Ölüye Saygı İnisiyatifi’nin Mûş’ta ‘Barış inşasında ölüye saygı ve adalet’ konulu panelinde konuşmacılar, devletin inkâr ve imha politikalarını sürdürdüğünü, yüzleşmekten kaçındığını vurguladı
Ölüye Saygı İnisiyatifi, Mûş’ta “Barış inşasında ölüye saygı ve adalet” konulu panel düzenledi. Panele çok sayıda kişi katılırken, ilk oturumda yazar Murat Mıhçı, oğlu Agit İpek’in kemikleri kargoyla teslim edilen Halise Aksoy ve Hafıza Merkezi Eş Direktörü Esma Yaşar birer konuşma gerçekleştirdi.
Murat Mıhçı, yüzyıllar önce yaşanan acıların halkların birbirleriyle olan köprülerini yıktığına şu sözlerle dikkat çekti:
“Yürütülen sürecin başarılı olması için yaşanan acıları anlamanın yolu olmalıdır. Halen mezarları bile belli olmayan insanlar var. Biz bulunduğumuz yerlerde mezarları ziyaret ediyoruz. Ya mezarı olmayanlar? Benim halkımın 1914-15’ten itibaren bu coğrafyada mezarları belli değil. Cumartesi Anneleri eylemine ilk katıldığım zamanda o dönemde sadece Ermenilerin acılarının bu konuda önde olduğunu düşünürdüm. Kürtlerin annelerini de tanıdım. Onlar da mezarlarını bulamıyordu. Bu anlamda bu tarz inisiyatiflerin çok değerli olduğunu düşünüyorum. İnsanlık onuru galip çıkacak.”
Halise Aksoy: Oğlumun cenazesi için çok yer başvurdum
Agit İpek’in annesi Halise Aksoy, o süreçte yaşadıklarını anlatarak şunları kaydetti:
“Agit 15 yaşında iken iki kez gözaltına alındı. Gözaltılardan sonra Agit PKK’ye katıldı ve ta ki şehit düşene kadar nerede olduğunu bilmiyordum. Cenazemizi almak istedik ama bize vermediler. Birçok kez dilekçe ile başvuru yaptık. Bize çok hakaret ettiler. Başvurmadık bir yer bırakmadık. Üç yıl sürekli başvuru yaptık. Oğlumun cenazesine almak için çok uğraştım. En sonunda Egit’imin cenazesini kargo ile teslim ettiler. Yaptıkları ile aslında bana ‘pişman’ olduğumu söyletmekti ama ben asla pişman olmadım. Hayatlarını kaybeden herkes benim için Egit’tir. Hepsi için ciğerim yanıyor. Başlatılan barış süreci inşallah sonuca ulaşır ve barış sağlanır.”
Halise Aksoy’un konuşmasının ardından salonda bulunanlar, “şehîd namirin” sloganları attı.
‘Acılar hala devam ediyor’
Hafıza Merkezi Eş Direktörü Esma Yaşar, Hafıza Merkezinin kuruluşunun ortaya çıkış şeklini ve yürüttükleri çalışmaları anlatarak, Kürdistan’da devlet şiddetinin devam ettiğini kaydetti. Esma Yaşar, 90’lı yıllarda devletin şiddet pratiğinin kaybettirme olduğunu anımsatarak, 2000’lerde ise toplantılarda, gösterilerde ölümlerin yaygınlaştığını kaydetti. Esma Yaşar, devletin her dönem “cezasızlık” politikasında ısrarcı olduğunu ve bunun ırkçı, milliyetçi rejimle vücut bulduğunu belirtti:
“Hala zorla kaybetmelerde bedeni bulunmayan insanlar var. Bunların hakikatleri hala ortaya çıkmış değil. Geçmişle yüzleşme, hesaplaşma hakikat hakkıyla çok bağlantılı. Geçmişte olan geçmişte kalmıyor. Acılar bugün de devam ediyor. Aydınlatılmayan soykırım, katliam bir şekilde yaşamımıza sirayet ediyor.”
