Suriye’de Mart 2011’de protesto fitilini yakan Deraa yeniden kaynıyor
Suriye’nin güneyindeki Deraa vilayetinin Şam denetimine geçmesi sonrası 2 yıllık süreçte kaos yaşıyor. ANHA’dan Yahya Habib’in haber-analizine göre Beşar Esad yönetiminin askeri sevkiyatlarına rağmen bölgede hâlâ suikast olayları yaşanıyor. Suriye’nin güneyine ilişkin anlaşma öncesi 2018’in Temmuz ayında Finlandiya’nın başkenti Helsinki’de Rusya ve ABD arasında bir anlaşma imzalanmış ve İsrail’in güvenliğinin güvenceye alınmasında mutabakata varılmıştı. Haziran 2019’da ise Rusya, ABD ve İsrail arasında yapılan ve sonuçları gizli tutulan Kudüs Zirvesi’nde ise edinilen bilgiye göre Moskova, İran’ı sınırlarından uzaklaştıracağına dair İsrail’e söz verdi.
Şam 2013’te kaybettiği Deraa’yı Temmuz 2018’de tekrar denetimine aldı. Şam’la uzlaşacak olan silahlı gruplar tutuklanmayacak, uzlaşma istemeyenler ise Türkiye kontrolündeki bölgelere sevk edilecekti. İran yanlısı gruplar da uzaklaştırılacaktı. Şam’la analaşan silahlı gruplar, Rusya’nın kurduğu “5. Tümen”e katıldı. Anlaşmayı kabul etmemiş ve başka bölgelere gitmeyi reddeden bazı gruplar Şam güçlerine, 2018 anlaşmasını kabul eden gruplara ve kişilere karşı suikastlar düzenliyor.
‘İran’ı çıkarmak istiyorlar’
Ürdün’de yaşayan Deraalı Siyasi analist Nasır Abdulrezzak Fervan, “İsrail’in, muhaliflerin bölgedeki egemenliğini bitirmekte büyük rolü var. ABD Dışişleri Bakanı Yardımcısı David Satterfield toplantılarda Rusya, Ürdün ve Türk devletiyle anlaşma imzalayarak tüm milislerin sınır hattından 20-25 km çekilmesinde mutabakata vardı. Ancak Suriye, İran çekilmedi… Güney bölgelerinin teslim edilmesine ilişkin anlaşmayı ve Suriye’nin kuzeyine gitmeyi reddeden grupların hepsi değil, bazıları kimi suikastlar gerçekleştiriyor. Deraa’da 2 ayrı halk direnişi de var. Bir kısım, gerçekten devrimcidir ve bunlar, sözkonusu anlaşmayı reddeden gençlerdir. Başlıca hedefleri ise İran güçlerini, ajanlarını ve rejimi bölgede çıkarmak. Öte yandan rejim de kendi içinde ayrı bir ‘halk direnişi’ yarattı. Bunu ajanları vasıtasıyla yapıyor. İlk olarak bölgenin önde gelenlerini ve kanaat önderlerini öldürüp gerçek halk direnişinin üzerine suç atmak ve bölgede fitne çıkarmak. İkinci hedef ise anlaşma sağlayan ve sağlamayanların kurtarıcısı olarak kendini göstermek. Üçüncü hedef ise DAİŞ çetelerini serbest bırakarak gerçekleştirilecek. Herkes DAİŞ’in rejime karşı kin güttüğünü biliyor. Böylece rejim sözünü ettiğimiz saldırılarını DAİŞ’in üstüne atacak ve dünya kamuoyu için DAİŞ’in bölgede varlığını sürdürdüğü algısını yaratacak.”
Fervan’a göre Suriye subaylarına yönelik bazı suikastlar, Şam’ın istihbarat ve güvenlik servisleri tarafından gerçekleştirildi. Fervan, Deraa’yı denetlemek isteyen gücün 4’üncü Tümen olduğunu, Şam’ın askeri istihbaratına bağlı İran destekli Hizbullah milislerinden oluştuğunu söyledi. Fervan Rusya’ya bağlı 5’inci Tümen’in ise Rusya’nın İsrail’e verdiği İranlı güçleri ülkenin güneyinden çıkarma sözünü yerine getirmekle görevli olduğunu kaydetti.
Rusya petrol tarlaları istiyor
Suriye Demokratik İlmî Topluluğu Koordinatörü, Siyasi Analist Semir Ezam da şunları kaydetti: “Rusya ile birlikte Astana taraflarının halk iradesini yok sayması ve Suriye üzerine yapılan kirli anlaşma ve pazarlıklar, doğal olarak Deraa’da gelişmeleri ortaya çıkardı. Bir yandan bölgede anlaşmaya uyan gruplar tasfiye ediliyor diğer yandan da Suriye ordusunun asker ve subaylarına suikast yapılıyor. Ayrıca vilayetteki kontrol noktalarına da saldırılar düzenleniyor. Anlaşma rejimin hizmetindedir. Çünkü askeri olarak çökmesini önledi. Bir diğer faydayı ise Rusya sağladı. Çünkü Rusya bölgenin yeraltı zenginlikleri ve uluslararası karayollarına önem veriyor. Bir diğer fayda sağlayan ise Türk devletinindir. Anlaşma ile İdlib, Halep’in kuzeyi, Efrîn, Serêkaniyê ve Girê Spî’ye girdi. İran da askeri, siyasi ve güvenlik alanlarında rejimin dehlizlerine sızdı. Ancak gerçek şu ki, bu anlaşmalar ve pazarlıklar neticesinde Suriyeliler katledildi, etnik ve mezhepsel saldırılara maruz kaldı, yoksulluk arttı ve Rusya ile Türkiye’nin bulunduğu bölgelerde güven ortamı kalmadı.”
Süveydalı olan Semir Ezam Rusya için şunları söyledi: “Rusya’nın Deraa’da, Süveyda üzerine baskı için kurduğu 5’inci Tümen ile sorunluyuz. 5’inci Tümen’in amacı da bilindiği üzere rejimin egemenlik alanlarını genişleterek Rusya’yı petrol tarlalarının sahibi yapmak.”
DERAA
