Önceki gün ‘koronavirüs’ten çok Türk ekonomisinin gücü üzerine konuşan Maliye Bakanı Albayrak, ‘Dükkanı bir şekilde işleteceğiz’ dedi ama dükkan her zaman silah sektörüne çalışıyor ve ne sağlığa ne de sağlıkçılara bir şey kalmıyor
Geçtiğimiz perşembe günü yaptığı açıklamalarda Türkiye ekonomisinin güçlülüğünden söz ederek krizden etkilenmeyecekleri iddiasını tekrarlayan Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, özel sektörden ‘ücretsiz izin’ adı altında fiilen işten atılan milyonlarca emekçinin durumunu ve ‘evde kal’ denilen insanların nasıl yaşamını sürdüreceği sorusunu yok saydı. Albayrak, ‘koronavirüs’e karşı savaşan sağlık emekçilerine gerekli ekipmanı sağlamaktan bile uzakta olan sistemi ‘mükemmel’ olarak nitelerken, öte yandan devletin milyarlarca lirayı silahlara ve lüks harcamalara akıtması üzerine hiçbir şey söylemedi.
Başlangıçta test uygulamasını sınırlı tutarak vaka sayısını az göstermeye ve böylece politik kendisine bir ‘başarı hikayesi’ yazmaya çalışan AKP-MHP yönetimi, şimdi gitgide tırmanan ölümler karşısında günlük, parakende tedbirlerle durumu idare etmeye çalışırken, ne sağlıkçıları koruyabiliyor, ne de yurttaşı. Ama öbür yandan, onlarca hastane yapacak büyüklükteki mali kaynaklar silah harcamaları ve ‘itibardan tasarruf olmaz’ diyen Erdoğan ailesinin harcamalarına gidiyor.
F-35: Para uçtu jet uçmadı!
İktidarın son dönemdeki silah harcaması kalemlerinden özellikle ikisi, ticarette ‘parayı çöpe atmak’ olarak adlandırılabilecek projeler. Neredeyse yılan hikayesine dönen ve son süreçte Türkiye’nin tamamen dışlandığı F-35 projesi bunlardan biri. Savunma Sanayii Müsteşarı Prof. Dr. İsmail Demir’in Haziran 2018’deki açıklamasına göre Türkiye’nin toplam 100 uçak sipariş verdiği proje, bir süre sonra S-400 sorunundan ötürü ABD yönetimi tarafından durdurulduğunda, toplam ödenen para 1.25 milyar dolardı. Haziran 2019’da bizzat Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan tarafından açıklanan bu meblağ, halen geri alınmış da değil. Böylece Türkiye, yurttaşın vergilerinden sağlanan 1.25 milyar doları, henüz tek bir mil bile uçmamış uçaklara harcamış bulunuyor.
S-400: 2.5 milyara boru!
Türkiye’nin yakın dönemde çöpe attığı vergi gelirlerinden en yüklüsü ise S-400 savunma sistemlerine ödenen para oldu. NATO ve ABD ile büyük gerilime neden olan Rus S-400 sistemi, kamuoyunda da uzun süre tartışıldı ve hükümet çevreleri tarafından Türkiye tarihinde ABD’ye karşı konulmuş en sert tavır olarak gösterildi ve yandaş basının dışında AKP’li yurttaşlar bile kamyonetlerine ‘PVC boru’ bağlayarak ‘anti-emperyalist’ gösteriler yaptılar. Ama sonuç yine hüsran oldu. En son İdlib sürecinde S-400 sisteminin Rusya’nın istemediği durumlarda kullanılamayacağı görülürken, Rusya, ticaretin sıradan kurallarına göre Türkiye’ye ‘işe yaramaz mal’ satmış oldu. Rus resmi basınına göre 2.5 milyar dolar da böylece yurttaşın cüzdanından uçup gitti!
Silahta derece yapmak
Öte yandan, insan hakları, basın özgürlüğü, eğitim seviyeleri gibi alanlarda dünya sıralamasında diplerde gezen Türkiye, genel silah harcamalarındaki yerini yıllardır koruyor. SIPRI’nin yıllık raporuna göre 2018’de tüm dünyada askeri harcamalar 1,8 trilyon dolara ulaşırken, birinci sırayı her zamanki gibi ABD tuttu ama Türkiye de 15’inci sıradaki konumunu korudu. Sırasının değişmemesine karşın bir önceki yıla göre askeri harcamalara yüzde 24 daha fazla bütçe ayıran Türkiye, 19 milyar dolarlık harcamasıyla ilk 15 ülke arasında en fazla artış gösteren ülke oldu. Ankara’nın harcamalarındaki artış ile ilgili konuşan SIPRI araştırmacısı Nan Tian, “Türkiye hızlı askeri teçhizat teslimatı konusunda giderek daha fazla harcama yapıyor ve bir yandan da yüklü miktarda silah satın alıyor” ifadesini kullandı. Tian ek olarak “Türkiye ayrıca Suriye’deki Kürt gruplara karşı askeri harekâtını genişletiyor, bu da çok fazla paraya mal oluyor” şeklinde konuştu.
