Çelikler Holding’in işlettiği Afşin-Elbistan Linyit madeninde 15 gün önce göçük meydana gelmişti. Kömür üretimi azalırken, EÜAŞ B santralinde üretimi durdurdu, A santralinin çalışması ise devam ediyor
Yusuf Gürsucu / İstanbul
Afşin-Elbistan Termik Santralleri A ve B ünitelerinden oluşmaktadır. Bu iki santralin toplam gücü ise 2800 Megawatt (MW). Çelikler Holding’in özelleştirme yoluyla aldığı termik santralde 1 adet 335 MW ve 3 adet 344 MW’la toplam 1367 MW gücünde üniteler bulunmakta. Çelikler Holding güç artırımına giderek mevcut güce 2 adet 344 MW ekleyerek santralin toplam gücünü 2043 MW’a yükseltmek için adım attı. Çelikler Holding, ilave iki ünite için Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na başvuruda bulunmuştu. Çelikler Holding bünyesindeki Afşin Elbistan Linyitleri İşletme Müdürlüğü’nde yaklaşık 15 gün önce meydana gelen göçüğün faturası Elektrik Üretim A.Ş’nin (EÜAŞ) işlettiği Afşin-Elbistan B Termik Santraline yüklenerek santral enerji üretimini en az 6 ay süreyle durdurdu. Diğer yandan Çelikler Holding’in işlettiği A santralinde ise üretim devam ederken, kamunun bu nedenle milyarlarca lira zarara uğrayacak.
İşçiye mezar olan Çöllolar
Afşin-Elbistan B Termik Santralinin kömür ihtiyacını karşılamak için açılan ve özel şirketin işlettiği Çöllolar Kömür İşletmesi 2011 yılı Şubat ayında yaşan ve 11 işçinin mezarı olan göçük sonrası üretim yeniden başlamadı. Yaklaşık iki yıl önce Türkiye Taş Kömürüne (TKİ) devredilen Çöllolar Kömür İşletmesinde yeni ocak açma çalışmaları devam ederken, şirketlerin neden olduğu sonuçlar kamunun sırtına yıkılmaya devam ediyor. Çelikler Holding’in madeninde yaşanan göçük nedeniyle kömür üretiminin azalması nedeniyle aynı şirketin işlettiği A santrali yerine kamunun elinde olan B santralinin üretimi durdurması halkın sırtından şirketlere servet aktarılma sürecinin sadece bir parçası. Diğer yandan he iki santralin bölgede yarattığı çevresel sorunlar sürerken, Çelikler Holding’in A santrali filtresiz olarak çalışmaya devam etmesi dikkat çekiyor.
Şirketlere servet aktarılıyor
Türkiye’de yüksek elektrik faturaları ve açlık sınır altında gelire mahkum edilen halktan çalınanın sermayeye aktarılması aralıksız sürerken, diğer yandan enerji şirketlerine üretmedikleri elektriğin parası ‘sistemden çıkmasınlar’ gerekçesiyle ‘kapasite mekanizması’ adı altında her ay yüz milyonlarca para ödeniyor. Öte yandan şirketlere yol veren iktidar kamunun elinde bulunan elektrik üretim tesislerini ya hiç çalıştırmıyor ya da çok düşük kapasiteyle çalıştırarak şirketleri beslemeye devam ediyor. Çelikler Holding’in işlettiği kömür madeninde yaşanan göçük sonrası kömür üretiminde düşüş yaşanmasının faturası kamunun işlettiği B Santraline çıkarılmış olması da sermayeye servet aktarılma sürecinin bir parçası olarak ortaya çıkıyor
B santralinin filtreleri çalışmıyor
Özelleştirme yoluyla Çelikler Holding’e satılan Afşin-Elbistan A Termik Santrali 1 Ocak 2020’de Çevre Kanunu gereği filtre takma zorunluluğuna rağmen iktidarın verdiği özel izinle ölüm kusmaya devam ediyor. AKP İktidarının, Ocak 2021’e kadar “geçici faaliyet belgesi” ile çalışmasına izin verilen A Santrali filtre takmayarak çevresini zehirlemesine göz yumuluyor. Bacalarından kömür dumanı ve partikülleri çevreye yayan santral nedeniyle bölge halkı kanser dahil akciğer hastalıklarıyla boğuşurken, binlerce erken ölüme neden olunuyor.
‘Görünmez katil’
Diğer yandan A santralinde baca filtrelerinin devreye alınmadığı ise yaydığı kirlilikten anlaşılabiliyor. Baca filtresi takma zorunluğu sonrası yaşanan depreme kadar hiç çalıştırılmadığı ve bu nedenle birçok tepki ortaya çıkarken, deprem sonrası ise bacaların çalıştırılma olasılığı bulunmuyor. Solunum hastalıkları uzmanları termik santralleri ‘görünmez katil’ olarak adlandırırlarken, toplum sağlığını tehdit eden en önemli sorunlardan biri olarak bu santrallerin yarattığı kirlilik gösteriliyor. Hava kirliliğinin, solunum yolu ile kalp hastalıklarının da içinde olduğu pek çok hastalıkla doğrudan bir ilişkisi var. Diğer yandan Ceyhan Nehri’ni besleyen en büyük akarsulardan biri olan Hurman Çayı’nda binlerce balık ölümü yaşanmış ve balık katliamına yol açan şeyin ise Afşin-Elbistan A Termik Santrali olduğu belirlenmişti.
Saatte 22 bin ton su tüketiyor
Çelikler Holding’in işlettiği A termik santralinin 1355 MW’lık mevcut gücü nedeniyle santralin ihtiyaç duyduğu su miktarı, Ceyhan Nehri’nin doğduğu nokta olan Pınarbaşı’ndan çıkan suyun miktarına neredeyse eşit. Açıklanan İlave güçle birlikte santralin su ihtiyacı katlanacak. Pınarbaşı su kaynağı saate 22.000 ton su akışına sahip ve mevcut A santrali bu miktardaki suyu yıllardır emiyor. Santrallerin yarattığı hava kirliliği ise yılın bazı aylarında Elbistan ve Afşin’de yaşamı çok ciddi anlamda olumsuz etkilediği ve bu nedenle kanser başta olmak üzere birçok akciğer hastalığına yol açtığı raporlarla belgelenmiş durumda. A Santraline Pınarbaşı’ndaki kaynaktan borularla su taşındı. B santralinin içine de boru döşenmek istenirken, tepkiler sonucu vazgeçilerek Elbistan içinden geçen nehre 4 adet devasa su pompaları konularak su ihtiyacı Ceyhan Nehri’nden karşılanmaya başlandı.
Ceyhan Nehri ölüyor
İlave güç ile birlikte geçmişte tepkiler sonucu vaz geçilmek zorunda kalan su boru hattının yeniden gündeme gelmesi bekleniyor. Ceyhan nehri Mereş, Osmaniye ve Çukurova’nın o muhteşem topraklarını yaratan yegâne yaşam kaynağıdır. Pınarbaşı’ndan doğan nehir birçok küçük dere ve çayların katılmasıyla büyüyerek İskenderun’da denize ulaşır. Üzerine yapılmış olan 4 adet baraj ile artık can çekişme dönemine giren bölge, mevcut ve yeni yapılmak istenen termik santrallerle susuzluğa mahkûm ediliyor. Santraller bölgede bulunan su kaynaklarını tüketirken, diğer yandan bölge sularını zehirlemeye ve havayı, toprağı, besinleri kirletmeye aralıksız devam ediliyor.
