Türkiye-Libya-Doğu Akdeniz hattında kriz derinleşiyor.Fransa, İtalya, Kıbrıs‘gözdağı’ tatbikatı başlattı.Mısır, Hafter’in kontrolündeki bölgede manevra yaptı. Libya Ulusal Ordusu ‘belirleyici savaş’ı başlattıklarını ilan etti
Türkiye’nin güven oyu alamamış olan Trablus’taki UMH yönetimiyle yaptığı anlaşmayı görüşen AB liderleri anlaşmanın üçüncü ülkeler için yasal sonuç doğuramayacağına dikkat çekti. Bölge ülkeleri askeri tatbikatlarla Türkiye’ye mesaj gönderdi. Libya’nın doğusundaki silahlı güçlerin lideri Halife Hafter de, başkent Trablus’un merkezine yeni bir saldırı başlattıklarını duyurdu. Petrol açısından zengin, Akdeniz’e hakimiyet noktasıyla ticaret hattına yakın Libya üzerinden birçok ülke proxy war (vekalet savaşı) yürütüyor. AKP iktidarı; İhvan-ı Müslimin (Müslüman Kardeşler) rejimi inşa etmek için desteklediği Trablus’taki Ulusal Mutabakat Hükümeti (UMH) ile 27 Kasım’da İstanbul’da imzaladığı ve hızla Meclis’te onaylayıp Resmi Gazete’de yayınladığı Akdeniz’de Deniz Yetki Alanlarının Sınırlandırılmasına İlişkin Mutabakat Muhtırası’nı tescil için BM’ye bildirimde bulundu. Tobruk’ta bulunan Temsilciler Meclisi, Mutabakat Muhtırası’nı imzalayan UMH’nin böyle bir yetkisinin bulunmadığını kaydetti. Temsilciler Meclisi Dışişleri Komisyonu anlaşmanın tanınmaması talebiyle BM’ye başvurduklarını duyurdu. Anlaşmaya tepki olarak Ulusal Mutabakat Hükümeti’nin Büyükelçisi’nin sınır dışı edildiği Yunanistan’ın başkenti Atina’da Temsilciler Meclisi Başkanı Agila Salih İsa 12 Aralık’ta gazetecilere açıklamalar yaparken, “Anlaşmanın reddedilmiş ve geçersiz olduğunu vurgulamak için buradayız. Anlaşmayı imzalayanların bunu yapmak için yasal yetkisi yok, çünkü hükümetin kendisi reddedilmiş durumda. İki kez güvenoyu alamadı ve mecliste resmen yemin etmedi” dedi. Tepkilere aldırmayan Türkiye’ye gözdağı için Kıbrıs açıklarında Fransa, İtalya ve Kıbrıs savaş gemileri tatbikat başlattı. Üçlü tatbikatın bugün de sürmesi bekleniyor. İtalyan Gazetesi La Repubblica’ya konuşan İtalyan yetkilisi tatbikat öncesinde, “Ankara’ya mesaj açıktır; bayrağımızı göstermemiz gerekiyorsa hazırız” demişti. Mısır da Doğu Akdeniz’de Deniz Kuvvetleri Komutanı Amiral Ahmet Halit’in komutasında tatbikat başlattı. Tatbikatın Tobruk merkezli Temsilciler Meclisi’ne bağlı Halife Hafter güçlerinin kontrolündeki alanlarda sürdürdüğü basına yansıdı.
Hafter: Belirleyici bir savaş
Akdeniz’e kıyı ülkeler arasındaki restleşmeye paralel olarak Halife Hafter’in Libya Ulusal Ordusu Trablus’a karşı yeni bir saldırı dalgası başlattı. Libya el-Hades televizyonunda konuşan General Halife Hafter, Trablus çevresindeki silahlı güçlerine yeniden saldırıya geçmeleri talimatı verdi. Hafter, bu saldırının “belirleyici bir savaş” olacağını ileri sürdü. Petrol limanlarını da kontrol eden General Hafter, Nisan 2019’da Trablus’u ele geçirmek için birliklerine saldırı emri vermişti. Güçlerin Türkiye desteğiyle durdurulduğu basına yansımıştı. Hafter güçleri de her uçağı düşman uçağı sayacakları, Türk gemilerini batıracakları yönünde açıklamaları yapmıştı. Hava ve deniz sahalarını Türk uçak ve gemilerine kapadıklarını duyuran Hafter güçleri, TSK İHA’larını düşürdüklerini, TSK zırhlı araç depolarını vurduklarını kaydediyordu. Hafter güçleri 2019’da aralık ayının ikinci haftası yeniden Trablus’a saldırı başlatmıştı. Ulusal Mutabakat Hükümeti birlikleri de Burkan el-Gadab Operasyonu ile karşı koymaya çalışıyor. UMH’ye bağlı Burkan el-Gadab Operasyonu Sözcüsü Mustafa el-Mecei, Hafter’in Trablus’u ele geçirmek için yeni bir savaş başlattığına ilişkin konuşmasını “Değeri olmayan bir söz, bu saldırı Hafter güçlerinin son intiharı olur” şeklinde yorumladı. “Hafter’in saldırısını püskürtmeye hazırız” diyen Mecei, Hafter’in konuşmasının UMH kuvvetlerinin Yermuk bölgesinde elde ettiği son başarıların ardından yapıldığını kaydetti.
AB: Deniz hukukuna aykırı
Brüksel’de 12 Aralık’ta yapılan AB Devlet ve Hükümet Başkanları toplantısında, Türkiye-UMH mutabakatının üçüncü ülkelerin egemenlik haklarını ihlal ettiği, deniz hukuku sözleşmesine aykırı olduğu ve üçüncü ülkeler için yasal sonuç doğuramayacağı vurgulandı. AB’nin açık şekilde Yunanistan ve Kıbrıs hükümetiyle bu konuda dayanışma içinde olduğu belirtildi.