‘İtibar’ yoksulları vuruyor
Başından beri ‘itibardan tasarruf olmaz’ prensibiyle çalışan Erdoğan’ın başkanlık sistemi, gerçekten de bu prensibe uygun davranıyor. Sayıştay’ın geçen yıl açıkladığı rapora göre Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nın 2018 yılı giderleri 1 milyar 648 milyon 678 bin lira olurken, aylık harcamasının 137 milyon, günlük 4.5 milyon lirayı aştığı ortaya çıktı. Saray’daki personel için yılda 181 milyon, temsil ve tanıtma için 48 milyon, mutfak için 5.3 milyon, giyecek için 10 milyon, temizlik için de 3.8 milyon lira verildi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “Cumhurbaşkanlığı Ödeneği” kaleminden 12 ayda toplam 708 bin TL maaş aldığı görüldü. 2017’de ayda devletten 53 bin 300 TL maaş alan Erdoğan, 2018’de maaşını 59 bine yükseltti.
Temizlik için 2018’de 3.8 milyon TL değerinde ekipman alındı. 2018’de kırtasiye masrafları 2.2 milyon TL olurken, “Giyecek, mefruşat ve tuhafiye malzemeleri” için 10 milyon TL harcandı. Cumhurbaşkanlığı’nın ısıtma, elektrik ve su gibi fatura harcamalarından oluşan “tüketime yönelik mal ve malzeme alımları” kalemi de 1 yılda 25 milyon 587 bin TL’den 40 milyon 988 bin TL’ye yükseldi. Tıbbi ve laboratuvar sarf malzemeleri için de 2018’de 4 milyon 179 bin TL harcanması dikkat çekti. 2018’deki “yem” masrafları 145 bin TL olarak açıklandı.
Para girdabı gibi
Bütün bunlar yetersiz bulunmuş olmalı ki, 2020 yılı bütçesinde bir önceki yılın 2 milyar 818 milyon 899 bin lira olan başlangıç ödeneğine göre yüzde 11.8 oranında artışla 3 milyar 152 milyon 937 bin lira ödenek tahsis edilmesi öngörüldü. Erdoğan’ın 2014 yılında Cumhurbaşkanı, 2018 yılında da “Başkan” seçildiği altı yıllık dönemde Cumhurbaşkanlığı’nın ödenekleri ile örtülü ödenek harcamalarındaki artış geçmiş dönemlerle kıyaslanamayacak ölçüde büyüdü. Altı yıllık harcama toplamı 20 milyar liraya yaklaştı. Şimdiye dek görev yapan tüm Cumhurbaşkanlarına göre harcama rekorları kıran Erdoğan’ın ilk seçildiği yıldan bu yana yaptığı harcamalar yüzde bin 506 oranında büyüdü. 2014 yılında 244 milyon, 2015’te 491 milyon, 2016’da 1 milyar 295 milyon, 2017’de 659 milyon, başkanlığın ilk yılı olan 2018 yılında 1 milyar 648 milyon lira harcayan Cumhurbaşkanlığı’nın 2019 harcama toplamı 3 milyar 919 milyon liraya ulaştı. Sadece bir yılık harcama artışı yüzde 137 oldu.
Örtülüsü de az değil
Cumhurbaşkanlığının bütçe büyüklüğüne paralel olarak örtülü ödenek harcamaları da artarak sürdü. Hesabı verilmeden yapılan bu kalemdeki altı yıllık artış yüzde 92 olurken, 2014’te 1 milyar 78 milyon lira harcama yapılan örtülü ödenek, 2015’te 1 milyar 773 milyon liraya çıktı. 2016 yılı harcaması 1 milyar 616 milyon liradan 2017’de 3 milyar liraya fırladı. 2018’de 1 milyar 722 milyon lira harcanan örtülü ödenek, 2019 sonunda 2 milyar 73 milyon liralık büyüklüğe ulaştı.
HABER MERKEZİ
