Amûdê Sineması Projesi’nde İtalya’dan 4, Almanya’dan 2 kurumun, Rojava Film Komünü ve Amûdê Belediyesi tarafından yapıldığını sözlerine ekleyen Ersin Çelik ‘Yeni kişi ve kurumları dahil etmek istiyoruz. Sizde bu projenin bir gönüllüsü olabilirsiniz. Türkiye’de Kuzey Kürdistan’da birçok sinemacı ve sinema kurumu var. Sorumluluk hissetmeliler’ dedi
Zana Deniz
Bu trajedi, Kürt halkının belleğinde derin izler bıraktı. Rojava Film Komünü, bu acının unutulmaması ve sinemanın toplumsal bir direniş aracı olarak yeniden inşası için 2024’te yeni Amûdê Sineması projesini başlattı. Proje, Almanya ve İtalya’dan sol-sosyalist kurumlar, Amûdê Belediyesi ve gönüllü Kürt sinemacıların desteğiyle yürütülüyor.
Kuzey ve Doğu Suriye’nin Amûdê kentinde 13 Kasım 1960 tarihinde Şehrazat Sineması’nda çıkarılan yangın sonucunda 283 çocuk katledildi. Katliam günü ilkokul müdürünün talimatıyla 500 Kürt çocuğu, 120 kişilik olan sinema salonuna dolduruldu. O gün Cezayir bağımsızlık filmi olan Cerimet Nifis El Leyl (Gece Yarısı Suçlaması) filmi izlenecekti. Fakat film başlamadan önce sinema perdesinin ortasında başlayan yangın kısa sürede tüm salona yayıldı. Öğretmenler, öğrencilerin yerinden kalkmasına izin vermedi, kapıda bekleyen askerler de salonun kapısını kilitledi.
Yangının büyümesiyle halk sinema salonuna aktı. Gelenler arasında olan Mihemedê Seîd Axa, sinemaya girişleri engelleyen askerleri geçerek birçok çocuğu kurtarmayı başardı. Fakat büyüyen yangın nedeniyle 283 çocuk yaşamını yitirdi. Dönemin yetkilileri yangının teknik arızadan dolayı çıktığını iddia etse de olayda Kürt çocuklarının dışında kimsenin zarar görmemiş olması, etkin bir soruşturma yapılmaması katliamın planlanarak yapıldığını gözler önüne serdi. Katliamın üzerinden uzun yıllar geçmesine rağmen katliamdan sağ kurtulanların zihninde ayrıntılılar canlılığını korurken, onlarca aydın, yaşanan katliama dair kitaplar, şiirler yazarken bir çok yönetmen Amûdê sineması katliamına dair belgesel hazırladı. 1960 yılında eski BASS rejimi döneminde gerçekleştirilen katliam halen Amûde ve Kuzey Doğu Suriye’de yaşayan halkların belleğinde tazeliğini korumaya devam ediyor.
Rojava film Komünü, Amûdê sineması katliamında yaşamını yitirenler anısına 13 Kasım tarihinde uluslararası film festivali gerçekleştiriliyor. Bu yıl beşincisi gerçekleştirilecek olan Uluslararası Rojava Film Festivali’ne bir çok yönetmen ve oyuncu katılacak.
Rojava Film Komünü öncülüğünde, Amûde Halk Belediyesi, Almanya ve İtalya’dan sosyalist ve Kürt dostları, Kürt yönetmen ve gönüllülerin katkılarıyla 2024 yılında planlanan yeni Amûde sinemasının yapımı devam ediyor. Amûde kentinde 850 m² alana yapılacak olan sinema, 3 salondan oluşacak, salonlar 90 kişilik, 240 kişilik iki salon ve çok amaçlı kullanılacak 80 kişilik bir salonun yanı sıra bir de fuaye alanını içinde barındıracak.
Kuzey Doğu Suriye ve Kürt halkının tarihinde unutulmaz bir bellek olan Amûde Sinemasının yıl dönümünde Amûde sineması katliamını ve katliam belleğini unutturmamak için verilen mücadele kapsamında yeni Amûde Sineması projesini, proje gönüllülerinden yönetmen Ersin Çelik ile konuştuk.
