Türkiye’nin 1924 Anayasası ile yok saydığı Kürt halkının kendi kimliğiyle parlamentoya girişi, 1970 öncesi sosyalistlerle, 1990’lar başlarında ise sosyal demokratlar ile olmuştu. Sonra HEP ile yeni bir siyasi gelenek doğdu
Paris’te Ekim 1989’da düzenlenen “Kürt Ulusal Kimliği ve İnsan Hakları” konulu bir konferansa katılan Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP) milletvekilleri Kenan Sönmez, İsmail Hakkı Önal, Ahmet Türk, Mehmet Ali Eren, Adnan Ekmen, Mahmut Alınak, Salih Sümer 16 Kasım 1989 günü partiden ihraç edildi.
İhraç kararını protesto eden Abdullah Baştürk, Fehmi Işıklar, Cüneyt Canver, Mehmet Kahraman, Arif Sağ ve İlhami Binici 23 Kasım 1989’da; Kemal Anadol, Hüsnü Okçuoğlu ve Tevfik Koçak 1 Aralık’ta; Kamil Ateşoğulları ve Aydın Güven Gürkan da 13 Aralık’ta partiden istifa ettiler.
Halkın Emek Partisi (HEP), aralarında Abdullah Baştürk, Ahmet Türk, Cüneyt Canver, Kenan Sönmez, Salih Sümer, İsmail Hakkı Önal, Mehmet Ali Eren, Arif Sağ, İbrahim Aksoy, Adnan Ekmen’in de bulunduğu bazı eski SHP’liler tarafından 7 Haziran 1990 tarihinde kuruldu. İlk genel başkanı Fehmi Işıklar, ilk genel sekreteri İbrahim Aksoy’du.
Diyarbakır il başkanı Vedat Aydın’ın ölü bedeni 8 Temmuz 1991’de bulundu. Onbinlerce kişinin katıldığı cenaze törenine polisin müdahalesi sonucu 6 kişi yaşamını yitirirken; yüzlerce kişi de yaralandı. Partinin Antep il başkanı Abdulsamet Sakık, birçok ilçe yöneticisi ve üyesi de benzer biçimde “faili meçhul” cinayetlere kurban gitti.
HEP, 20 Ekim 1991 tarihinde gerçekleştirilen erken genel seçimlerde yüzde 10’luk seçim barajını aşamayacağını anlayınca adaylarını SHP listelerinden seçime soktu. 21 HEP’li (Mahmut Kılınç (Adıyaman), Adnan Ekmen, Nizamettin Toğuç (Batman); Hatip Dicle, Fehmi Işıklar, Salih Sümer, Mahmut Uyanık, Sedat Yurtdaş, Leyla Zana (Diyarbakır); Mehmet Sincar, Ahmet Türk, Mehmet Ali Yiğit (Mardin); Muzaffer Demir, Sırrı Sakık, Emin Sever (Muş); Zübeyir Aydar, Naif Güneş (Siirt); Mahmut Alınak, Orhan Doğan, Selim Sadak (Şırnak); Remzi Kartal (Van) ) SHP listelerinden Meclis’e seçildi. 15 Aralık 1991’de yapılan 1. Olağanüstü Kongre’de Feridun Yazar genel başkanlığa seçildi.
Meclis’in açılışında Leyla Zana’nın Kürtçe bir cümle söylemesi ve ardından da 1992 Newroz’unda yaşananların ardından SHP lideri Erdal İnönü’nün isteğiyle Fehmi Işıklar, Adnan Ekmen ve Salih Sümer dışındaki 18 HEP kökenli milletvekilleri Sosyaldemokrat Halkçı Parti’den istifa etti.
3 Temmuz 1992’de Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından HEP’in kapatılması istendi. 19 Eylül 1992’de Ankara’da toplanan HEP 2. Olağanüstü Kongresi’nde, kongreye tek aday olarak katılan Ahmet Türk genel başkan seçildi.
Anayasa Mahkemesi 11 üyenin oybirliği ile 14 Temmuz 1993’te HEP’in kapatılmasına, ayrıca eski HEP genel başkanı olan Meclis Başkanvekili ve SHP Diyarbakır milletvekili Fehmi Işıklar’ın milletvekilliğinin düşürülmesine karar verdi. Demokrasi Partisi’ne (DEP) geçen 18 milletvekilinin Meclis üyelikleri ise, dava açılan tarihten iki gün sonra HEP’e üye oldukları için düşmedi.
Kürt halkının ulusal ve sosyal sorunlarını parlamenter yoldan Ankara’da çözmek isteyenlerin kurduğu birçok parti, şimdiye kadar Anayasa Mahkemesi tarafından kapatıldı. Ancak Türkiye’deki demokrasi güçleriyle birlikte yürütülen bu siyasi mücadele, sırf Kürtler kendi partileriyle meclise giremesin diye konulan seçim barajlarını da parçalamaya ve parlamentoda daha güçlü var olmaya devam ediyor.
HABER MERKEZİ