‘Türkiye’nin desteği ile durduruldu’
Hükümete yakın yayın organı Yeni Şafak gazetesi 8 Tem 2019’da Selçuk Türkyılmaz imzasıyla “Hafter’in terör kuvvetleri Giryan’da durduruldu” başlığıyla şunları geçmişti: “Halife Hafter’in Libya’yı tamamen Amerika ve yandaşlarının kontrolüne sokacak terör kuvvetleri Trablus’u düşürmek üzereyken Türkiye’nin desteğiyle durduruldu. Hafter kuvvetleri Trablus’a yüz kilometrelik mesafede bulunan Giryan’da mağlup edildi.”
Silah sevkiyatı uyarısı
BM Libya’ya silah ambargosu uyguluyor. BM Güvenlik Konseyi’ne sunulan raporda, BM uzmanları Türkiye, Ürdün ve BAE’nin düzenli ve aleni silah sevkiyatı gerçekleştirdiğine yer vermişti. Raporda “Ürdün, Türkiye ve BAE’nin rutin bir şekilde ve kısmen kaynağı gizlemek için özel bir çaba göstermeden aleni olarak silah sevkiyatı yaptığı ve bunun BM ambargosunun ihlali anlamına geldiği” belirtilmişti.
Kimkiminle beraber?
Devlet Başkanı Muammer Kaddafi’nin 2011’de NATO operasyonu ve cihadist grupların operasyonuyla devrilmesi sonrası Libya iç savaş içinde. Ülkenin doğusunda Mısır sınırından batıdaki Tunus sınırına kadar geniş alan Hafter’in kontrolünde. Batıda Trablus ve çevresi UMH denetiminde. Türkiye’nin anlaşma imzaladığı Ulusal Mutabakat Hükümeti (UMH) Ağustos 2016’da güvenoyu oylamasında güvenoyu alamamıştı. Ancak BM’nin kabul ettiği UMH’yi Türkiye, Katar, İtalya, İngiltere destekledi. Suudi Arabistan, BAE, Mısır, Rusya, Fransa gibi ülkeler de Tobruk merkezli Temsilciler Meclisi ve General Halife Hafter komutasındaki Libya Ulusal Ordusu’nu destekledi. Rusya desteği artırıp Hafter güçleri Trablus kapılarına dayanınca Türkiye panikledi. Rusya’nın NATO’nın kuruluşunun 70. yılında 3-4 Aralık 2019’da gerçekleştirdiği Londra Zirvesi sonrası İdlib ve Libya’daki operasyonlara hız vermesi üzerine Libya’daki İhvan-ı Müslimin etiketli Trablus yönetimiyle anlaşmalar yapan Türkiye’yi panikletmişti. “Putin ile bir görüşme talebim var’’ diyen Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’a randevu veren Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin 11 Aralık akşamı telefon görüşmesi gerçekleştirdi.
Halife Hafter portresi
ABD ve Rusya’nın görüşme halinde olduğu General Halife Hafter (75) Libya Ulusal Ordusu’na komutanlık yapıyor. 1943’te Ecdebiye kentinde doğan Hafter, Sovyetler Birliği’nde askeri eğitim aldı. Bir dönem Muammer Kaddafi’nin önemli isimlerindendi. Kaddafi’nin Kral İdris’i 1969’da devirmesi sürecinde yer alan isimler arasındaydı. Kaddafi, Hafter’i Genelkurmay Başkanlığı’na atayarak ödüllendirdi. Kaddafi albay rütbesi almıştı, general rütbeleri Libya’da yoktu. Kaddafi Hafter’e de Albay rütbesi verdi. Hafter, 1986’da Çad ile savaşın komutanı oldu. Fransa ordusu Çad’ı destekleyince Libya başarısız oldu, Hafter de yüzlerce askerle esir düştü. Bu Libya’da ihanet olarak algılandı ve Hafter dışlandı. Diğer esirler anlaşmayla getirildi ancak Hafter hapis yattı. Hafter 1990 yılında ABD-CIA girişimiyle bırakıldı, gittiği ABD’de Ortadoğu isyanlarının büyüdüğü 2011’e kadar kaldı. Hafter, Virginia Eyaleti’nde CIA merkez ofisi yakınlarında oturuyordu, bu da CIA ile çalışmakla suçlanmasını getirdi. Kaddafi 2011 yılında Selefi gruplarca linç edilince Libya’ya döndü. Yeniden kendisine bağlı bir güç oluşturdu. İki yılı aşkın süre yargılandı, ancak silahlı güçlerini büyüttü. Eylül 2012’de Bingazi şehrindeki ABD Konsolosluğu’na Selefi gruplarının saldırısında ABD Büyükelçisi ABD Büyükelçisi J. Christopher Stevens ve üç büyükelçilik çalışanı öldürülmüştü. Bu Libya’daki gruplara yaklaşımı değiştirmişti. Şubat 2014’te Libya’ya hakim olma ve ayaklanma kararını duyurdu. Bingazi gibi yerlerin El Kaide etiketli Ensar el-Şeria gibi grupların saldırıları altında olması İslamcı gruplara karşı “Onur Operasyonu” başlatan Hafter’e desteği artırdı. Hafter 2016’da Petrol Hilali Bölgesi’ndeki Sidra, Ra’s Lanuf, Brega ve Ecdebiye’yi, , 2017’de Derna’ya alma operasyonu yaptı.
DIŞ HABERLER
