Erdoğan, özellikle seçim süreçlerinde alkol ve sigara aleyhinde konuşmayı seviyor ama ekonominin gerçekleri başka. ‘Muhafazakâr’ hükümet, vergilerin hatırı sayılır bölümünü bu kalem üzerinden sağlıyor
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın geçtiğimiz haftalarda Yeşilay ödül töreninde yaptığı konuşma kamuoyunun ve iktisatçıların dikkatini çekti. Konuşmasında Erdoğan, “Belediye başkanlığımdan bu yana bulunduğum her yerde alkolü ben kaldırdım” diyerek övünmüştü. Ancak, AKP iktidarı boyunca Türkiye bütçesine alkol ve sigara üzerinden giren vergi miktarı hükümetin bu kaynağa aslında bağımlı olduğunu gösteriyor. O günlerde, vergi uzmanı Ozan Bingöl, 2017’de bütün devlet kurumlarının ödediği vergi ile sadece alkol ve sigaradan alınan vergileri karşılaştırmış ve 2017 yılında 740 bin kurumun ödediği verginin 52.9 milyar lira iken, sadece alkol ve tütünden elde edilen ÖTV+KDV toplamının 55.9 milyar lira civarında olduğunu açıklamıştı.
Her yudumda vergi
Yine Bingöl’e göre, 2017 yılında toplam tahsil edilen vergi gelirinin yüzde 9’unu kurumlar vergisi oluştururken, yüzde 10,1’ini alkol ve tütün ürünlerinden alınan ÖTV-KDV oluşturdu. Aynı şekilde bu ürünlerde birim başı vergi oranları da akıl almaz şekilde yükseldi. Son oran artırımlarından sonra, rakının Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) 11.33 lira arttı. Böylece 70’lik rakıdan alınan ÖTV 50.37 liradan 53.95 liraya yükseldi.
AKP’nin iktidara geldiği 2002 yılında 8 lira iken, 2017’de 97 liraya yükselen 70’lik rakının tam 65 lirasını vergi oluşturuyordu. 2018 başında yapılan son düzenleme ile 70’lik rakı 102 lirayı bulurken, vergi miktarı ise 73 lira oldu. Aynı şekilde 7.40 lira olan biranın ise 4.47 lirası KDV ve ÖTV adı altında vergiye gidiyor. Sigara ve puro gibi tütün ürünlerinden alınan vergi ise yüzde 40’tan başlayıp yüzde 80’e kadar varıyor.
2018 yılı bütçesinde bu yıl için alkol ve sigaradan beklenen gelir ise yüzde 9.9’luk artışla 10.5 milyar lira olarak belirlendi. Böylece, 2010 yılından bu yana alkollü içkiler üzerinden alınan vergi 3 katın üzerinde artış göstermiş oluyor. Sonuç olarak, siyasette dinsel söylemlerle yürüyen bir partinin bütçesini yine alkol ve sigara tiryakileri kurtarıyor.
Kumar çok günah ama…
Muhafazakâr olduğunu iddia eden hükümetin bütçesi, şans oyunları adı altında yürüyen devlet kumarından da besleniyor. Maliye Bakanı Naci Ağbal, geçen yıl satılan piyango bileti ve şans oyunlarından, 1 milyar 394 milyon 191 bin TL vergi ve kamu payı kesildiğini açıkladı. Şans oyunlarından yapılan kesintilerin önemli bölümü ise savunma sanayine aktarılıyor.
İçen yine içmeye devam ediyor
Bütün vergi artışlarına ve zamlara rağmen alkol ve sigara tüketiminde ciddi bir azalma görülmüyor. Türkiye’de 1999 yılında 114.4 milyar adetle zirveyi gören sigara tüketimi bu yıldan sonra özellikle 2009 yılında devreye giren kapalı alanlarda sigara içme yasağının devreye girmesiyle biraz geriledi. Ancak tiryakiler, 2012’den sonra yeniden atağa kalktı. 2016’da 2013’e göre yüzde 15 artışla 105,5 milyar adet sigara tüketildi. Firmalar ise aynı yıl sigara satışından 47 milyar 950 milyon 493 bin liralık hasılat elde etti. 2016’da sigara satış miktarı bir önceki yıla göre yüzde 2,2, satış hasılatı da yüzde 20,9 artış kaydetti. Alkolde de yüksek vergiler tüketimi bir miktar geriletse de büyük bir düşüş yaşanmadı.
EKONOMİ SERVİSİ
