmeyi Zeytindalı Elektrik Enerjisi Tedarik Toptan Satış Sanayi ve Ticaret A.Ş’nin kazandığı ve ihalenin onaylandığı bilinmekte. Çamlı HES şirketi Zeytindalı Elektrik Enerjisi Tedarik Toptan Satış Sanayi ve Ticaret A.Ş’ye mi ait bilmiyoruz. Ancak bu şirketi hatırlamamızda fayda var. Zeytindalı Elektrik Enerjisi Tedarik Toptan Satış Sanayi ve Ticaret A.Ş bir özelliği adını, Efrîn işgalinde kullanılan ‘Zeytin Dalı’ isminden almasıdır. Türkiye tarafından 2018 yılında Rojava’nın Efrîn kantonuna yönelik başlatılan ve ‘Zeytin Dalı’ ismi verilen işgal sonrası bölgede yaşayan halk ve zeytin ağaçları büyük bir kıyıma uğratılmıştı. Zeytin ağacı ve zeytin dalı bütün kutsal kitaplarda, ortak kültürel mirasta ve efsanelerde hep barışın simgesiyken, zeytin dalının bir savaşın adı olarak kullanılması dikkat çekiciydi.
GES işgali yayılıyor
Rîha’da (Urfa) susuzluk ve enerjiye ulaşamama sorunu yaşanırken tarım arazileri işgal edilmeye başlandı. Bölgeye elektrik satan DEDAŞ’ın baskıları sonucu tarım yapılamaz hale getirilen Riha’da Kürt yerleşim alanlarının GES işgali altına alınması dikkat çekerken, birçok ilçe coğrafyasında GES yatırımları için binlerce hektar tarım arazisi mera şirketlere veriliyor. Kurdistan coğrafyasında ormanlar yakılıp kesilirken, diğer yandan maden şirketleri ile enerji şirketleri tüm bölgede boy gösteriyor. Bölgenin adeta işgal edildiğini gösteren gelişmeler yaşanırken, sermaye Kurdistan’ın dört bir yanında kol geziyor. Wêranşar’da yoğunlaşan Güneş Enerji Santralleri ile tarlalar ve meralar köylünün elinden alınırken, işgal tüm Kürt köylerini kapsayarak genişliyor.
Riha’dan Wan’a
GES’ler Amed coğrafyasında yayılırken, Wêranşar’a yakın Kelediz köyü coğrafyasına genişleyen GES işgali sürüyor. Çinar’a yapılmak istenen GES’ten elde edilecek elektriğin Efrîn’e dönük işgalin sacayaklarından biri olacağı bekleniyor. Efrîn’de elektrik satan şirket sattığı elektriği Türkiye’den sağlarken, inşa edilecek GES’in bölgeye bağlanması mümkün görülüyor. Üzerinde evcil hayvanların otlatıldığı doğal bitki örtüsü bulunan alanlara meralar ve tarım arazileri ile işgal ediliyor. Türkiye’de 1950’li yıllarda mera alanlarının toplamı 50 milyon hektar civarında iken bugün mera alanları 14 milyon hektara düşerken, bu miktarın büyük çoğunluğu Kürt coğrafyasında bulunuyor. Son yıllarda enerji ve maden şirketlerince adeta yağma alanına dönüşen meralar hızla yok edilirken, GES işgali ise Riha’dan Wan coğrafyasına kadar genişletiliyor.
Meralar güneş tarlaları oluyor
Kürt halkının özgürlük talebi; dilini kültürünü her alanda kullanabilme ve kendi kaderini tayin hakkı gibi birçok bağlamda siyasi düşüncelerin, bireylerin ve kurumların bir turnusol kağıdı gibi ikiyüzlü tutumlarını apaçık ortaya koyan çok önemli bir ayraç görevi görüyor. Doğayı sermaye saldırılarından koruma ve ileriye taşıma bağlamında kendisini çevreci, ekolojist veya doğa dostu diye niteleyen bazı kurum ve bireylerin, sermaye veya onun devletinin ortaya koyduğu politikalarla örtüşen tutumları, Kürt coğrafyasına karşı yapılan saldırılar karşısında sessiz kalarak katliamlara ortak ediyor. Diğer yandan ‘temiz enerji’ iddiasının ardına dizilenler, özellikle Kürt coğrafyasında tarım ve mera alanlarının ‘güneş tarlaları’na dönüşmesi karşısında sessizliğini koruması dikkatlerden kaçmıyor.
Amedli sanayici cezalandırıldı
EPDK’nin işletmelerde kurulan güneş enerjisi santrallerine yönelik yaptığı düzenleme ile Amed’de fabrika çatılarının üstüne GES inşa edenler tepki göstermişlerdi. Daha önce güneş enerjisinden elde edilen elektriğin, işletmenin kullandığı kısmı mahsup edildikten sonra kalanı, dağıtım şirketleri tarafından satın alınıyordu. Ancak “Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği”nde yapılan yeni düzenlemeyle, üretilen enerjinin sadece tüketilen kısmı kadarı satın alınacak. Geriye kalan miktarsa ücretsiz olarak sisteme aktarılacak. Diyarbakırlı bir iş insanı yönetmeliğin geçmişe dönük işlemesine de tepki göstererek, “Biz 10 yıllık sözleşme imzaladık ve üretim fazlasını sisteme dağıtılacağını söylediler. Biz de ona göre yatırım yaptık. Bana ‘Kendi tükettiğinin bir katı fazla üretim yapabilirsiniz deseydi’, ben de büyük bir yatırım yapmazdım, ona göre yatırım yapardım. Biz başladık daha 2 ay bitmeden bu düzenleme yapıldı” sözleri cezalandırıldıklarının açık göstergesi.
Amed’de 800 bin m2 arazi tahsisi
Güneş enerjisi çatılara kurulan sistemlerle öz tüketime hizmet ederken, kapitalizm ve onun uzantısı AKP iktidarı, enerji üretimleri ile satışları enerji şirketlerinin elinde toplayarak sermayeye alan açıyor. Amed’de iktidarın çıkardığı yönetmeliğe dayanıp çatılarına GES kuran Amedli sanayici cezalandırılırken, bölgede mera ve tarım arazisi işgalleri aralıksız büyüyor. Diğer yandan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı; Aksaray, Antalya, Burdur, Amed, Mersin, Mûş, Nevşehir, Osmaniye ve Sêrt illerindeki toplam 12 sahayı güneş enerjisine dayalı yenilenebilir kaynak alanları (YEKA) olarak ilan etmişti. GES şirketlerine tahsisi açıklanan ve tamamı mera ve tarım arazileri üzerine kurulacak olan santraller için toplam 3 milyon 450 bin 022 metre kare arazi tahsisi için ilan yapılırken, Amed’in Kayapınar ve Uyandık’ta toplam 799 bin 782 metrekare arazi güneş enerjisi sahası olarak belirlendi.