Amûdê Sineması’nın yakılmasıyla oluşan etki
Amûde Sineması katliamının yıldönümü olmasından dolayı böylesi bir projenin daha anlamlı olduğunu söyleyen Ersin Çelik, “Orada çocukların yakılmasına ya da yaktırılmasına göz yuman bir rejim vardı. O süreçte belki çocuklar ilk defa sinema filmi izliyorlardı. O dönem Kürtler açısından yeni bir hayal kurma süreci de yakılmaya çalışılmış ve kaygıya neden olmuştu. Orada yakılan sadece çocuklar değildi. Yeni bir bakış açısı, perspektif arayışı ya da çocukluk hayalleri yakılmış ya da korkuya kapılmasına neden olmuştu. O süreçte Rojava’da sinemeya karşı korkunun ve kaygının oluşmasına neden oldu. Çünkü sinema toplu yapılan bir eylem ve bu aynı duygunun oluşmasını sağlayan bir sanat türü. Bu aslında toplu halde yapılan etkinliklere de bir müdahaledir” diye ekledi.
‘Amûdê Sineması doğru bir başlangıç olacaktır’
Rojava Devrimi ile birlikte gelişen süreçte Rojava Film Komünü ile sinemaya yeni bir bakış açısı kazandırmaya çalıştıklarını ifade eden Ersin Çelik, bireyci sinemaya karşı “direniş sineması” örgütlemesi yaptıklarını kaydetti. Ersin Çelik, “Bunun bir tarafı film-sinemayı örgütlemek, diğer tarafı ise sinemayı toplumsal alana tekrar taşımaktır. Sinema Amûdê aynı zamanda bu boşluğu da dolduracak iyi bir başlangıçtır. Umudu tekrar oradan yeşertmek. Qamişlo ve Hesekê daha büyük şehirler ama maneviyat açısından doğru başlangıcın Amûdê olacağına inanıyoruz. Neden büyük bir şehirde yapılmıyor eleştirisi var. Doğru, buna da ihtiyaç var ama Amûdê’den başlamak yarayı kapatmak, daha doğru olacaktır” dedi.
Amûdê Sineması’nı belleğe dönüştüreceğiz
“Sinemanın en önemli görevlerinden biri belleği canlı tutmaktır” diyen Ersin Çelik, devamında şunları söyledi: “Belleği canlı tutarken de negatif olanı değil; ona yeni bir yorum biçimi katmaktır. Derdimiz sadece katliamları anlatmak değil ama katliamlara karşı nasıl durulması, direnilmesi gerektiğini göstermektir. Sinemanın bir görevi de budur. Olanı, olduğu gibi göstermek değil, yorum katmak ya da karşı bir cevap olabilmektir. Amûdê Sineması’nda katledilen çocukların ardılları nasıl bir yaşam ya da sinema öngörüyor, bu açıdan da bir bellek tazelemesi de önemlidir. Korkuyu canlı tutmak değil, korkuya karşı nasıl var olduk buna karşı da bir cevap olabilmek önemli.’’
Projeyi birlikte yapma çağrısı
Kendisi de proje gönüllülerinden biri olduğunu belirten Ersin Çelik, Rojava Film Komünü tarafından 2024’te İtalya’daki Enternasyonal ve sosyalistlerin ve Amûdê Belediyesi’nin desteği ile Amûdê Sineması’na başladıklarına dikkat çekti. Ersin Çelik, “Sinemanın kapsamı büyüktür, yaklaşık 450 kişiliktir. 2 salon ve birçok amaçlı salonu var. Kafeteryası ve birçok çalışma alanı olan bir projedir. Tek bir sinema salonundan bahsetmiyoruz, bir sinema kompleksi. Biliyorsunuz savaş çıktığı zaman ilk etapta geri plana atılan sanat çalışmaları oluyor. O yüzden geçen yılla başlayan ve Ortadoğu’yu birçok açıdan etkileyecek gelişmelerin olmasından kaynaklı, projenin çalışmaları kimi zaman durdu. Bunun ilk nedeni savaş, ikincisi de maddi sorunlar. O yüzden bu proje istenilen hızda ve ölçüde ilerlemiyor. Bundan kaynaklı bu proje daha çok kampanyalar ile yürütülüyor. Geçtiğimiz aylarda kampanyayı yeniden yaygınlaştırmak ve inşaatın çalışmalarına yeniden başlandı. Herkes duyduğu zaman ‘ne kadar güzel işler’ diyebiliyor ama bizde birlikte bir şey yapalım, harekete geçirmede eksiklikler var. Bundan kaynaklı komünal bir şekilde yapmada sorun yaşıyoruz. Her şeyi birilerinden bekleme durumu var. Hayır biz toplum olarak yapabiliriz. Bunun için başta Kürt sinemacılar, aydınlar, Kürt dostlarına bu projeyi birlikte yapma çağrımız var” diye konuştu.
