Ekonomik kriz ve artan girdi maliyetleri nedeniyle toprağını işleyemez hale gelen çiftçi, yeni destek modeli ile puanlama sistemine tabi olacak. 2020’de tarımda destekleme modelinde yapılacak değişiklikle, yeni modelde çiftçiye mazot, gübre ve prim (fark ödemesi) desteği verilmeyecek. Bunun yerine Çiftçi Kayıt Sistemi’ne yaptıkları başvuruya göre arazi büyüklüğüne bakılmaksızın çiftçi başına en az 500, en fazla 1000 lira ödeme yapılacak. Buna göre, 500 TL yardım alan bir çiftçi 500 dönüm tarlası için dönüm başına 1 TL yardım alacak. Ayrıca puanlama sistemine geçilecek. Çiftçiler puanına göre destek alacak.
Puana göre destek
Henüz 2019 üretim yılına ait destekleri açıklayamayan Tarım ve Orman Bakanlığı, 2020 yılında uygulanacak ve ödemeleri 2021 yılında yapılacak puanlama sistemine geçiyor. Tarım Dünyası’ndan Ali Ekber Yıldırım’ın haberine göre, bu yeni sistemde her çiftçinin bir puanı olacak ve destekleri de bu puana göre alacak. Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli’nin yeni destek sistemini önümüzdeki hafta içinde Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’a sunması bekleniyor. Yeni destekleme modelinde arazi büyüklüğüne, üreteceği ürüne bakılmaksızın her çiftçiye Çiftçi Kayıt Sistemi’ne başvurusu tarihine göre 500 ile 1000 lira doğrudan ödeme yapılacak. Çiftçi Kayıt Sistemi’ne 1 Eylül-31 Aralık tarihleri arasında başvurarak hangi ürünleri ekeceğini bildiren çiftçiye sabit olarak 1000 lira ödeme yapılacak. Çiftçi Kayıt Sistemi’ne 1 Ocak-31 Mart tarihleri arasında başvuran ve ekeceği ürünü bildirenlere ise çiftçi başına 500 lira ödenmesi öngörülüyor.
Erdoğan’ın onayını bekliyor
Yeni sisteminde Tarım ve Orman Bakanlığı, bitkisel üretimde her ürün veya ürün gurubu için bir puan belirleyecek. Çiftçiler son 3 yılda ektiği ürünlere göre puan toplayacak ve alacağı destek de bu puana göre olacak. Model Erdoğan tarafından onaylanırsa ilk uygulaması 2020 yılında başlayacak ve ilk ödemelerin de 2021’de yapılması bekleniyor. Buna göre 2020’de 1 Eylül- 31 Aralık tarihinde Çiftçi Kayıt Sistemine bildirimlerde bulunan çiftçiler 1000 lira, 1 Ocak-31 Mart tarihlerinde başvuranlar ise 500 lira destek alacak. Bunun ödemesi de 2021 bütçesinden yapılacak. Yeni destekleme modeli ile kaldırılacak mazot, gübre ve prim destekleri toplam destekleme bütçesinin yüzde 40’ını oluşturuyor. Artan girdi maliyetleri nedeni ile üretim yapamayan çiftçi ise, mazota ve gübreye gelen zamlara dikkat çekerek, yeni sistem ile tarımın tamamen bitirileceğini savunuyor.
Hayvancılığa da destek yok
Hayvancılıkta da bazı destekler kaldırılacak. Bazıları ise azaltılacak. Besilik erkek hayvan desteği kapsamında hayvanlarını bakanlık onaylı kesimhanede kestiren besicilere 200 başa kadar hayvan başına ödenen 250 liralık desteğin 100 liraya indirileceği ifade ediliyor. Besicilik bölgesi kapsamındaki illerde buzağı başına ödenen 200 lira ilave desteğin de kaldırılması öngörülüyor. Soy kütüğüne kayıtlı hayvan başına ilave desteğinde kaldırılması bekleniyor. Küçükbaş hayvan desteklerinin ise artırılması bekleniyor. Henüz açıklanmayan 2019 ürünü desteklemelerinin ise bütçeyi aşması nedeniyle bekletildiği, bazı destekler azaltılarak yakın zamanda açıklanması bekleniyor.
Borç batağındalar: 8 bini icralık!
Türkiye’de bitme noktasına gelen tarım sektöründe çifçti devletten yeterli desteği alamadığı gibi borç yükü altında üretim yapmaya çabalıyor. Çiftçi Kayıt Sistemi’ne kayıtlı 2.1 milyon çiftçinin, 2002 yılında 530 milyon lira borcu bulunurken bu rakam 2018 yılı sonunda 190.5 kat artarak, 101 milyar liraya yükseldi. 8 bine yakın çiftçinin icralık iken, 55 bine yakın çiftçi ise borç yapılandırması için başvuruda bulundu
Kayıtlı çiftçi sayısı 700 bin azaldı
Tarım ve Orman Bakanlığı verilerine göre Çiftçi Kayıt Sistemi’ne kayıtlı çiftçi sayısı 2003 yılında 2,8 milyon iken, 2010 yılında 2,3 milyona ve 2017 yılında 2,1 milyona geriledi. Diğer bir deyişle, bu süre zarfında yaklaşık 700 bin çiftçi son derece yetersiz olan tarım desteğini bile almaktan vazgeçti. Tarım alanları da 2002’de 26 milyon 579 bin hektar iken, 2016’da 23 milyon 900 bin hektara indi. 3 milyon hektar arazide çiftçi üretim yapmaktan vazgeçti.
EKONOMİ SERVİSİ
