Cezayir’de halk isyanı birinci yılını tamamlıyor. 20 yıllık Abdulaziz Buteflika iktidarı düşürülse de, toplumsal hareketin reddettiği siyasi sistem hala yerinde duruyor.
Cezayir’de bir yıl önce 22 Şubat 2019’da beklenmedik ve ani bir halk hareketi ortaya çıktı. Adına “Hirak” yani “Hareket” denildi. Bu hareket bugün halen canlı. Her Cuma sokaklara çıkarak, mevcut sistemin tamamen değişmesini istiyor.
Protesto hareketinin başlamasından yaklaşık altı hafta sonra, 20 yıl boyunca iktidarda kalan Abdulaziz Buteflika ve klanı iktidardan düşürüldü. Hemen ardından, ordu yönetime el koydu. Buteflika’nın sadık figürlerinden biri, Aralık ayındaki seçimlerde ülkenin başına geçti. Hirak, seçimleri reddetti ve engellemeye çalıştı ancak başarılı olamadı.
Seçimlerden sonra hareket yeni bir aşamaya geçti. Bir yıldır her tarafta hareketlilik olsa da, sistemi temelden değiştirmek mümkün olmadı. Bununla birlikte toplumsal hareket siyasi dengeleri altüst etmeyi de başardı.
Ayrıca toplumsal hareketi sonucu olarak elle tutulur bazı sonuçlar da ortaya çıktı. Örneğin Buteflika iktidardan düşürüldü, yolsuz bir çok yönetici ve iş insanı tutuklandı. Temel talep olan rejimin ve sistemin değişmesi için mücadele sürüyor.
Protesto önemli sonuçlar doğurdu
Protesto hareketi açısından en önemli sonuçların başında, toplumdaki bilinçlenme geliyor. Diğer bir ifadeyle, 1990’lı yıllarda ordu ile İslamcılar arasında 200 bin kişinin ölümüne neden olan iç savaş senaryolarından çekinmeden taleplerini dile getiren bir toplumsal realite oluştu. Önceki rejim ve siyasi yöneticiler, tüm toplumsal tepkileri bu travma ile bastırmaya çalışıyordu. Kuşkusuz mesela bu travma ile özetlenemez. Onlarca yıl içerisinde toplumsal dinamikler sürekli hedef alınarak bastırılmış, sivil toplum etkisiz hale getirilmiş ve yandaş örgütlenmeler oluşturulmuştu.
Buteflika düşmeden daha bir kaç hafta öncesine kadar seçimlere hazırlanıyor ve kazanmasına kesin gözüyle bakılıyordu. Kendisinden emindi. Seçimler Nisan ayında öngörülüyordu ve sadece bir formaliteden ibaret olacaktı. Buteflika, 2003 yılında beyin kanaması geçirmesine ve felç olmasına rağmen iktidar bırakmak istemiyordu. Toplumla bağı da kopmuştu, ekrana çıkamıyordu. Rejim tepkinin büyüdüğünü hissetse de kendinden emindi ve küçümsüyordu.
Yıllar sonra bir ilk
Oysa gençler arasında işsizlik oranı yüzde 54’de çıkmıştı. Öfke büyüyordu. Rejim tepkilere kulak tıkamaya devam ederken, daha fazla aşağılanmaya tahammül etmeyen toplumsal dinamikler sokaklara çıkmaya başladı. İlk çağrılar sosyal ağlar üzerinde yapıldı. Tarih olarak 22 Şubat 2019 gösterilmişti. Ancak hareketin başarılı olacağına inananların sayısı da fazla değildi. 2001 yılından bu yana başkent Cezayir’de eylem yasağı vardı. Çağrılara insanlar büyük bir katılımla cevap verdi ve yasaklara meydan okudular.
Bir yıl sonra sokaklar artık bir güç merkezi olarak kendisini kabul ettirdi. Gerçek bir muhalefet partisi veya muhalif sendikanın olmadığı bir ülkede, uzun yıllar sonra bir ilk yaşandı. Başta kadınlar olmak üzere gençliğin öncülüğündeki bu hareket önemli bir toplumsal dönüşüm yarattı. 22 Şubat’ta bir yılını dolduracak hareket, yeni bir soluk ararken, bundan sonra daha somut sonuçlar almak üzerine yoğunlaşmayı öngörüyor.
ANF’de yer alan habere göre birinci yıldönümü vesilesiyle eylemlerin startı ise Herrata kentinde Pazar günü verildi. Binlerce kişi sokaklara çıktı. Buteflika’nın 2 Nisan’da iktidardan düşürülmesine yol açan eylemler de 16 Şubat 2019’da Herrata’da başlamıştı. Bu kent, başkent Cezayir’in 300 kilometre doğusunda yer alıyor. Bir yıl önce Herrata kentindeki eylemden bir gün sonra, 17 Şubat’ta bu kez Burc Bu Arreric kentinde benzer bir yürüyüş yapılmıştı. Bir kaç gün sonra da 22 Şubat’ta milyonlarca kişi tüm büyük kentlerde sokaklara inmişti.
CEZAYİR
