Maraş’ın Elbistan ilçesi Belediye Başkanı Mehmet Gürbüz, 1.8 milyar tonluk leonardit maden rezervi tespit edildiğini ve yatırımcı aradıklarını açıklamıştı. Bu maden girişimi bölge için yeni bir ekolojik yıkımın habercisi
Yusuf Gürsucu
Afşin-Elbistan Kömürlü Termik Santraleri’ni besleyen linyit kömür madenleri bölgede hem santrallerden çıkan duman ve parteküller nedeniyle hem de maden sahasının yarattığı yıkımlar nedeniyle çok değerli tarım arazilerini yok etmiş, insanlar ise kirlilikten dolayı kronik hastalıklarla boğuşurken, genç yaşta ölümler yaşanmakta. Baca filtresi zorunluluğu gelmesine karşın filtreleri takılmayan ve dolayısıyla çalıştırılmayan santraller bölgede halkı zehirlemeye, tarım arazilerini ise yok etmeye devam ediyor. Afşin – Elbistan coğrafyasını kapsayan 120 km2 tarım arazisi kömür madenlerine tercih edilmiş durumda.
17 bin kişi öldü
Onbinlerce dekar nitelikli tarım arazisi acele kamulaştıma ile termik santrallerin yüzde 50 kapasite artışına gitmek ve üçüncü santralin kurulmasının hazırlığını yapmak amacıyla linyit madenlerini genişletme adımları sürüyor. Geçtiğimiz Haziran ayında 3. santral açmak amacıyla Çinli şirketin C Santrali için ÇED olumlu kararına karşı bölge halkı tarafından açılan davada mahkeme yürütmeyi durdurma kararı verdi. Elbistan’daki santrallerin “kum tanesinden bile küçük parçacık madde (PM2,5) ve azot dioksit (NO2) kirliliği” nedeniyle bugüne kadar 17 bini aşkın erken ölüme neden olduğu raporlanmıştı.
Linyit için kaldıraç
Elbistan Belediye Başkanı Mehmet Gürbüz’ün, “leonardid madeni için yatırımcı arıyoruz” açıklaması genişlemeye çalışan linyit maden sahaları için bir kaldıraç olarak kullanılmak istendiğinin işaretlerini verdi. Linyitin kömürleşme sürecinde yüksek oranda oksidasyona uğramasıyla oluşan ve içerdiği yüksek orandaki hümik asitlerden dolayı bir toprak düzenleyici olarak nitelenen leonardit madeni için yatırımcı aranırken, bu madenin linyit kömür katmanının üzerinde yer alıyor olması dikkat çekici.
Birinci sınıf tarım arazisi
Elbistan Belediye Başkanı Mehmet Gürbüz, leonardidin milyonlarca yıl önce toprak altında kalmış organik maddelerin doğal yollarla fosilleşmiş hali olduğunu, yüksek oranda karbon, magnezyum, potasyum ve hümik asit içerdiğini, bütün dünyaya tarım üreticilerine kazandırılmasıyla ilgili çaba sarf edilmesi gerektiğini, yurt içinden ve dışından çok sayıda firmayla leonardidin organik gübreye dönüştürülmesiyle ilgili görüşmeler yaptıklarını söyledi. Ancak altında linyit madeni bulunan alanların üst katmanında yer alan bu madenin bulunduğu yüzey birinci sınıf tarım toprağını içeriyor ve bu toprağı yok edip gübre elde edilecek iddiaları termik santrallerinin ihtiyacına yönelik bir girişim olarak öne çıkıyor.
Asıl hedef kömür
Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi (KSÜ) Ziraat Fakültesi Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kadir Saltalı’nın, “Türkiye’de leonardit rezervinin yaklaşık yüzde 80-90’ı Afşin-Elbistan Termik Santrali havzasında olduğunu düşünüyoruz. Bu bölgede yapılan araştırmalarda 4,8 milyar ton gidya, 4,2 milyar ton kömür var, leonardit bu grup içerisinde vurgulanmıyor. Ancak yaptığımız incelemelerde bu bölgedeki leonardit rezervinin yaklaşık 1,8 milyar ton olduğunu tahmin ediyoruz” sözleri asıl olanın kömür olduğunu gösterirken, bu madeni elde etmek için birinci sınıf tarım toprağının yok edilecek olmasını değerlendirmemesi dikkat çekici.
Suları tükettiler
A Termik Santrali 38 yıl, B Termik Santrali ise 18 yıl boyunca Ceyhan Nehri ve Ceyhan Havzası’ndan su kullanmaya devam ediyor. Mevcut 2 santral (Afşin-Elbistan A ve B), bölgede doğrudan, geri dönüşü olmayan bir şekilde yüzbin dönüm birinci sınıf tarım alanını yok etti. 30 bin insanın erken ölümüne neden oldu. Doğanın en az 50 bin yılda oluşturduğu su kaynaklarını tahrip etti, iklimi değiştirdi. 24 km mesafeden borularla doğrudan nehrin kaynağından su alındı. Nehrin Pınarbaşı gözünden A Termik Santrali için saatte ortalama 7 bin 200 ton su taşındı. Onyıllarca nehrin Pınarbaşı gözünden doğrudan alınan su, yıllar içinde nehrin debisini iyice düşürürken, yeraltı suları ise derinlere çekildi.
Leonardit ve Hambach Ormanı
Kapitalizm dünyanın her yerinde ekonomik büyüme adına tarım arazileri, su havzaları ve ormanları yok etmekte hiçbir tereddüt göstermiyor. Alman enerji tekeli RWE şirketinin linyit kömürü ve leonardit madenini genişletmek adına Hambach Ormanı’nı kesme hazırlığına karşı Alman yaşam savunucuları ormanı korumak amacıyla ağaç üstlerine evler yapmış ve büyük bir direniş ortaya koymuşlardı. Almanya’nın Köln kenti yakınlarındaki Hambach Ormanı 12 bin yıllık bir geçmişe sahip. Ormanın yüzde 90’lık kısmı linyit madeni çıkarmak için yok edilmişti. Kalan kısmın yok olmasını engellemek isteyen bir grup yaşam savunucusu beş yıl boyunca ormanlardaki ağaçların tepelerine evler kurarak orada yaşamaya başladı.
Şirket-devlet sistemi
Alman hükümeti ve Avrupa’nın en büyük linyit maden ocağı sahibi RWE şirketi ancak beş yıl sabredebildi ve ormanın kalan bu kısmını da yok etmek için harekete geçti. Angela Merkel hükümetinin ve polisinin 13 Eylül 2017’de başlattığı saldırının ardından Hambach Ormanı’ında direniş başladı. Bir yanda doğayı ve canlıların tümünü kapitalizmin kâr hırsına feda eden bir şirket-devlet sistemi yer alırken, diğer yanda ise doğayla ve tüm canlılarla uyumlu yaşamayı amaç edinmiş insanlar vardı. 4 bin kişilik özel Alman polisi operasyonuyla tüm ağaç evler yıkılmış ve orada yaşayanlar gözaltına alınmış ancak direniş engellenememişti. Alman, Fransız, İtalyan, İspanyol, Amerika, Kanada, Belçika ve Türkiyeli yaşam savunucuları bölgeye akın ederek alanın terk edilmemesi için büyük bir dayanışma ördü. Direniş sonucu ağaçlar yaşamaya devam ediyor.
