Belgede bilgiler aktarıldıktan sonra Gizli ve zata mahsus ibareli Bektaşilik hareketleri hakkındaki İçişleri Bakanlığı’ndan alınan malumatın bir örneğini bağlı olarak sunan, çok dikkat çekici olan bu faaliyetler hakkında uyanık bulunulmasını ve alınacak malumatın bildirilmesi ricası ile CHF Genel Katibi Kütahya Saylavı tarafından CHF Başkanı Halit Onaran’a, Kırşehir CHF Başkanı’na, Sivas CHF Başkanı’na, Seyhan CHF Başkanına ve Sivas, Kırşehir, Maraş ve Adana Fırka reislerine gönderilmiştir
Mahsuni Gül
Bu makalede Başkanlık Cumhuriyet Arşivinde bulunan(1) Antep, Maraş ve Sivas’taki gizli Bektaşilik hareketleri hakkındaki bilgilere değinilmeye çalışılacaktır.
Bu konuda bazı yayınlanmamış belgelere değineceğiz.
Bilgi Hulasası başlıklı bölümde şu bilgilere yer verilmiştir.
Gizli Bektaşilik çabalayışına dair Maraş’ta yakalanan iki mektup üzerine bu şebeke mensuplarından Maraş’ta Mehmet ve Halil kahyaların evlerinde yapılan aramada Halil’in evinde elde edilmiş mektuplarda basılı mühür ile tarikatçılığa ait beş mektup daha elde edilmiştir.
Bu mektuplardan 1929 yılına ait ve Hüyük köyü -Hüyük Köyü, günümüzde Sivas’ın Şarkışla ilçesine bağlı olan Hüyük Köyü’dür- ihtiyar heyeti mühürünü taşıyan ve Çukurova Amik abdallarına hitaben yazılı olan mektupta Mustafa Abdal Oğullarından Başyavuş oğullarından Hakkı oğlu Hulusiden başka kimse olmadığı ve Orta Köyden –Orta Köy’de günümüzde Sivas’ın Şarkışla ilçesine bağlı Orta Köy’dür- Süleyman ve ötük köyünden – Şarkışla’nın Ötük Köyü yoktur. Köyün adı yanlış yazılmıştır. Söz konusu Köy, Şarkışla’ya bağlı Hüyük Köyü’dür- Ahmet imzaları ile ve köyün resmi mühürü ile yazılan diğer mektupta da Hüsamettin’in Mustafa Abdal Oğullarından olduğu tasdik edilmektedir.
Ağcakışla Hüyük köyü ihtiyar meclisi tarafından yazılı diğer mektupta da: Mustafa Abdal tekkesinin (Mustafa Abdal Tekkesi, Sivas’ın Şarkışla ilçesine bağlı Orta Köy’de bulunan bir tekkedir. Fakat günümüzde Orta Köy’de Mustafa Abdal tekkesi bulunmamaktadır- hükümet tarafından müzayedeye konduğu ve iki bin liraya Hüsamettinin aldığı beş yüz lira yetişmediğinden bu paranın aşiretler arasından toplanarak gönderilmesi yazılı olduğu görülmüştür.
Halil ve Mehmet hakkında tutulan evrak Sivas’ta yapılan esas tahkikatla birleştirilmek üzere ve elde edilen mühür ve mektuplarla beraber Maraş’tan Sivas’a gönderilmiştir.
Dedelik yapan Veli Gaziantep’teki Bekir uşağı köyünde yakalanmış üzerinde bir şey çıkmamıştır.
Bu şebekenin diğer mensupları ile sözü geçen Hüsamettin hakkında tahkikata devam edilmektedir.
Belgede bu bilgiler aktarıldıktan sonra Gizli ve zata mahsus ibareli Bektaşilik hareketleri hakkındaki İçişleri Bakanlığı’ndan alınan malumatın bir örneğini bağlı olarak sunan, çok dikkat çekici olan bu faaliyetler hakkında uyanık bulunulmasını ve alınacak malumatın bildirilmesi ricası ile CHF Genel Katibi Kütahya Saylavı tarafından CHF Başkanı Halit Onaran’a, Kırşehir CHF Başkanı’na, Sivas CHF Başkanı’na, Seyhan CHF Başkanına ve Sivas, Kırşehir, Maraş ve Adana Fırka reislerine gönderilmiştir.
İçişleri Bakanı Bektaşilik hareketi hakkında Sivas’tan alınan malumatı bildirir İşe el konulmuş diyerek.
Dahiliye Vekili Şükrü Kaya tarafından CHF Umumi Katibi Receb Peker’e gönderilen belgede yer alan bilgiler ilginçtir.
Bu bilgilere göre Suriye ile de alakadar olduğu anlaşılan bu gerileme çabalayışı hakkında ehemmiyetle tahkikat ve tetkikat yapılması alakadar illere yazılmış ve bu işe bakanlıkça ehemmiyetle el konulmuş olduğu belirtilmiştir.
Malumat Hulasası başlıklı bölümde ise Şarkışla’nın Hüyük Köyünden Ebuzer oğullarından (2) Mehmed Ali ve amcazadesi Ali ile yeğenleri Veli’nin Maraş’a giderek Pazarcık kazasının bazı köyleri ile aşiretler arasında bektaşi dedeliği ve üfürükçülük yaptıklarının haber alındığı, Maraş’tan Arap harflerile (Maraş Müslüman mahallesi ihtiyar heyeti) yazılı mühür ve Mehmed Veran, Yusuf, Kasım, Derviş Artor, Bekir İsmail, Halep’te duran ağa, Nizip’te İmam dede Haydar, Halil Kahya imza ve mühürleri ile Mehmed Ali’ye yazılan iki mektubun Sivas’ta elde edildiği, elde edilen bu mektuplardan gizli bir tarikatçılık faaliyetinin esaslarının elde edilmiş olduğu ve bu şebekenin Suriye ile de irtibatı olduğu ve Hacı Bektaşa mühim miktarda para gönderdikleri ve hükümet hakkında kötü emeller beslediklerinin anlaşılmış olduğu ve bu hususta gereğine ehemmiyetle başlanmış olduğu belirtilmektedir.
Son üç belgede de gönderildiği bildirilen İçişleri Bakanlığından alınan malumatın örneğinin gelmediği, gönderilmesi dileği belirtilmiştir.
1- Başkanlık Cumhuriyet Arşivi 490 1 0 0 587 24 3.
2- Mahsuni Gül’ün yayımlanmamış olan Emlak Nahiyesine Bağlı Bazı Müslüman Köylere Dair adlı çalışmasında Hüyük Köyü’nün Nüfus Defterleri yer almaktadır. Fakat bu Defterlerde Hüyük Köyünde Ebuzer oğlu kaydı yoktur. Hüyük Köyü’nün 10 Haziran 1831 tarihli Nüfus Defterinde Abuzer oğlu Hasan ve oğlu Mehmet’in kaydı vardır.