‘Sinemayı toplumsallaştırmaya çalışıyoruz’
Ersin Çelik, “Kolektif bir çaba ile yapılırsa devamının geleceğine inanıyoruz. Sinema salonlarının yapımı zor ama insanlar artık bir ihtiyaç olarak görmüyor. Günümüz dünyasının dijital gerçekliği var. Sinemacılar dışında ‘ne gerek var’ diyen de oluyor. Bu anlamda bu proje kültürel olarak da bir değişimi beraberinde getirecektir. Toplu film izleme kültürünü yeniden canlandırmak hem gezici sinemalar hem de toplu mekanlarda film izleme kültürünü yaygınlaştırma anlamında önemli görüyoruz. Tabi bunu değiştirmek zaman alacaktır” ifadelerini kullandı.
Amûde Sineması’nın hedefi
Sinemayı toplumsallaştırmaya ve üretilen filmleri halka ulaştırmaya çalıştıklarına dikkat çeken Ersin Çelik, “Biz aynı zamanda dil mücadelesi veriyoruz. Örneğin filmleri Türkçe, Arapça, İngilizce vb. dillerde izliyoruz. Bu anlamda kendi filmlerimizin yanı sıra başka filmlerinde dublajını Kürtçe yapma olanağına da sahip olacağız. Sinema salonun en büyük görevi oradaki okullara film programı hazırlamaktır. Öte yandan film festivalleri ve toplu etkinlikler yapılıyor. Bunlar içinde bir mekan oluşturulmuş olacak. 2026 film festivalinin bir ayağının Amûdê Sineması olacağına inanıyoruz, hedefimiz bu yöndedir. Daha ilerleyen süreçlerde mobilya ve diğer ihtiyaçların kampanyası da başlatılacak” dedi.
Sorumluluk alma çağrısı
Amûdê Sineması Projesi’nde İtalya’dan 4, Almanya’dan 2 kurumun, Rojava Film Komünü ve Amûdê Belediyesi tarafından yapıldığını sözlerine ekleyen Ersin Çelik, son olarak şunları söyledi: “Yeni kişi ve kurumları dahil etmek istiyoruz. Sizde bu projenin bir gönüllüsü olabilirsiniz. Projenin yaygınlaşmasına vesile olabilirsiniz. Reklamını yapabilirsiniz. Türkiye’de Kuzey Kürdistan’da birçok sinemacı ve sinema kurumu var. Sorumluluk hissetmeliler. Mesele sadece maddi olarak dahil olmak değildir. Bu projeyi kendi işleri ve kendi yerleri olarak görmeliler. Önemli olan odur. Burada yeni bir yaşam inşa ediliyor. Amed’te sinema salonu yapmakla Rojava’da sinema salonu yapmak aynı şey değildir. Bu anlamda bu yıldönümünde film üretme mücadelemizin yanında Kürt sinemacılar nasıl bir araya gelir, nasıl ortak işler yapar diye, takip edilmelidir. İçinde olunmalıdır, çaba sarf edilmelidir. Yaşanan sorunlar nasıl aşılır, bu anlamda Kürt sinemacılar da kendi sorumluluklarını görebilmeliler.”
