Mêrdîn’de TMO’nun çiftçilerden satın alarak özel şirketlere ait LİDAŞ depolarında tuttuğu 100 bin ton buğdayı satarak yaklaşık bir milyarlık vurgun yapılan soruşturmada 9 kişi tutuklandı
Türkiye’de Tarım Mahsulleri Ofisi’ne (TMO) ait buğday depolarını pasif hale getirilerek, 5300 Sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu kapsamında özel şirketlere hibe programları kapsamında kurdurulan ve TMO tarafından kiralanan Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk AŞ. (LİDAŞ) şirketlerinde büyük bir vurgun yapıldığı ortaya çıktı. Mêrdîn’de her hasat sezonunda ürettikleri buğdayı TMO’ya satan çiftçilerin ürünlerini teslim etmekte büyük sıkıntılar yaşamasına neden olan LİDAŞ depolarına ilişkin başlatılan soruşturmada çiftçilerin “piyasayı hortumluyorlar” tespitlerinin de haksız olmadığı gözler önüne serildi.
Soruşturmaya konu olan olay Mezopotamya Ajansı (MA) tarafından 2023 yılında defalarca gündeme getirilmesine rağmen işlem yapılmadı.
9 kişi tutuklandı
Mardin Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından başlatılan bir soruşturma kapsamında 10 Nisan’da 18 kişi gözaltına alındı. Gözaltına alınanlar arasında Mêrdîn’de buğday sektörünün önde gelen isimleri yer alırken, 4 günlük gözaltı işlemlerinin ardından sorguları tamamlanan 18 kişiden 9’u çıkarıldıkları hakimlik tarafından tutuklanarak cezaevine gönderildi.
Tutuklananlar arasında iş insanları Faysal S., Yahya K., Ali Ö., Selahattin Ö. Mehmet Ö., Yusuf Ö., Bilal T., Serhat A. ile Muhasebeci İbrahim K. yer aldı. “Zimmet” suçlaması kapsamında yürütülen soruşturma “gizli” yürütülürken, soruşturma kapsamında Êlîh, Amed, Riha ve Mersin illerinde de bazı isimler hakkında soruşturma başlatıldığı öğrenildi.
Bir milyarlık haksız kazanç
Mêrdîn’in Qoser (Kızıltepe) ve Artuklu ilçelerinde yaşanan vurgun olayına dair soruşturmada TMO tarafından hasat döneminde çiftçilerden alınan yaklaşık 100 bin ton buğdayın TMO’nun bilgisi dışında piyasaya sürülerek, depoların boşaltıldığı tespit edildi. Edinilen bilgilere göre; soruşturma yapılan bir ihbar sonucu başlatıldı. Soruşturma kapsamında bahsi geçen LİDAŞ depolarında yapılan inceleme sonucunda depolarda bulunması gereken buğdayın yerinde olmadığı tespit edildi. Depolarda bulunması gereken buğdayın fiyatların yükselmesi ile beraber makarna ve bulgur fabrikalarına satılarak, piyasaya sürüldüğü, yapılan işlem sonucunda şahısların yaklaşık bir milyar TL değerinde haksız kazanç elde ettiği belirlendi.
Çiftçinin ürününü ucuza aldılar
Edinilen bilgilere göre; hasat döneminde ürünlerini TMO’ya satan çiftçilerin LİDAŞ depolarında önceden ayarlanan sahte randevularla randevu alması engellendi. Çiftçiler bu nedenle hasat ettikleri buğdayı LİDAŞ sahiplerine el altından düşük fiyata satmak zorunda kaldı. Önceden ayarlanan sahte randevularla satın alınan buğdaylar, TMO’nun açıkladığı fiyatlarla LİDAŞ sahipleri tarafından depolara boşaltıldı. LİDAŞ sahipleri bu yolla milyonlarca lira haksız kazanç elde ederken, yurttaşların Çiftçi Kayıt Sistemi’ndeki (ÇKS) bilgileri üzerinden ürünün depolara boşaltılması nedeniyle yapılan işlemler dikkat çekmedi.
Depoları boşalttılar
Yine dosyaya dair edinilen bilgilere göre; söz konusu olay ilk defa yaşanmadı. Önceki yıllarda da benzer olaylar yaşanırken, LİDAŞ depolarında her yıl milyonlarca lira vurgunun yapıldığı belirtildi. İddiaya göre; LİDAŞ depolarının sahipleri her yıl hasat döneminde TMO adına satın alınan buğdayı depolarda bir süre tuttuktan sonra fiyatların yükselmesi ile beraber TMO’nun bilgisi dışında kendilerine ait şahsi depolar üzerinden piyasaya sürdü. Hasat döneminden önce piyasada bulunan kalitesi düşük buğday ile depoları yeniden dolduran şahıslar, TMO’nun ihtiyaç duyduğu orandaki buğdayı da piyasadan düşük fiyatlarla temin ederek, işlerini sürdürdü. Yıllarca benzer yöntemler kullanan şahıslar, kendilerine ait depoları da yedek depolar olarak kullandı. Bu kapsamda hasat döneminde TMO’nun buğday alım fiyatını açıklamasından kısa bir süre önce nakit paraya ihtiyaç duyan çiftçilerin buğdayını düşük fiyattan satın alan şahıslar, böylece denetimler sırasında da sorun yaşamadı.
Haber: Ahmet Kanbal / MA
