Ekonomik İş birliği ve Kalkınma Teşkilatı tarafından yayımlanan raporlara göre Türkiye’de asgari ücretli bir kişinin gelirinin yüzde 43’ü vergilere gidiyor
Ardı ardına gelen zam ve vergiler altında ezilen asgari ücretliler, 2021 yılı için yapılacak artışı büyük bir umutla bekliyor. 2020 yılında işveren ve hükümetin oy çokluğuyla asgari ücret brüt 2 bin 943 TL, net 2 bin 324 TL olarak belirlendi. Ancak işçinin maaşlarına yapılan sigorta ve çeşitli vergi kesintileri ile KDV yükü, işçiyi açlık sınırının çok altında yaşamaya mahkûm etti. Enflasyon ve döviz kurlarındaki yükseliş mutfak masraflarına da yansıdı. Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu’nun (Türk-İş) Ekim araştırma raporunda, dört kişilik bir ailenin mutfak masrafı bir ayda 60 TL, bir yılda ise 222 TL arttığı belirtti.
Mezopotamya Ajansı’ndan (MA) Selman Güzelyüz, asgari ücretli bir çalışan kazancının ne kadarını sigorta kesintileri, gelir vergisi ve damga vergisi, KDV gibi vergilere ödendiğine dair bir derleme yaptı.
Gelirin yüzde 43’ü vergilere gidiyor
2020 yılında brüt 2 bin 943 TL alan asgari ücretten 412 TL SGK primi, 154 TL gelir vergisi, 22,34 TL damga vergisi ve 29,43 TL işsizlik sigortası işçi payı kesintisi yapılıyor. Yapılan kesintilerle asgari ücret net 2 bin 324 oluyor. Ekonomik İş birliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) tarafından yayımlanan raporlara göre Türkiye’de asgari ücretli bir kişinin gelirinin yüzde 43’ü vergilere gidiyor.
Enflasyon Araştırma Grubu’na (ENAG) göre Kasım ayında yüzde 3,43 artış gösteren enflasyonun ağır yükü yanında gıda ve temizlik ürünlerinden alınan KDV de asgari ücretlilerin belini büküyor. Market alışverişlerinde elde edilen ürün fişlerinde 450 TL’lik gıda ve temizlik ürünü alan bir asgari ücretli, toplamda 50 TL civarında dahilden alınan vergi ödüyor. Pandemi koşulları sebebiyle hijyen ve temizlik ürünlerine aylık 150 TL ödeyen bir asgari ücretli, devlete toplamda 27 TL KDV ödemiş oluyor.
Ankara’da yaşayan bir asgari ücretlinin aylık 26 gün çalıştığı hesaplandığında ödediği yol parası 170 TL’ye denk geliyor. Ulaşımdan alınan vergi yüzde 8. Söz konusu asgari ücretli 26 günde 13,6 TL KDV veriyor.
Elektrik, doğal gaz, su
Elektrik faturalarında alınan KDV oranı yüzde 18 oranında hesaplanıyor. Ancak sadece KDV ödenmiyor. 172’TL’lik elektrik faturası gelen bir işçi, Enerji Fonu Payı, TRT Payı ile Elektrik ve Havagazı Tüketim Vergisi’ne 33 TL ödüyor. Ankara’da yaşayan bir asgari ücretlinin kış mevsimindeki doğalgaz aylık gideri ortalama 300-400 TL arasında değişiyor. Faturası 300 TL gelen bir yurttaş, 63 TL KDV ödüyor.
Asgari ücretlinin neredeyse bedelinden daha fazla ödeme yaptığı bir diğer fatura ise su faturası. 41 TL su faturası gelen bir işçi 23 TL “su bedeli”, 11, 69 TL “atık su bedeli”, 3,29 TL Çevre Temizleme Vergisi ve 2,80 KDV ödüyor.
Giyim
Bir asgari ücretli çalışanın aylık sadece 150 TL giyim harcama yaparsa 27 TL vergi ödemesi gerekiyor.
Telefon
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu tarafından yayınlanan 2020 Yılı Telekomünikasyon Hizmetleri Ücret Tarifesi uyarınca asgari ücretli bir yurttaşın telefon faturasında kesilen “telsiz kullanım ücreti” 2,84 TL, Yeni Tesis Özel İletişim Vergisi adı altına yapılan kesinti 6, 58 TL, yeni hat alan kişilerde alınan Telsiz Ruhsat Ücreti aylık olarak 2, 84 kuruş. Böylece aylık telefon faturası ödeyen yurttaş, ödediği faturaya ek olarak 12,26 TL vergi veriyor.
Sigara
Sigara fiyatlarına da “güncelleme” geldi. Söz konusu güncellemeyle sigaradan alınan vergi yükü oranı yüzde 85’ten 86’ya çıktı. Böylece 14,5 TL olan bir paket sigaradan alınan vergi 12,46 TL. Asgari ücretli bir işçi, günde bir paket sigara içerse, ayda 373,8 TL vergi ödemek zorunda
Sonuç itibariyle Ankara’da yaşayan asgari ücretli bir işçinin açlık sınırında yaşaması için 8 başlıkta ödediği KDV ve ÖTV miktarı 589,66 TL.
ANKARA
