Kürt kültürünün taşıyıcısı dengbêjler, dili yeni nesillere sevdirmek gibi önemli bir görevi de sırtlıyor. Kayyumun mekanlarına kilit vurduğu dengbêjler, dili günlük yaşamda kullanmanın hayati olduğunu vurguluyor.
Metin Yoksu/Batman-MA
Diyarbakır’da geçen haftalarda bir araya gelerek çalıştay düzenleyen 9 Kürt partisi, Kürt Dili Platformu’nu oluşturdu. Platform sonrasında 3 çalışma grubu oluşturularak kamuoyu oluşturmak, hükümete talepleri iletmek ve uluslararası sözleşmelere dayalı olarak çalışma yürütmek amacıyla gruplar çalışmalarını sürdürüyor. Kürt dili ve kültürünün günümüze ulaşmasında büyük katkısı olan dengbêjler de oluşturulan platformu desteklediklerini belirterek dilin gelişimi ve korunması için yürütülen çalışmaların ilerletilmesi gerektiğini söyledi. Bir dilin yaşatılması için günlük yaşamda kullanılmasının yeterli olmadığını dile getiren Dengbêj Ehmedi Xî, “Bir dili siz gündelik hayatta kullanırken eğer ki yazı dili ile eş zamanlı kullanmıyorsanız, asimilasyona uğraması doğaldır. Kürtçe’nin resmi ve eğitim dili olması amacıyla yapılan çalışmalar önemli ve kıymetlidir” dedi.
‘Kayyum atanınca koptuk’
Kurumların dilin gelişmesinde önemli etkilerinin olduğunu anlatan Dengbêj Xî, Batman Belediyesi’ne kayyum atanmadan önce kentte Dengbêj Evi olduğunu hatırlatarak, “Burada kilamlar söylemenin yanı sıra gençlerle onların tarihi üzerine sohbet ediyorduk. Gençler kitaplardan öğrendiği tarihinin detaylarını kilamlardaki sözcüklerin peşine düşerek dengbêjlere soruyordu. Biz de dilimiz döndüğünce anlatmaya gayret ediyorduk. Ne zamanki kayyum Dengbêj Evi’ni kapattı. İşte o an tarih ve kültür gençlerden koparıldı” diye belirtti.
Kafelerde sürdürüyorlar
Kayyumdan sonra çalışmalarını kafelerden sokaklara kadar farklı alanlarda sürdürdüklerini dile getiren Xî, “Biz kapatmaya rağmen caddelerden tutun da kafelere kadar kilamlar söylemeye devam ettik. Dengbêjlik bunu gerektirir. Nasıl ki yüz yıllardır bu gelenek bu dili ve tarihi bugünlere taşıdı ise biz de aynısını yapmaya özen göstermeye çalışıyoruz. Lakin kurumsallaştıkça bu gelenek ayakta kalacaktır. İşte dil de buna benzer eğitim dili ve resmi dil çalışmaları da bu anlamıyla önemli ve desteklenmelidir” diye ekledi.
‘Herkesin görevi’
Dengbêjliğin her koşulda devam edeceğini söyleyen Dengbêj Hadi de “Nasıl ki binlerce yıldır bu gelenek sürdü ise bugün de devam edecektir. Tarih boyunca Kürt dili üzerinde baskı ve sansür vardı. Bugün de bu baskılar devam ediyor. İnsanlar düğünlerde dahi Kürtçe stran söylediği için tutuklandı. Bu baskılardan kaynaklı korkuların olması bundadır. Lakin bunlara rağmen Kürt dilini yaşatmak ve geliştirmek herkesin görevidir” dedi.
‘Yaşamda kullanılmalı’
Kürt dilinin neden resmi ve eğitim dil olması gerektiğini anlatan Dengbêj Hadi, şunları dile getirdi: “Dengbêjlerin çabaları önemlidir. Halkın gündelik yaşamda Kürtçe’yi konuşması önemlidir. Ve Kürt illerinde halk kendi arasında Kürtçe konuşuyor ama ne zamanki resmi kurumlara veya pazara, çarşıya çıktığında işler değişiyor. Pazara gidiyor bakıyor ki etiketler, ilanlar gibi her şey Türkçe. Yine resmi dairelerde tüm işlemler Türkçe yapılıyor.İşte o zaman Kürtçe devre dışı kalıyor. Bugün bir mandalinanın fiyat etiketi Kürtçe yazılsa veya resmi dairelerde Kürtçe yazışmalar ve konuşmalar olsa durum değişir. Bunu sağlayarak bile Kürtçe’nin korunmasına katkı sunabiliriz. Bu anlamıyla yapılan çalışmalar önemlidir.”
