Yargının ‘iptal’ kararlarına rağmen şirketlerin ve iktidarın maden ocakları açma ısrarının sürdüğü Eskişehir’de doğa, altın, kömür ve termik santralleri tehdidi altında. Çevre Mühendisi Dr. Ozan Devrim Yay, herkesi Eskişehir Doğa ve Yaşam Platformu’nda mücadele etmeye çağırdı
Son dönemde maden arama kararlarıyla ve buna karşı çevre örgütlerinin verdiği mücadeleyle gündeme gelen Eskişehir’de, maden şirketlerinin ve faaliyetlerini destekleyen iktidarın maden ocakları açma ısrarı sürüyor. Eskişehir Doğa ve Yaşam Platformları adı altında bir araya gelen çevre örgütleri, yargı yoluyla maden arama kararlarını kısmen durdursa da Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) raporlarıyla madenlerin önü yeniden açılmaya çalışılıyor. Türkiye Erozyonla Mücadele ve Ağaçlandırma ve Doğal Varlıkları Koruma Vakfı (TEMA) verilerine göre, kentin yüzde 71’i şirketlerin madden araması için ruhsatlandırılmış durumda.
Kentin doğası için tehlikeli bir boyuta ulaşan maden aramalarına karşı mücadelenin de büyüdüğü kentte, Sakarya Nehri’nin temiz su kaynaklarını tehdit eden siyanürle altın arama girişimi, çevre örgütlerinin girişimiyle durduruldu, ancak yeniden ÇED süreci başlatıldı. Yüzlerde alanlık ormanı yok edecek, 716 futbol sahası büyüklüğündeki olan proje için çıkarılan “ÇED olumlu” raporu için mahkeme sonucu beklemeyen şirket, 5 Ocak 2024’te iptal kararı aldı, ardından ÇED raporu için yeniden başvuruda bulundu. Mihalgazi ilçesi Alpagut Mahallesi ile Tepebaşı ilçesi Atalan Mahallesi’nde Cengiz Holding’e bağlı Eti Bakır A.Ş.’nin yürüttüğü proje, Sakarya Nehri için ciddi bir tehdit oluşturuyor. Maden siyanürlü altın aramanın yapılmak istendiği projenin alanı içinde 1’inci dereceden arkeolojik sit alanı ve Sakarya Nehri’nin beslediği tarımsal alan için de tehdit oluşturuyor. Şirket, proje süresince 120 milyon ton su tüketeceği belirtse de bu miktarın daha fazla olacağı çevre örgütlerince tahmin ediliyor.
Yeni siyanürlü altın madeni
Sarıcakaya ilçesi Bilal Habeşi Mahallesi’nde yeni bir siyanürlü altın madeni için Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü’nün projeye hızla “ÇED gerekli değildir” kararı vererek söz konusu alanı, Koza Madencilik Şirketi’nin kullanımına açtı. “ÇED gerekli değildir” kararına karşı açılan davada Eskişehir 2’nci İdare Mahkemesi, işlemin hukuka aykırılığını ve uygulanması halinde telafisi güç veya imkânsız zararlar doğurabileceğini belirterek, itiraz yolu kapalı olarak projenin yürütmesini durdurma kararı verdi.
Şirket, projenin tümden iptali için açılan davaya gönderdiği savunmada, ülkenin narenciye ve sebze ihtiyacının yüzde 20’sini karşılayan Sarıcakaya Vadisi, üzerinde açılması planlanan maden ocağının herhangi bir su kaynağı üzerinde bulunmadığını savunuyor. Sarıcakaya Vadisi’nde proje hayata geçerse ayda 12 defa 19,87 kilo dinamitle patlamalar yapılacak, siyanürlü altın araması yapılacak bundan da su kaynaklarının seralar, meyve bahçeleri, tarım arazileri ve ormanların etkilenmesi bekleniyor.
İptal kararına uyulmuyor
Sivrihisar ilçesi Kaymaz Mahallesi’nde hali hazırda 2 adet maden atık havuzu bulunurken, ilave atık havuzu projesine Eskişehir İdare Mahkemesi tarafından iptal kararı verilmesine rağmen Koza Altın İşletmeleri’nin havuz inşaatına devam ettiği ve bitirdiğine dair uydu görüntüleri ile ortaya çıktı. Buna karşı Eskişehir Doğa ve Yaşam Platformu, iptal kararı sürecinin ardından yapılan genişletme çalışmalarını sorduğu Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü, eklenti alanın 8 defa Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü tarafından denetlendiği inşa faaliyetlerine rastlanmadığı savundu.
Termik santral
Alpu ilçesinde bulunan kömür rezervinin işletilmesi amacıyla Özelleştirme İdaresi Başkanlığı tarafından bölgeye termik santral kurulması ihalesini açıldı. Projenin ÇED süreci, 2017 yılının Eylül ayında başlatıldı, Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı termik santralin çevreye zarar vermeyeceğini savunarak 6 Mart 2018’de tesis için “ÇED olumlu” raporu verdi. TEMA Vakfı, meslek odaları, sivil toplum örgütleri, belediyeler ve vatandaşlar Bakanlığın verdiği ÇED olumlu raporunu mahkemeye taşıdı. Dava, 2019’da ihalenin iptali ile sonuçlandı. Yapılan itirazın olumsuz sonuçlanması üzerine Eskişehir Büyükşehir Belediyesi Danıştay’a taşıdı. Danıştay, kararı iptal ederek, kömürlü termik santralin yapımına izin vermedi. 2022 yılında ise termik santral projesi tamamen iptal edildi.
Mücadelenin sonuçları
Eskişehir Doğa ve Yaşam Platformu Üyesi Çevre Mühendisi Dr. Ozan Devrim Yay, doğa aleyhine olan projelerin iptal edildiğine işaret ederek, “Mücadele, Eskişehir’de çok sayıda örgüt ve birey tarafından oluşturulan Eskişehir Doğa ve Yaşam Platformunda sürüyor. Bir ayağımız maden projesinin planlandığı alanda iken bir yandan da kent merkezinde mücadeleyi düzenli olarak devam ettiriyoruz. Bu mücadelelerin hepsinin birlikte yarattığı güç sonunda projenin ÇED sürecinin İnceleme ve Değerlendirme Komisyonu aşamasında durdurulmasını sağladık. Bakanlığın ÇED raporundaki eksiklikleri ve yanlışlıkları görmesinde büyük etkimiz oldu. Ancak bu kazanım bir ara kazanım olduğu için mücadelemiz duraklamak ya da zayıflamak yerine tam tersine büyüyerek ve çoğalarak devam edecek” ifadelerini kullandı.
‘Gözümüz Alpu Ovası’nda’
Doğa talanına karşı Eskişehir Doğa ve Yaşam Platformu’nda mücadeleye davette bulunan Ozan Devrim Yay, “Termik Santral projesinin tekrar hayata geçirilmeye çalışıldığına dair ciddi duyumlar olduğu için bir gözümüz de sürekli Alpu Ovası’nda. Hem daha önce termik santral projesine karşı oluşturulan güç birliğinden kalan deneyim ve güç hem de şu anda Doğa ve Yaşam Platformu’nda yaratılan ciddi örgütlülük ile tüm saldırılara karşı koymak için mücadeleye kaldığı yerden devam etmeye hazırız. Nitekim Sakarya Vadisi’nde Cengiz Holding’in mevcut girişimi dışında hem Cengiz Holding’in hem başka şirketlerin maden projeleri girişimleri olduğunu biliyoruz” diye konuştu.
Haber: Enes Beyaz / MA
