AYM, HAGB’ye ilişkin düzenlemeyi Anayasa’ya aykırı bularak iptal etti
Anayasa Mahkemesi (AYM), Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması’na (HAGB) düzenleyen CMK 231/5-14 fıkralarını, özellikle kamu görevlilerinin işkence-eziyet-kötü muamele fiillerinde cezasızlık riskini büyüttüğü gerekçesiyle iptal etti. Karar 30 Eylül 2026’da yürürlüğe girecek.
Mahkeme, özellikle kamu görevlilerinin görevi sebebiyle işlediği işkence, eziyet ve kötü muamele fiillerinde HAGB’nin uygulanmasını engelleyen açık bir yasal düzenleme bulunmamasını, Anayasa’nın 17. maddesi kapsamında devletin “etkili soruşturma, faile orantılı ceza ve mağdura uygun giderim” yükümlülüğüyle bağdaşmaz gördü.
Bugün Resmi Gazete’de yayımlanarak kamuoyuna duyurulan 10 Temmuz 2025 tarihli kararıyla AYM, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) “Hükmün açıklanması ve hükmün açıklanmasının geri bırakılması” başlıklı 231 maddenin 5 ile 14 arasındaki fıkralarını iptaline karar verdi.
Kararda şöyle dedi:
“HAGB kurumunun kamu görevlisinin görevi sebebiyle işlediği ve Anayasa’nın 17. maddesi bağlamında işkence, eziyet ve kötü muamele kabul edilen suçlar bakımından uygulanmayacağına dair yasal bir düzenleme bulunmamaktadır.
Dolayısıyla bu hususta Anayasa Mahkemesinin anılan iptal kararındaki tespitleri gözetilerek bir düzenlenmenin yapılmadığı, kuralın iptal edilen hükümle kamu görevlisinin görevi sebebiyle işlediği ve Anayasa’nın 17. maddesi anlamında işkence, eziyet ve kötü muamele kabul edilen suçlar yönünden aynı sonuçları doğuracağı açıktır. Bu itibarla kural Anayasa’nın 17. maddesinin devlete yüklemiş olduğu faillere fiilleriyle orantılı cezalar verilmesi ve mağdurlar açısından uygun giderimin sağlanması şeklindeki usul yükümlülüğüyle bağdaşmamaktadır.
Anayasa Mahkemesi açıklanan gerekçelerle kuralın Anayasa’ya aykırı olduğuna ve iptaline karar vermiştir.”
İptal hükmü yayımdan 9 ay sonra, yani 30 Eylül 2026 tarihinde yürürlüğe girecek.
AYM: Yasama, önceki iptal kararının gereğini karşılamadı
AYM, HAGB düzenlemesini daha önce de ele almıştı. Yüksek Mahkeme, 1 Haziran 2023 tarihli kararında HAGB’nin cezasızlık etkisi doğurabildiğini; başta işkence ve kötü muamele yasağı olmak üzere temel haklar bakımından sorunlar yarattığını belirterek aynı maddeyi iptal etmişti.
Meclis’te de yeni yasa yapması için 9 ay süre tanımıştı. Meclis’te Mart 2024’te yaptığı değişiklikle bazı başlıklarda yeni bir çerçeve kurmuştu. HAGB kararlarına karşı istinaf yolunu düzenledi. Müsadere (el koyma/gelirin kamuya geçirilmesi) bakımından farklı bir usul getirdi.
Ancak AYM’ye göre Meclis, kamu görevlisinin görevi sebebiyle işlediği işkence, eziyet ve kötü muamele suçlarında HAGB uygulanmasın diye açık bir yasak koymadı. Mahkeme, bu eksikliğin aynı sonuçları yeniden üreteceğini belirtti ve kuralın Anayasa’nın 17. maddesine aykırı olduğunu söyledi.
HABER MERKEZİ
