Zaman zaman Türkiye’nin desteklediği Suriye Milli Ordusu (SMO) gruplarının Efrin’den çekildiğine dair haberler paylaşılmış olsa da bu yönde henüz somut bir gelişme yaşanmadı
Doğan Cihan
Abdullah Öcalan’ın 27 Şubat’ta yaptığı Barış ve Demokratik Toplum çağrısı, Kuzey ve Doğu Suriye’de ve Rojava bölgesinde geniş yankı buldu. Bu çağrının ardından, Demokratik Suriye Güçleri (DSG) Genel Komutanı Mazlum Abdi ile Suriye Geçici Hükümeti lideri Colani arasında sekiz maddelik bir anlaşma imzalandı. Anlaşmanın beşinci maddesinde, yerinden edilmiş tüm Suriyelilerin kendi kasaba ve köylerine geri dönüşlerinin sağlanacağı belirtildi. Bu madde, 2018 yılından bu yana Türkiye’nin desteklediği silahlı grupların kontrolünde olan Efrin, Serêkaniyê ve Girê Spî bölgelerine geri dönüş için önemli bir umut olarak görülüyor. Mutabakat kapsamında ayrıca, taraflar arasında kurulacak bir komisyonun anlaşmanın uygulanmasını takip edip yürütmesinden sorumlu olacağı ifade edildi.
Kuzey ve Doğu Suriye’yi temsil eden komite, 10 Mart’ta imzalanan mutabakatın uygulanması için çalışmalarını sürdürüyor. Anlaşma kapsamında yürütülen faaliyetlerin yıl sonuna kadar tamamlanması hedeflenmişti. Ancak yerel kaynaklara göre, Geçici Şam Hükümeti mutabakatın birçok maddesi konusunda somut adım atmaktan kaçınıyor. Anlaşma sonrası en çok merak edilen konulardan biri ise halen kontrol altında tutulan bölgelerin durumu oldu. Özellikle Efrîn özelinde, Geçici Şam Hükümeti tarafından bugüne kadar kayda değer bir gelişme sağlanmadı. Aynı şekilde, Serêkaniyê ve Girê Spî gibi diğer bölgelerde de herhangi bir geri dönüş ya da statü değişikliğine dair adım atılmış değil.
SMO devrede
QSD ile Suriye Geçici Hükümeti arasında imzalanan anlaşmanın ardından dikkatler bir kez daha Efrin’e çevrildi. Rojava ile Kuzey ve Doğu Suriye’nin çeşitli kentlerinde yaşayan Efrinli göçmenler, bölgedeki her gelişmeyi yakından takip ediyor ve geri dönüş ihtimali için hazır bekliyor. Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi, Efrinlilerin güvenli bir şekilde geri dönebilmeleri için Şam yönetimine sık sık çağrıda bulunuyor. Zaman zaman Türkiye’nin desteklediği Suriye Milli Ordusu (SMO) gruplarının Efrin’den çekildiğine dair haberler paylaşılmış olsa da, bu yönde henüz somut bir gelişme yaşanmadı. Aksine, yerel kaynaklara göre bölgede sivil yerleşimlere ve Efrin’in doğal yapısına yönelik saldırıların artarak sürdüğü ifade ediliyor.
Yerel kaynaklara göre, Efrin kent merkezinde günlük yaşamda sokakta yürüyen sivillerin sık sık Türk askeri unsurları ya da Türkiye destekli silahlı gruplarla karşılaştığı bildiriliyor. Aktarılan bilgilere göre, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin kent merkezindeki üslerinin varlığı halen sürerken, Türkiye destekli grupların Suriye Geçici Hükümetine bağlı İç Güvenlik Güçleri’nin kıyafetlerini giydiği belirtiliyor. Bölgedeki güvenli kaynaklar, Suriye Milli Ordusu (SMO) bünyesindeki bu grupların Efrin kent merkezi ve çevre ilçelerde etkisini sürdürdüğünü belirtiyor. Son haftalarda, bu silahlı grupların varlığıyla bağlantılı olarak insan kaçırma, taciz, hırsızlık ve kötü muamele iddialarında artış yaşandığı ifade ediliyor. Ayrıca, daha önce Türkiye’nin Efrin ve ilçelerini çeşitli SMO grupları arasında paylaştırdığı ve bu grupların bölgede aktifliğini koruduğu dile getiriliyor.
Kürtler döndü
Suriye’de Esad rejiminin düşmesinden ve özellikle 10 Mart anlaşmasından sonra Efrin’den Suriye’nin çeşitli kentlerinden gelen Arapların ve kimi çete gruplarının kentten ayrıldığı yönünde kimi haberler paylaşılmıştı. Yine SDG ile yeni Suriye hükümetinin savaş esirlerinin serbest bırakılması ve Halep’teki iki Kürt mahallesi olan Şêx Maqsud ve Eşrefiye’de güvenliğinin Suriye Hükümeti’nin genel güvenlik güçlerine devredilmesi konusunda anlaştığını duyurdu. Özerk Yönetimi’ne bağlı Asayiş (iç güvenlik) güçleri, Halep’teki Şeyh Maksud ve Eşrefiye mahallelerinde kalacak ancak genel güvenlik gücü haline gelerek Suriye İçişleri Bakanlığı’na bağlanacak. 1 Nisan’dan itibaren Efrinli göçmenler kentlerine dönmeye başladı. Bu dönüşlerden günümüze bir dönem Efrin’in nüfusunun çoğunluğunun Arap olduğu açıklanmıştı fakat son dönüşlerden sonra Efrin’in yüzde yetmişinin tekrar Kürtler olduğu resmi kaynaklarca bildiriliyor. 10 Mart’ta imzalanan mutabakatın üzerinden beş ay geçmesine rağmen, Efrin’de somut bir ilerleme sağlanamadı. Bölgede hak ihlallerinin devam etmesi ise, Efrin’deki durumun yakın zamanda değişeceğine dair bir işaret olmadığını bir kez daha gözler önüne seriyor. Efrin’den kaynaklar, çok sayıda Arap aile Efrin’den ayrılmış olsa da en büyük sorunun, silahlı grupların bölgeyi terk etmemesi olduğunu ifade ediyor.
Aynı kaynak, son zamanlarda yüzlerce silahlı kişinin yeniden Efrin’e konuşlandığını ve konvoylarının şehir merkezinden geçtiğini söyledi. Bu grupların, Suriye Savunma Bakanlığı bünyesine dahil olmuş gibi görünse de hâlâ Türkiye’den talimat aldıkları içini girdikleri pratiklerden anlaşılıyor.
HABER MERKEZİ