‘Devlet hakikati unutturma üzerine kurulu’
“Devletin resmi tarih anlatısı hakikati unutturma üzerine kurulu. Bu nedenle baktığımızda Kürtlerin, Alevilerin, Kadınların, Ermenilerin hakikati ortaya çıkıyor. Hakikatin ortaya çıkarılması toplumun tüm kesimlerini ilgilendiren bir olgu. Ölüm sonrası şiddet pratiğini görüyoruz. Ermeni soykırımı, Sivas, Çorum, Maraş çok ağır konular. Ölüler üzerinde bir egemenlikte kurulmaya çalışılıyor. Ölüler dahi inkar ediliyor, yok edilmek, tarihten silinmek isteniyor. Bu ölüm siyaseti, yaşayanları kapsadığı kadar, ölüleri de kapsıyor. Hem yaşayanların hem ölülerin tanınmasının mücadelesini veriyoruz. Geçmişle yüzleşme öncelikle mağdur odaklı bir yaklaşım. Geçmişle yüzleşmenin temel hedefi geçmişte yaşanan tüm mağduriyetlerin ortaya çıkarılmasıdır. Geçmişte olanlar hiçbir zaman telafi edilemez. Bu gerçeklikle yaklaşmalıyız. Ama mağdurun hakkının verilmesi gibi durumlarla mağdurların yükü hafifletilebilir.”
Psikolojik savaş yürütülüyor
Buluşmanın ikinci oturumunda avukat Gulan Çağın Kaleli, HDP eski Milletvekili Av. Burcu Çelik ile Doç. Dr. Adem Çelik konuştu.
“Beden, Ölüm ve Hafıza Üçgeninde Kadınların Mücadelesi” başlığında konuşan TJA’lı avukat Gulan Çağın Kaleli, devletin kadın bedeni üzerinde egemenlik kurma hedefi olduğuna işaret ederek, “Erkek devletin, kadın bedenini teşhir ederek farklı bir psikolojik savaş yürüttüğünü biliyoruz. Ama buna karşı Kürt kadın hareketinin ‘jin, jiyan, azadî’ felsefesi etrafında kenetlendiğini gördük. Genelde barış süreçlerinin bitmesi ile birlikte kadın bedenine doğrudan bir saldırı söz konusu oluyor. Ölüye saygı politik bir meseledir. Mesela politik ölümlerde normal ölümlere tanınan yas hakkı tanınmıyor. İnsan onuru, yaşarken de ölürken de devam ediyor. Ekin Wan’ın Varto’da teşhir edildiğini gördük. Bu durumda bile hukuk cezasızlık politikasını devreye koydu ve maalesef yapılanlar cezasız kaldı” dedi.
Ölüye saygı mücadelesi veriyor
“Ölüye Saygı: Demokratik Hukuk ve Barışın Temel Dinamikleri” başlığında sunum yapan Burcu Çelik de, dünyanın birçok ülkesinde ölüye saygı için mücadele verildiğini ifade etti. Burcu Çelik, ” Demokratik hukuk düzeni yalnızca yaşayanların değil, ölenlerinde hatıralarını ve haklarını korumalıdır. Mezarlıklara, ölülere yapılan saldırılar barışa zarar veriyor. Bize göre ölüye saygı demokratik hukukun turnusol kağıdıdır. Bu aynı zamanda demokratik hukuk devletinin sınavıdır da” diye konuştu.
Kürtlerin yas hakkı inkar edildi
“Pozitif Barışın Boyutu Olarak Adalet ve Ölüye Saygı” başlığında sunum yapan Adem Çelik ise, Kürtlerin bulunduğu her yerde barış arayışı içinde olduğunu ifade etti. Silahların susmasının barış için gerekli olduğunu ama yeterli olmadığını kaydeden Çelik, negatif barış yerine pozitif barışa yönlenilmesi gerektiğine işaret etti. Çelik, “Devletlerin bakış açısı ile devlet şiddetine maruz kalan kesimlerin barışı anlayış şekli faklıdır. Tüm bunlarla beraber ölüye saygı müzakere edilemeyecek bir kavramdır. Şuan yaşananlar Kürtlerin yas hakkının sistematik inkarı anlamına geliyor. Bazılarının yası tutulmasına değer görülürken bazılarının değer görülmüyor. Bu denklem içerisinde ölüye saygı ve yaklaşım arasında asimetrik bir durum var” diye konuştu.
Konuşmaların ardından, Amed’in Sur ilçesinde sokağa çıkma yasağı döneminde hayatını kaybeden ve kemikleri bir kutuda 7 yıl sonra teslim edilen Hakan Arslan’ın babası Ali Rıza Arslan kısa bir konuşma yaptı. Arslan, her şeye rağmen barışta ısrarcı olduğunu söyledi.
Panel sona erdi.
Kaynak: MA
