Basın tarihe mi karışıyor?

Medya organları önce televizyon kanallarına şimdi de internet yayınlarına kayınca, basılı gazete ve dergilerin tirajları dramatik seviyelere düşmüş bulunuyor. Bu eğilim aslında tüm dünyada söz konusu ama onlar internet tirajlarını sürekli yükseltirken, basılı gazetelerden tamamen vazgeçmediler.

Bu yazı, bunun nedenleri üzerine bir tartışma başlatmaktan ziyade, ülkemizdeki durumun bir fotoğrafını çekmeyi amaçlıyor. Başkalarını ne kadar endişelendiriyor ama beni başkentin ortasında, Kızılay’da bile gazete satan büfe bulamamak gerçekten öfkelendiriyor.

Bir zamanlar yarım, hatta bir milyonluk tirajlara ulaşan günlük gazetelerin durumu şöyle:

En yüksek tiraja sahip gazetelerin sayısı uzun bir süredir, sadece dört. Hürriyet, Sabah, Türkiye ve Sözcü gazetelerinin tirajı 100 bin civarında. Gözcü gazetesini Doğan Grubu’nun kapatması üzerine, aynı ekibin Sözcü ismiyle çıkardığı gazete, son yıllarda en yüksek tiraja sahip gazete olmuştu. Bugünlerde, dördüncü sıralarda da olsa, en üst grupta kalmayı başardı.

İktidarın doğrudan sahibi olduğu Sabah’ın ve dolaylı olarak sahip olduğu Hürriyet’in geleneksel okurlarıyla hep üst sıralarda kalmayı başarması pek şaşırtıcı olmasa da, Işık cemaatinin gazetesi Türkiye’nin üst sıralara çıkması, hatta son aylarda genelde tirajıyla birinci olması ilginç bir durum olsa gerek.

100 binlerden 50 binlere…

Tirajlar 100 binden sonra, birden 50 binlere iniyor. Bu kesimde Milliyet, Posta, Takvim, Yeni Şafak, Yeni Akit ve Korkusuz gazeteleri göze çarpıyor. Bir zamanlar 500 binli tirajları görmüş Posta’nın buraya kadar düşmesi manidar. Milliyet’i üniversiteli öğrencileri terk etmezken; Yeni Şafak ve Yeni Akit’in yazarları gibi militan okurları var. Ama bu durumları tirajlarını patlatmıyor!

50 binlerden sonra hemen 25 binlere iniyoruz. Bu segmentte yine eskiden çok yüksek tirajları olan Fanatik ve Fotomaç gibi spor -pardon- futbol gazeteleri var. Milliyetçi Hareket Partisi’nin günlük yayın organı Türkgün de burada.

Sonraki bölümde 10-12 bin tirajlı gazeteler var: Daha birkaç yıl öncesine kadar tirajı 50 bin kadar olan Cumhuriyet 12 binlerde seyrederken, son seçim öncesinde tirajı 40 bin civarında olan Karar’ın tirajı da 12 bine düşmüş durumda. Davutoğlu çevresince fonlanan bu gazete kapanmak zorunda kalırsa, çok yazık olacak. Bu segmentte olan 10 bin tirajlı Yeni Birlik, Analiz ve Milat ise cemaat gazeteleri.

Tirajlarla ilgili listenin son bölümündeki gazeteler ise 3-5 bin tiraja sahip durumdalar: Milli Gazete, Birgün, Doğru Haber, Ekonomi, Evrensel, Yeni Asya ve Aydınlık… Bir zamanlar tirajı 50 bin civarında olan Aydınlık, partilerinin bölünmesi ardından hızla tiraj yitirdi ve buralara kadar geriledi.

Nefes gazetesi tutar mı?

Sözcü gazetesinden ayrılanların çıkardığı Nefes gazetesinin Sözcü’nün potansiyel okurlarını böleceği bekleniyordu. Sözcü ve ‘kardeş’ gazete Korkusuz, Nefes’in yayınlanmaya başlamasından sonra tirajlarını korurken; Nefes’in 45 bin civarında bir tiraja oturacağı beklenebilir. Böylesi bir tiraj, bir de Basın İlan Kurumu ilanları gelmeye başladıktan sonra bir gazeteyi çevirebilir; ancak yüksek maaş önerisiyle transfer edilen yazarların maaşlarını ödemeye yeteceğini pek sanmıyorum.

Bu arada, Medya Takip Merkezi’nin her hafta yayınladığı bu tirajların -özellikle yüksek olanlar için- gerçek olmadığı ve ilan alabilmek için bir şekilde ‘ayarlanan’ rakamlar olduğu söyleniyor. Bu konuda, elimde herhangi bir kanıt olmadığı için bir şey söyleyemiyorum.

Ancak iktidarın ‘amiral gemisi’ durumundaki gazetelerin yaşayabilmek için Basın İlan Kurumu ilanlarına ve aslında ilan vermesine hiç gerek olmayan (Ziraat, Vakıf ve Halk Bankası gibi) kamu bankalarından gelen büyük ilanlara muhtaç durumda olduğu biliniyor.

Gazete tirajları (bin)