Sudan’da El Beşir’in 30 yıllık diktatörlüğüne son veren halk, yönetimi ele alan orduya karşı eylemleri bırakmadı. Yönetimin sivillere devrini isteyen protestoculara saldıran askerler 13 kişiyi öldürdü
Aralık ayında ekmeğe yapılan yüzde 300 zama ve çöken ekonomiyi protesto amacıyla halkın 5 aydır sokaklarda olduğu Sudan’da, önceki gün ordu güçlerinin tutukladığı 30 yıllık Devlet Başkanı Ömer el Beşir’in istifasıyla gelişmelerin seyri değişti. Darbeyle yönetime gelen el Beşir’in istifasıyla Sudan Savunma Bakanı Avan bin Avf, ordunun yönetime el koyduğunu ve 2 yıl sürecek geçiş dönemi ilan ettiğini açıklaması muhalif grupları öfkelendirdi. Halk devriminde ordunun yeri olmadığını belirten muhalifler, yönetimin bir an önce sivillere devri için eylemlere devam etti. Özgürlük ve Değişim Beyannamesi isimli muhalif grupları temsil eden çatı gruptan yapılan açıklamada, “Bu rejimi küçük düşürenlerin açıklamasını reddediyoruz” denildi. Protesto eylemlerini düzenleyen ana örgütlerden biri olan Sudan Profesyoneller Birliği’nden yapılan açıklamada, askeri darbe ve silahlı kuvvetlerin geçiş dönemi yönetimi Askeri Geçiş Konseyi’nin değişimi temsil etmediği belirtilerek, “İnsanlarımızı ordu merkezindeki cesur oturma eylemlerine devam etmeye çağırıyoruz” ifadeleri kullanıldı.
13 kişi öldürüldü
Sudan ordusunun ülkede 1 ay boyunca akşam 22.00’den sabah 04.00’a kadar sokağa çıkma yasağı ilan etmesine rağmen eylemler devam etti. Protestolara, Geçiş Konseyi’ne tıpkı el Beşir’e gösterilen tepkiler damga vurdu. Eylemlere askerlerin sert müdahale ettiği başkent Hartum’da 13 kişinin yaşamını yitirdiği bildirildi. Muhalif Sudan Doktorlar Komitesi, geçen cumartesiden bu yana Genelkurmay karargahı önündeki gösterilerde hayatını kaybedenlerin sayısının 35’e yükseldiğini açıkladı. Başkentteki Genelkurmay karargahı başta olmak üzere ana caddelerle toplanan binlerce Sudanlı, 30 yıllık iktidarı biten el-Beşir rejimine ait isimlerin yanı sıra, yönetime el koyan Savunma Bakanı ve Askeri Geçiş Konseyi Başkanı Avad Bin Avf’ın istifasını ve sivil geçiş hükümeti kurulmasını istiyor.
Ordudan diyalog çağrısı
Halkın tepkisi üzerine Sudan’da ordu bünyesindeki Hızlı Destek Kuvvetleri bir açıklama yaparak, halkın rıza göstermeyeceği herhangi bir çözümü reddettiklerini ilan etti. Açıklamada devrime öncülük eden grupların (Sudan Meslek Odaları, muhalif partiler ve gençlik hareketleri) liderlerinden ülkenin kaosa sürüklenmesini engellemek ve Sudan halkının razı olacağı bir çözüme ulaşmak için diyalog kapısını açık tutmaları istendi.
Konsey açıklaması ertelendi
Yine askeri geçiş konseyi üyelerinin açıklanmasının daha fazla istişare yapılması amacıyla ertelendiği bildirildi. Açıklamada, askeri konsey tarafından görevlendirilen askeri-siyasi komisyonun bugün ülkedeki siyasi güçlerle görüşmeler gerçekleştireceği ifade edildi.
Dünyadan ilk tepkiler
Cumartesi günü yeniden alevlenen protestoların ardından Sudan ordusu Perşembe günü önemli devlet kurumlarını kuşatmış, iktidardaki Ulusal Kongre Partisi’nden onlarca ismi gözaltına almıştı. Ülkede üç ay boyunca olağanüstü hal ilan edilip, 2005 anayasası yürürlükten kaldırılmıştı. Bin Avf, çatışmaların yaşandığı Darfur da dahil olmak üzere ülkede ateşkesin geçerli olacağını söylemişti. Dünyadan ise Sudan’da yönetimin sivillere devri konusunda açıklamalar geldi. ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Robert Palladino, Sudanlıların kendi geleceğini belirleme hakkı olduğunu söyledi. BM Genel Sekreteri Antonio Guterres de “Sudanlıların demokratik isteklerinin uygun ve kapsayıcı bir geçiş süreci ile gerçekleşmesini” beklediği açıklandı. Avrupa Birliği (AB) de orduyu yönetimi sivillere “hızlı” bir şekilde devretmeye çağırdı.
Darbeyle geldi darbeyle gitti
Protestoların odağındaki 75 yaşındaki el Beşir, 1989 yılında İslamcıların desteği ile iktidarı darbeyle ele geçirmişti. Uluslararası Ceza Mahkemesi, yüz binlerce kişinin ölümünden sorumlu tuttuğu el Beşir hakkında insanlığa karşı suç, soykırım ve savaş suçu gerekçesiyle tutuklama kararı çıkarmıştı. Darfur’da 2003 yılından beri hükümet güçleri ile isyancılar arasında devam eden çatışmalarda yaklaşık 300 bin kişi öldü. Güney Sudan’ın 2011 yılında referandum yoluyla bağımsızlığını kazanması sonrası en önemli gelir kaynağı olan petrolden mahrum kalan Sudan, ekonomik dar boğaz içinde. El Beşir, en iyi dostlarından AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan vasıtasıyla ülkesindeki bir ada, binlere hektar tarım arazisi ve petrol kuyularını Türkiye’ye açmıştı. Erdoğan’ın Sudan’daki son gelişmelerle ilgili yaptığı açıklamada, mesafeli bir dil kullanması ise dikkat çekti.
HARTUM
